Morze Bałtyckie - o tym warto wiedzieć

– stosowania nawozów sztucznych,
– używania detergentów,
– spalania paliw organicznych (węgla, ropy naftowej, gazu, drewna).
Substancje biogeniczne dostające się z różnych źródeł do Bałtyku są związane przeważnie
z działalnością człowieka. Z zakładów przemysłowych usuwane są powstające
w procesie technologicznym produkty uboczne, z miast odprowadzane są mniej lub bardziej
oczyszczone ścieki. Rolnictwo dostarcza substancji odżywczych poprzez stosowanie
nawozów sztucznych, które nie zużyte przez rośliny lądowe, wypłukiwane z gleby przez
deszcze, stale zasilają dopływ rzeczny. Również hodowla zwierząt (tak wielkie pastwiska,
jak i ogromne gospodarstwa hodowlane) stanowi duży ładunek substancji odżywczych,
a emitowany z pastwisk i gnojowników amoniak przenoszony jest z wiatrem w odległe
rejony. Ingerencja człowieka na obszarach leśnych (nawożenie i wycinanie dużych
zadrzewionych terenów) także powoduje zachwianie bilansu substancji biogenicznych,
których nadmiar ostatecznie przechodzi do Bałtyku. Związki azotu wytwarzane są w czasie
spalania paliw (węgiel, ropa naftowa, gaz, drewno) w fabrykach, elektrowniach, ciepłowniach.
Również środki transportu (samochody, statki, samoloty) dostarczają azotu.
Gromadzące się przez wiele lat w osadach dennych substancje biogeniczne mogą również
zostać uwolnione do warstw przydennych wody i następnie wyniesione ku warstwom powierzchniowym.
Aby wynoszenie substancji odżywczych wystąpiło na terenach poniżej
halokliny, konieczne są wlewy cięższej, słonej wody z Morza Północnego. W akwenach
płytszych proces ten uruchamiany jest przez silne i długotrwałe falowanie sztormowe.
Fakt, że głównym dostarczycielem substancji biogenicznych do morza jest ląd, powoduje,
że najczęściej i najszybciej skutki eutrofizacji obserwuje się w strefie przybrzeżnej
morza. Jednak strefa ta ze względu na możliwość dobrego natleniania (dzięki pełnemu
mieszaniu wody przez sztormy) ma największe potencjalne możliwości neutralizowania
negatywnych skutków eutrofizacji. Zalegające na większych głębokościach beztlenowe
masy wody, stanowią stale uzupełniany magazyn w różnym stopniu zdegradowanej materii
organicznej, produkujący coraz większe ilości siarkowodoru.
Rozważając problem eutrofizacji należy mieć na uwadze fakt, że jest to zjawisko
wywołujące tak pozytywne, jak i negatywne skutki. W przyrodzie zmiany warunków
sprzyjające jednym jej elementom bardzo często są szkodliwe dla innych. Ważne jest
zatem zachowanie równowagi w środowisku, umożliwiającej harmonijny rozwój wszystkich
jego mieszkańców. Pamiętać też należy, że wszystkie zjawiska przebiegają nie tylko
w przestrzeni, ale również i w czasie. To co jest pożyteczne lokalnie i dzisiaj, może
przy przekroczeniu progu bezpieczeństwa okazać się bardzo szkodliwe nawet dla całego
zbiornika w nieodległej przyszłości.
89