Morze Bałtyckie - o tym warto wiedzieć

Rozdział 3
Maria Szymelfenig
3.1 Ekosystem bałtycki
Współcześni mieszkańcy Bałtyku
W ogromnych ekosystemach wodnych jakimi są oceany i morza wyodrębnia się szereg
mniejszych jednostek strukturalnych, które ze względu na swe specyficzne cechy stanowią
różne środowiska życia dla organizmów. Najbardziej podstawowy podział wyróżnia
pelagial i bental. Pojęcie pelagialu odnosi się do całej toni wody, natomiast bentalu do
dna, niezależnie czy jest to płytka strefa pływów, czy głęboki rów oceaniczny. Tak w pelagialu,
jak i w bentalu wydziela się strefy, których klasyfikacja oparta jest na uwzględnieniu
wielu czynników takich jak: głębokość, odległość od brzegu, ilość światła w toni
wodnej, topografia dna i in. Pelagial dzieli się na strefę nerytczną i strefę oceaniczną.
Strefa nerytyczna obejmuje toń wodną nad szelfem kontynentalnym, który sięga do głębokości
około 200–500 m. Strefa oceaniczna rozciąga się nad obszarami, na których dno
usytuowane jest głębiej. Dno szelfowe dzieli się na supralitoral (strefę oprysku na granicy
ląd-morze), litoral (obszar pomiędzy najwyższym a najniższym poziomem wody
wyznaczającym granice pływów) i sublitoral (poniżej litoralu aż do końca szelfu). Fakt,
że płytkie dno bałtyckie to obszar szelfu kontynentalnego, a największa głębia bałtycka
osiąga niewiele ponad 450 m i zajmuje nieznaczną powierzchnię Bałtyku, powoduje, że
praktycznie nie używa się tu pojęcia strefy nerytycznej, a mianem pelagialu określa całą
bałtycką toń wodną. Litoral ma w Bałtyku bardzo ograniczony zasięg, gdyż różnice
poziomu morza są bardzo małe i wywołane głównie spiętrzeniami wiatrowymi. Górna,
płytsza część sublitoralu do głębokości około 20 m oraz warstwa toni wodnej znajdującej
się nad nią określane są jako strefa przybrzeżna.
Światło jest czynnikiem, który dzieli wody morskie na dwie podstawowe warstwy:
eufotyczną i afotyczną oraz występującą pomiędzy nimi warstwę przejściową – dysfotyczną.
W odniesieniu do zjawisk biologicznych strefy te charakteryzowane są następująco: