recenzje - Portret

ecenzje
nie został uwzględniony, pozostanie
tajemnicą antologistów.
Ciekawie za to prezentuje się
wątek warmińsko-mazurski we
fragmentach prozy Bohdana Dzitki i
Iwony Łazickiej-Pawlak. Intrygujący
jest także fragment prozy Krzysztofa
Szatrawskiego, będący wielogłosową
narracją płynącą ze współczesnej
codzienności i sygnalizujący nawiązanie
do regionalnego tematu. Brakuje
przecież w dorobku literatury po 1945
roku (oprócz może „Kroniki z Mazur”
Erwina Kruka) epopei polskiego
pisarza, wyjaśniającej wyczerpująco i
pod względem formalnym atrakcyjnie
powojenną problematykę ziem Warmii
i Mazur. Propozycje zamieszczone w
antologii zapowiadają się niezwykle
interesująco.
Znajdujemy w zbiorze wiele
poetyckich uogólnień odnoszących
się do czasów minionych i do
teraźniejszości. Wybrane wiersze
są jakby próbą pokazania kondycji
oczekiwań i potrzeb człowieka,
formułowanych zresztą zawsze,
niezależnie od czasów. Ową
ponadczasowość niezwykle celnie
oddaje Kazimierz Brakoniecki w liryku
„Rzeczywistość”. Niedorzeczność
świata zewnętrznego w konfrontacji z
naszymi dążeniami zwykle pozostaje
w nieuniknionym i niezawinionym
przeciwieństwie. Wtóruje mu jakby
Erwin Kruk, nie potępiając ani
przeszłości, ani przyszłości:
„Ale jeśli to był ten dzień,
To jest on godny pamięci.
Nawet, jeśli dopiero ma nadejść”.
(„Uroki dnia”)
Są też wiersze mówiące o wielkiej
zmianie naszej codziennej kultury,
wyrażające strach i bezradność wobec
kondycji współczesnego świata. Cóż
przeciwstawić bezkarności zabijania
– się – („Ikariada” Alicji Bykowskiej-
Salczyńskiej oraz „Z kroniki wypadków”
Brakonieckiego), czy głupocie
niedojrzałości oraz braku kulturowego
oparcia („Cud” Bykowskiej-
Salczyńskiej)?:
„Młody pisze w zeszycie
jeszcze tylko w zeszycie
jeszcze tylko pisze
zanim się upomni
i podpali świat”.
(„Cud”)
Niezależnie, ale jednak wspólnie, poeci i poetki poszukują
miłości i wsparcia najbliżej. Nie znam drugiej antologii, w
której tak wiele miejsca poświęca się pozytywnym relacjom
rodzinnym. Czytamy w „Kosmosie” Brakonieckiego o
rozmowie ojca z synem:
„Syn mówi,
Żebym nie bał się śmierci,
Bo on mnie kocha
I sam będzie za miesiąc ojcem
Cała wiara ludzi.
Przed i za nami”.
U Wojciecha Kassa synkowie pojawiają się w każdym
skojarzeniu z życiem codziennym:
„Moi synkowie
Brusiu i Wojtusiu
Nie dajcie sobie wmówić, że jesteście samotni
Z wysokich traw wypatrujcie jaskółek
Napowietrznych huśtawek
Jeszcze nie tak pustych”.
(„Napowietrzne huśtawki”)
Erwin Kruk z kolei przygląda się z miłością swojej
wnuczce Sarze, która niesie nadzieję na co dzień i pozwala
swoją niewinnością pokonać zło świata:
„Malutka Sara daje nam przyzwolenie,
By wznosić psalm dziękczynny pod niebiosa
I wychwalać ten jesienny dzień,
I uśmiechać się do siebie serdecznie,
By razem było nam raźniej”.
(„Moja wnuczka Sara”)
Jest też i gorzki płacz matki po stracie córki, słowa nie do
wypowiedzenia, ból nie do opisania, poetki-matki Tamary
Bołdak-Janowskiej:
„Córka nie żyje. Następne słowa stawiają opór,
Przez to, że nie istnieje słowo, które wskrzesza”.
(„Eroica”)
I jeszcze fragment wiersza Jana Pietrzyka „Ponad
czasem”:
„Dłonie ukochanej
Matki
Zawsze będą ciepłe”.
Ciepło domu, znanych miejsc, zaprzyjaźnionych
przestrzeni – to jeszcze jeden zauważalny motyw ukazany
w antologii wierszy. Widać go szczególnie w „Kronice
olsztyńskiej” Zbigniewa Chojnowskiego, ale też w wierszach
Marka Barańskiego:
105