recenzje - Portret

teatr - rozmowa
O „małym Tesmanku”
i jego lataniu bez
steru
Z Marcinem Kiszlukiem, aktorem, rozmawia Urszula Pawlicka
Henrik Ibsen w swoich dramatach często
kontrastował dwa ludzkie typy: jednostki silne i słabe.
Zdecydowanie potępiał ludzi miernych, nijakich, bez
„woli mocy”. Czy do nich zaliczyć można Jorgena
Tesmana?
Na pewno nie zaliczyłbym go do ludzi nijakich. Jest to
słaba osobowość, do końca nie radząca sobie z rzeczywistością.
Słabsza niż na przykład sama Hedda Gabler. Wyobraziłem
to sobie tak, jakby ciocia przekazała mu ster samolotu i
powiedziała: „Leć”, tylko że ona nie uprzedziła go, że skręca się
w prawo i w lewo. On tak leci i nagle, gdy okazuje się, że trzeba
skręcić, jest strasznie zdziwiony. Przez to nieprzygotowany na
to, że życie nie jest takie łatwe i przyjemne.
Widzowie oceniając relacje małżeństwa Tesmanów,
na pewno podzielą się na tych, którzy będą bronić
Jorgena i ganić bezwzględną Heddę oraz na tych,
którzy będą współczuć Heddzie, oskarżając tym samym
Tesmana o brak „troski i zaangażowania” w związek.
Po której stronie Ty stanąłeś, aby móc odpowiednio
wykreować swą postać?
Zadaniem każdego z aktorów jest bronić swej postaci.
Takie było też moje zadanie. Byłem zdecydowanie po stronie
Tesmana, ponieważ inaczej w ogóle nie mógłbym podjąć
pracy. Poza tym, nawet już po przeczytaniu tego dramatu,
byłem stanowczo po jego stronie, ale nie dlatego, że jestem
mężczyzną! Czytając, po prostu byłem przerażony tą kobietą
i jej zachowaniami. Ona jest dla mnie monstrum. Oczywiście
Agnieszka Grzybowska to znakomita aktorka i potrafiła
obronić Heddę, co na pewno widzowie zauważyli. Ja jednak
generalnie jestem po stronie Jorgena Tesmana.
Pantofle – prozaiczna rzecz, która w sztuce urasta
do rangi symbolu. Czy zgadzasz się z twierdzeniem,
że: pantofle symbolizują „wtargnięcie” starej
rzeczywistości Tesmana (związanej z „ogniskiem
domowym”) do nowej (małżeństwo i „usamodzielnienie
się”) i tym samym wskazują na niemoc oderwania się od
„matczynego łona”?
200
Zgadzam się z tym
stwierdzeniem. Problem tego
człowieka polega właśnie na tym, że
bardzo chciałby się usamodzielnić
i być takim dorosłym mężczyzną,
który ma żonę, dom, a teraz będzie
miał gromadkę dzieci i dostanie
nominacje. Wszystko będzie w
porządku… Niestety, ciąży na nim
to, że nie jest przygotowany do
życia. Nadal jest ciocia i on nie
potrafi przestać być tym „małym
Tesmankiem”. Stare ranne pantofle
są jak najbardziej symbolem niemocy
oderwania się od ciotki, choć on
naprawdę bardzo tego chce. Z drugiej
strony, ciotka też ma „swoje za
uszami”. Nie potrafi sama wyrzucić
go z tej łódki, powiedzieć: pływaj,
najwyżej się utopisz. Ona cały czas
siedzi w tej łódce i wiosłuje za niego.
Nagle on chce sam wiosłować i ma
poważny problem…
Tesman kilka razy powtarza
słowa: „Skoro należysz teraz
do rodziny…”. Oczekuje zatem
od Heddy (absurd, że trzeba w
ogóle o to prosić…), aby mówiła
do jego ciotki po imieniu.
Okazuje się, że ich wizja
rodziny drastycznie się różni.
Czy można uznać, że kolejnym
problemem poruszonym
przez dramatopisarza jest
różnica wyznawanych wartości,
dostrzegalna pomiędzy
dwojgiem bohaterów?