PeÅny tekst(9,2 MB) - Instytut Uprawy NawoÅ¼enia i Gleboznawstwa w ...

More documents

Recommendations

Info

S T U D I A I R A P O R T Y IUNG - PIB ZESZYT 14 2009 259 Tomasz Stuczyński, Artur Łopatka Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach PROGNOZA PRZEKSZTAŁCEŃ GRUNTÓW ROLNYCH NA CELE ZWIĄZANE Z URBANIZACJĄ W PERSPEKTYWIE ROKU 2030* Wstęp Zmiany zachodzące w użytkowaniu przestrzeni rolniczej są funkcją rozwoju gospodarczego, inwestycji, polityki rolnej oraz prawnie uwarunkowanych działań na rzecz ochrony krajobrazu. Istotnym czynnikiem jest zmiana potrzeb i styl konsumpcji jako wyraz wzrostu zamożności społeczeństwa. Zmiany użytkowania i konkurencja o przestrzeń pomiędzy różnymi funkcjami podlegają określonym regułom porządkującym zasady przestrzennego zagospodarowania terenu i ochrony środowiska. Przeobrażenia urbanizacyjne są traktowane jako przejaw presji na rolnictwo oraz różnorodność krajobrazów, w wyniku czego ograniczeniu ulegają ich zdolności buforowe oraz odporność na procesy degradacji (1). Istniejące prawo w zakresie planowania przestrzennego i ochrony środowiska z założenia ogranicza niekorzystną z punktu widzenia zasad zrównoważonego rozwoju antropopresję na ekosystemy, chroniąc siedliska, w tym zwłaszcza te o kluczowym znaczeniu dla rolnictwa i funkcjonowania krajobrazu. Uregulowania mające zapobiegać niekontrolowanemu przejmowaniu przestrzeni pod inne funkcje dotyczą nie tylko obszarów prawnej ochrony przyrody, takich jak parki narodowe i krajobrazowe, czy obszary sieci „Natura 2000”, ale również lasów, kompleksów najlepszych gleb mineralnych na użytkach rolnych oraz gleb organicznych (spełniających ważne funkcje retencyjne). Instrumenty ochrony przestrzeni powinny zmniejszać ryzyko ekspansji gospodarczej, sprzyjając zachowaniu pierwotnych funkcji i różnorodności krajobrazu. Powszechnie przyjmuje się, że rolnictwo i gospodarka leśna należą do najważniejszych działów odpowiedzialnych za ochronę i kształtowanie krajobrazu. Zbyt duża utrata obszarów użytków rolnych i lasów może prowadzić do zakłócenia równowagi w ekosystemach. Procesy zmian użytkowania ziemi są w znacznym stopniu nieuniknione i zdeterminowane koniecznym dla gospodarki rozwojem urbanizacji i transportu. Niemniej ich dynamika i przestrzenny przebieg powinny być stale monitorowane. Jest to warunkiem racjonalnego gospodarowania przestrzenią w oparciu o ilościową oce- * Opracowanie wykonano w ramach zadania 1.1. w programie wieloletnim IUNG - PIB
260 Tomasz Stuczyński, Artur Łopatka nę jakości krajobrazu i stan istniejących zasobów przyrodniczych. Straty zasobów ziemi w rolnictwie będące wynikiem rozwoju urbanizacji były do tej pory traktowane jako uzasadniony koszt rozwoju przestrzennego. Z założenia przyjmowano, że zasoby przestrzeni rolniczej są wystarczająco duże dla zaspokojenia obecnych i przyszłych potrzeb żywnościowych kraju. Wobec zmian klimatu i dominacji w pokrywie glebowej Polski gleb o małych zdolnościach retencyjnych ochrona najlepszych siedlisk glebowych nabiera istotnego znaczenia. Funkcjonujący do końca 2008 roku system ochrony gleb w Polsce, uregulowany w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych (8), ograniczał przeznaczanie na cele pozarolnicze gleb najlepszych. Nowelizacja ustawy przyjęta przez Sejm pod koniec 2008 r. wyłączyła z jakiejkolwiek ochrony gleby na obszarach miejskich. Wziąwszy pod uwagę fakt, że dotyczy to około miliona ha użytków rolnych, w tym blisko 300 tys. ha gleb w klasach bonitacyjnych od I-IIIb, zagadnienie nabiera istotnego znaczenia zarówno z punktu widzenia przyrodniczego, jak i produkcyjnego. Jest to o tyle istotne, że w granicach administracyjnych miast użytki rolne stanowią często ponad 70% przestrzeni. W tym kontekście zagadnienie racjonalnego gospodarowania przestrzenią w procesie planowania nabiera nowego znaczenia. Istotnym celem staje się oszacowanie powierzchni niezbędnych dla zaspokojenia potrzeb wzrostu gospodarczego oraz urbanizacji przy jednoczesnej ochronie zasobów przestrzeni rolniczej. Brak wiarygodnych oszacowań w tym względzie jest przyczyną nadmiernego przeznaczania w dokumentach planistycznych gruntów rolnych pod zabudowę. Prowadzi to do dużego rozproszenia zabudowy, wzrostu kosztów budowy infrastruktury oraz ingerencji obszarów miejskich w przestrzeń rolniczą. Fragmentacja przestrzeni rolniczej w dłuższym okresie czasu prowadzi do odłogowania gruntów i degradacji krajobrazu. Rozrzutne gospodarowanie przestrzenią jest w znacznej mierze wynikiem braku oszacowań faktycznych potrzeb urbanizacyjnych związanych ze zmianami demograficznymi, jak również rozwojem usług i przemysłu. Dane Wojewódzkiego Biura Geodezji i Terenów Rolnych we Wrocławiu wskazują, że w niektórych powiatach województwa dolnośląskiego obszary przeznaczone w dokumentach planistycznych pod zabudowę są nawet 40-krotnie większe od faktycznych potrzeb. Celem opracowania jest próba budowy modelu prognostycznego pozwalającego na oszacowanie potrzeb urbanizacyjnych na poziomie powiatów. Prognoza uwzględnia horyzont czasowy lat 2008–2030 i wykorzystuje dane o zmianach demograficznych według GUS oraz szacunki dochodów ludności na podstawie skorygowanych trendów. Wyniki analizy są przedstawione w postaci map wskazujących na duże przestrzenne zróżnicowanie presji urbanizacji na przestrzeń rolniczą w kraju. Analiza tendencji w ekspansji terenów zabudowanych – założenia modelu Na podstawie danych GUS przeprowadzono analizę zależności pomiędzy zmianą obszarów zabudowanych a dostępnymi wskaźnikami demograficznymi i społecznoekonomicznymi. Analiza ta wykazała, że wzrost dochodów powoduje zwiększenie
Page 1 and 2:
INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZ
Page 3:
STUDIA I RAPORTY IUNG - PIB 3 KIERU
Page 6 and 7:
Wstęp 7 Produkcja roślinna jest p
Page 8 and 9:
S T U D I A I R A P O R T Y IUNG -
Page 10 and 11:
Niematematyczne metody prognozowani
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Produkcja roślinna w Polsce na tle
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Stan aktualny i perspektywy zmian w
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Stan aktualny i perspektywy produkc
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Stan aktualny i perspektywy zmian p
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Aktualne i perspektywiczne możliwo
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Stan aktualny i perspektywy uprawy
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Stan produkcji ogrodniczej w Polsce
Page 164 and 165:
Stan produkcji ogrodniczej w Polsce
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Rolnictwo polskie a produkcja rośl
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Ocena i prognoza stanu agrochemiczn
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Produkcyjne i środowiskowe uwarunk
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209: Stan obecny i przewidywane kierunki
Page 242 and 243: S T U D I A I R A P O R T Y IUNG -
Page 244 and 245: Zmiany klimatyczne i ich przewidywa
Page 260 and 261: Prognoza przekształceń gruntów r
Page 274 and 275: Organizacyjno-ekonomiczne uwarunkow
Page 294 and 295: Postęp w hodowli głównych rośli
Page 308 and 309:
Perspektywiczne kierunki zmian w po
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Przewidywane zmiany w produkcji zwi
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326 and 327:
Page 328 and 329:
Page 330 and 331:
Przewidywane zmiany w mechanizacji
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 336 and 337:
Page 338 and 339:
Page 340 and 341:
WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW 341 W serii
Page 342 and 343:
343
Page 344 and 345:
345
Page 346:
347
show all

PeÅny tekst(9,2 MB) - Instytut Uprawy NawoÅ¼enia i Gleboznawstwa w ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

PeÅny tekst(9,2 MB) - Instytut Uprawy NawoÅ¼enia i Gleboznawstwa w ...