Pełny tekst(9,2 MB) - Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w ...

Stan aktualny i perspektywy produkcji ziemniaka w Polsce do roku 2020
75
susze). Handel świeżymi ziemniakami odgrywa coraz mniejszą rolę i ma charakter
bardziej lokalny. Notowany ogólny wzrost wartości obrotów międzynarodowych
ziemniakiem i jego przetworami na świecie charakteryzuje się tym, że bilans handlu
dla krajów rozwijających się jest coraz bardziej ujemny, a bilans dla krajów rozwiniętych
odwrotnie – coraz bardziej dodatni. Świadczy to o wzroście znaczenia handlu
przetworami ziemniaczanymi z krajów rozwiniętych do krajów rozwijających się.
Przedstawiona analiza zmian w światowej produkcji ziemniaka w istotny sposób
wpływać będzie na dalsze zmiany geograficzne uprawy i zagospodarowania jego zbiorów
zarówno w Europie, jak i w Polsce.
Zmiany w produkcji ziemniaka w Polsce na przestrzeni ostatnich lat
Polska od wielu dziesięcioleci należy do grupy krajów, gdzie ziemniak odgrywał
ważną rolę w rolnictwie i całej gospodarce. W latach 70. i 80. powierzchnia uprawy
ziemniaka w naszym kraju zbliżała się do 3 mln ha, a roczne zbiory w latach urodzaju
osiągały poziom 50 mln ton. Olbrzymia popularność uprawy ziemniaka w Polsce wynikała
z wielu przyczyn (12, 17):
· ponad 50% zbiorów ziemniaka przeznaczano na paszę, głównie dla trzody
chlewnej, co było korzystnym rozwiązaniem dla wielu gospodarstw z powodu
uzyskiwanych wówczas niskich plonów zbóż i braku importu tańszych pasz
z innych regionów świata. Tucz tzw. „ziemniaczany” był wówczas symbolem
technologii produkcji wieprzowiny w Polsce (bardzo cenionej wówczas na
wielu światowych rynkach);
· korzystne było oddziaływanie uprawy ziemniaka w zmianowaniu dla plonowania
innych gatunków roślin, a szczególnie zbóż. Niski poziom chemizacji
rolnictwa (szczególnie użycie herbicydów) w większości gospodarstw rolnych
łagodzony był wysokim udziałem w zmianowaniach roślin okopowych
(także ziemniaka), wymagających mechanicznej pielęgnacji. W latach 70.
ubiegłego stulecia udział ziemniaka w strukturze zasiewów przekraczał w kraju
średnio 18%;
· duży udział w Polsce gleb lekkich zachęcał rolników do uprawy gatunków
roślin o niskich lub tolerancyjnych wymaganiach glebowych. Do takich gatunków
obok żyta oraz jeszcze kilku innych gatunków roślin pastewnych należy
ziemniak;
· ziemniak jako cenne warzywo stał się bardzo popularnym składnikiem diety
Polaków, bowiem jego spożycie wynosiło w przeszłości ponad 200 kg/osobę/
rok. Jednocześnie było to dostępne i względnie tanie warzywo. Wówczas
społeczeństwo polskie nie było zbyt zasobne finansowo, a więc chętnie kupowano
ziemniaki;
· wszechstronność wykorzystania zbiorów ziemniaka (pasza, warzywo, surowiec
dla przemysłu gorzelniczego i krochmalniczego, eksport) powodowała,
że gatunek ten zabezpieczał z jednej strony własne potrzeby w gospodar-