<strong>Raport</strong> o <strong>funkcjonowaniu</strong> <strong>polskiego</strong> <strong>rynku</strong> <strong>finansowego</strong> w ujęciu międzysektorowymJednak, jak wspomniano powyżej, korzystanie z ich usług nie jest normą. Wynikato przede wszystkim z faktu, iż bezpieczeństwo zawsze wiąże się z koniecznościąponiesienia dodatkowych kosztów związanych z uczestnictwem w systemachochronnych organizowanych przez CCP. Ponadto wzrost przejrzystości <strong>rynku</strong>,który z jednej strony prowadzi do pozytywnego efektu redystrybucji informacjipomiędzy uczestnikami <strong>rynku</strong>, z drugiej strony przynosi straty instytucjom finansowym,dla których asymetria informacji jest źródłem przewagi konkurencyjnej(np. brokerom pozagiełdowych instrumentów pochodnych). Należy zaznaczyćrównież, że CCP nie może zostać zastosowane w każdych warunkach. Istniejewiele wymogów, związanych głównie z płynnością i standaryzacją produktów,które muszą zostać spełnione w przypadku transakcji zawieranych za ich pośrednictwem.PrzydatnośćCCP zależy odwarunków nakonkretnym <strong>rynku</strong>4.3.1 Działania regulujące pozagiełdowy rynek instrumentówpochodnych podjęte na poziomie Unii EuropejskiejDokumentem, który w sposób najpełniejszy przedstawia obecny stan przygotowańdo wprowadzenia europejskich regulacji obejmujących partnerów centralnychoraz repozytoriów transakcji jest wniosek w przedmiocie RozporządzeniaParlamentu Europejskiego i Rady w sprawie instrumentów pochodnych będącychprzedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, partnerów centralnych i repozytoriówtransakcji (COD/2010/0250).Regulacjedotyczące CCPoraz repozytoriówtransakcji sąprzedmiotem pracna forum UECelem powyższego wniosku jest ustanowienie wspólnych zasad mających służyćzwiększeniu bezpieczeństwa i efektywności <strong>rynku</strong> pozagiełdowych (Over-The-Counter – OTC) instrumentów pochodnych 87 . Aby to osiągnąć proponuje sięuchwalenie właściwego rozporządzenia. Do powstania wniosku prowadzi z jednejstrony szereg inicjatyw podejmowanych na szczeblu samej Unii Europejskiej 88 ,a z drugiej szerokie dyskusje prowadzone na forum ogólnoświatowym 89 . Reforma<strong>rynku</strong> pozagiełdowych instrumentów pochodnych stanowi jedynie jeden z elementówszerszej strategii, której nadrzędnym celem jest zwiększenie stabilnościsystemu <strong>finansowego</strong> jako całości.Celem regulacjibędzie zwiększeniebezpieczeństwai efektywnościpozagiełdowego<strong>rynku</strong>instrumentówpochodnychWprowadzenie Rozporządzenia ma prowadzić do osiągnięcia następujących,podstawowych celów: (1) ograniczenie ryzyka kontrahenta dzięki wprowa-87Instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym oznaczają, zgodniez art. 2 pkt 5 przedmiotowego wniosku kontrakty na instrumenty pochodne, które nie są zawieranena <strong>rynku</strong> regulowanym zdefiniowanym w art. 4 ust. 1 pkt 14 dyrektywy 2004/39/WE.88Communication for the spring European Council: Driving European recovery (COM/2009/114),Communication from the Commision: Ensuring efficient, safe and sound derivatives markets(COM/2009/332), Communication from the Commission to the European Parliament, The Council,The European Economic and Social Committee, The Committee of the Regions and The EuropeanCentral Bank: Ensuring efficient, safe and sound derivatives markets: Future policy actions(COM/2009/563).89Działania podjęte w ramach Unii Europejskiej są zgodne z przyjętym niedawno ustawodawstwemUSA dotyczącym pozagiełdowych instrumentów pochodnych: Dodd-Frank Wall Street Reform andConsumer Protection Act – An Act to promote the financial stability of the United States by improvingaccountability and transparency in the financial system, to end ‘‘too big to fail’’, to protect theAmerican taxpayer by ending bailouts, to protect consumers from abusive financial services practices,and for other purposes, 12 USC 530.Bezpośrednimicelami legislacji mabyć ograniczenieryzykakontrahenta,ryzykaoperacyjnegoi zwiększenieprzejrzystości<strong>rynku</strong>Komisja Nadzoru Finansowego111
Materiały i opracowania Urzędu Komisji Nadzoru Finansowegodzeniu obowiązku korzystania z instytucji partnerów centralnych, (2) ograniczeniaryzyka operacyjnego dzięki wprowadzeniu wymogu dokonywaniapomiaru, monitorowania i ograniczania tego ryzyka np. poprzez korzystaniez elektronicznych środków potwierdzania warunków transakcji, (3) zwiększeniaprzejrzystości <strong>rynku</strong> dzięki obowiązkowi zgłaszania transakcji na pozagiełdowychinstrumentach pochodnych do ośrodków danych, tzw. repozytoriówtransakcji 90 .CCP mająfunkcjonowaćw oparciuo mechanizmnowacji lubotwartej ofertyGłównymi elementami wniosku są kwestie związane z rozliczaniem transakcji,sprawozdawczością oraz mechanizmami ograniczania ryzyka pozagiełdowychinstrumentów pochodnych. Zaproponowano wprowadzenie zestandaryzowanychkontraktów, które będą zakwalifikowane do rozliczania zapośrednictwem partnerów centralnych (CCP). CCP mają działać na zasadzienowacji (odnowienia zobowiązań) – strony transakcji przenoszą swoje prawa,obowiązki i warunki kontraktu na CCP, który jako podmiot pośredniczący stajesię „kupującym dla każdego sprzedającego” i „sprzedającym dla każdegokupującego”. Dzięki wprowadzeniu tego typu instytucji ma zostać ograniczonynegatywny wpływ niewykonania zobowiązania przez jednego uczestnika<strong>rynku</strong> na innych uczestników <strong>rynku</strong>, co może zagrażać całemu systemowifinansowemu.Wybór instrumentówLista instrumentów,których będziedotyczyćobowiązkowy trybbędzie ustalanaprzez ESMA lubw trybie oddolnymW celu określenia procedur gwarantujących, że możliwie najwięcej kontraktówzawieranych na <strong>rynku</strong> OTC będzie podlegało obowiązkowi rozliczania 91 , rozporządzeniewprowadza dwa podejścia służące zdefiniowaniu umów, które majązostać nim objęte.Podejście oddolne (bottom-up) zakłada, że CCP będzie upoważniony do samodzielnegoselekcjonowania rodzajów rozliczanych kontraktów. Dopiero natej podstawie European Securities and Markets Authority (ESMA) będzie podejmowaćdecyzje czy obowiązek rozliczania powinien obejmować wszystkiekontrakty danego typu również na poziomie ogólnoeuropejskim. Natomiastzgodnie z podejściem odgórnym (top-down) rodzaje kontraktów, których potencjalniedotyczy obowiązek rozliczania zostaną wyselekcjonowane przezESMA we współpracy z ESRB. Ta procedura jest ważna z punktu widzeniaidentyfikacji i objęcia regulacjami tych kontraktów, które nie są jeszcze rozliczaneprzez CCP.90Komunikat Komisji Europejskiej: Zwiększenie bezpieczeństwa i przejrzystości rynków instrumentówpochodnych w Europie (IP/10/1125).91Zgodnie z art. 3 pkt 1 przedmiotowego wniosku kontrahent finansowy rozlicza wszystkie kontraktydotyczące instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanymuznane za kwalifikujące się do rozliczenie, zawarte z innymi kontrahentami finansowymi w odpowiednichCCP wymienionych w rejestrze.Obowiązek rozliczenia obejmuje również kontrahentów finansowych i niefinansowych zawierającychkwalifikujące się do rozliczania kontrakty dotyczące instrumentów pochodnych będącychprzedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym z podmiotami państw trzecich.112