Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kroz istoriju grada do novog dru{tva<br />
3<br />
Atina i rasprave u osvit Zapadnog sveta<br />
Obrazac prilago|avanja i izgradnje prostora koji je prikazan u prvom<br />
poglavlju predstavlja, zajedno sa odgovaraju}im socijalnim i mentalnim procesima,<br />
jednu sveprisutnu pojavu, budu}i da se javljao na svim mestima gde<br />
su postojala ljudska stani{ta. No, on je samo kamen temeljac iz koga se granaju<br />
mnogi drugi oblici, razli~iti i po osnovnim zamislima i po planovima<br />
izgradnje. Ovde se doti~emo istorijata zapadnog urbaniteta, ~ije po~etke karakteri{u<br />
dva jasno uo~ljiva, razli~ita tipa grada: gr~ki i srednjovekovni grad.<br />
Prvi tip dobija specifi~ne oblike tokom procesa kojim se udaljava od isto~nja~kog<br />
grada, o kome je bilo re~i u drugom poglavlju, procesa koji je ujedno<br />
neodvojiv od formiranja onoga {to se naziva „gr~kim umom”. Drugi tip, li-<br />
{en belega imperijalnog iskustva, jeste plod delovanja hri{}anstva u pogledu<br />
na religioznost. Gr~ka misao, s jedne, i hri{}anska, s druge strane, predstavljaju<br />
dva intelektualna izvora Zapadnog sveta koji }e podjednako crpsti i iz<br />
jednog i iz drugog. Zbog toga ne}e biti lo{e da se zagledamo u njihov urbani<br />
aspekt kako bismo u{li u sr` problematike modernog grada.<br />
Krenimo od Atine, i koncentri{imo se na glavne momente razvoja njenog<br />
urbaniteta. Kao polaznu ta~ku imamo jednu stenu, Akropolj, ~iji su vrh i<br />
padine poho|eni jo{ u vreme neolita, i to zasigurno oko 3000. godine p.n.e.<br />
Pred kraj XV veka p.n.e. na vrhu ove stene izgra|ena je kraljevska palata<br />
koja, osim kraljevskih odaja, sadr`i jo{ i svetili{ta, kao i administrativna zdanja.<br />
U drugoj polovini XIII veka, opasana je veoma jakim zidom, takozvanim<br />
pelargikom ili pelazgikom, i preina~ena u utvr|enje. Ponovo, dakle, nailazimo<br />
na elemente koji su karakterisali prethodne prostore izgradnje: sveta stena-sredi{te<br />
i tvr|ava-prestonica (ova druga karakteristika Akropolja vodi poreklo<br />
iz mikenske civilizacije). Takav dru{tveni oblik, pod uticajem Krita, {to<br />
zna~i i Orijenta, organizuje se oko palate ~ija je uloga u isti mah religiozna,<br />
politi~ka, vojna, administrativna i ekonomska. Religiozna funkcija monarha,<br />
~iji }e lik pre`iveti u obliku mitske figure kralja-boga, reklo bi se ~arobnjaka<br />
koji, zajedno sa pozama{nom kastom sve{tenika, utvr|uje kalendar, rituale<br />
svetkovanja i prino{enja `rtvi. Taj isti kralj je okru`en ~itavim jednom admi-<br />
27
Change language