Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
62 Pol Blankar<br />
mare}i za pro{lost, na sasvim nov na~in i sa geometrijskom pravilno{}u projektuje<br />
na ujedna~enom tlu. Iz ovoga se mo`e videti da su razum i grad u uzajamnom<br />
odnosu, {to nas upu}uje na njihovu zajedni~ku matricu, kalup u kome<br />
su oba sa~injena, a to je kraljevski grad, koji }e utisnuti svoj pe~at u svim<br />
oblastima: dru{tvenoj podeli, urbanom planu, kao i na~inu razmi{ljanja.<br />
Jednoobraznost kao osnovni zahtev<br />
U ovom istorijskom kalupu, ~etiri elementa sa~injavaju sistem: ekonomski<br />
uspon novih gradskih klasa (trgovaca i proizvo|a~a); centralisti~ka vlast<br />
pojedinca oslobo|ena verske vlasti; rat, koji ujedna~ava teritoriju; mehanizacija<br />
prirode. Ovaj sistem stvara novi prostor koji }e se na}i i u Dekartovim<br />
promi{ljanjima.Trgovinska razmena i zanatska proizvodnja, koja krajem IX<br />
veka do`ivljava novi procvat zahvaljuju}i obnovi grada kao rezultatu unapre|enja<br />
zanata, utica}e na slabljenje srednjovekovnih gradova, uprkos njihovih<br />
me|usobno sklopljenih „saveza”. Politi~ku smenu feudalizma ne}e izvr{iti<br />
gradovi, nego nacionalne dr`ave. Mogli smo da vidimo da u kasnom<br />
srednjem veku administrativna svrha rimskog grada i{~ezava i da civitas opstaje<br />
jedino zahvaljuju}i verskoj slu`bi biskupa. Srednjovekovni grad kao takav<br />
nastaje i razvija se zahvaljuju}i privrednoj proizvodnji koja zapo~inje<br />
trgovinom, da bi kasnije obuhvatila i druga zanimanja. Od trenutka kada<br />
razmena prema{i granice sela, izme|u njega i grada uspostavlja se stroga<br />
podela rada, odnosno izme|u poljoprivrede i trgovine, s jedne strane, i manuelnog<br />
rada, koji te`i {irem tr`i{tu, s druge. „Bur`uji” (gra|ani), koji se na<br />
ovaj na~in bogate odvajaju}i se od obli`nje teritorije i vlastelinske zavisnosti,<br />
postaju slobodni. U dru{tvenoj integraciji kakvu predstavlja grad doga|a se<br />
nova raspodela snaga koja se vr{i u njihovu korist. Plemstvu koje ostaje u<br />
gradu, trgovci i zantaski stale` osporavaju i ~esto oduzimaju gradsku upravu.<br />
Re~ je, dakle, o op{tinskoj revoluciji i ubrzanom procvatu slobodnih gradova.<br />
Ali, unutar nove bur`oaske klase, veoma brzo }e se uspostaviti razlika<br />
izme|u malih i velikih, a to je upravo odlu~uju}i ~inilac ovog preobra`aja:<br />
stvara se pravi trgova~ki kapital od koga sitne zanatlije nastoje da se za{titite.<br />
Prvobitna namera zanatlijskog stale`a bila je za{tita kvaliteta proizvoda. Me-<br />
|utim, sada se njegova priroda menja i postaje udru`enje za odbranu od novog<br />
patronata. Mada su ograde srednjovekovnog grada podignute, on i dalje<br />
ostaje zatvoren. U ime za{tite izvesnih preimu}stava, savezi „malih”, radi<br />
o~uvanja samostalnosti, brane utvr|enja. Nasuprot njima, najrazvijenije grane<br />
trgovine i industrije nastoje da ih uklone i okon~aju raspar~anost. Na primer,<br />
krajem XIV veka, ~itavim tokom Rajne, bilo je oko {ezdeset punktova za
Change language