TRANZICION III

palakmueshme, nëse mund të shprehem kështu. Kemi si shembullbashkësitë fetare dhe të drejtat për ushtrimin e religjionit e tëngjashme. Them se kjo çështje i takon një diskutimi të gjatë, mirëpothem se kjo është një nga idetë e gabuara që mbizotëron aktualisht.Ideja e dytë e gabuar, e cila më duket se po vazhdon që dyqind vjetështë se Serbia (më parë ka qenë Serbia dhe Mali i Zi), pra Serbia pobën gjithçka që është e mundur dhe kjo po bëhet me përpjekjembinjerëzore dhe se asgjë më shumë nuk ka mundësi që të bëhët nëlidhje me nivelin e të drejtave të pakicave, si të drejta kolektive,d.m.th të drejtat kolektive të pakicave dhe niveli i të drejtave tënjeriut të pjesëtarëve të pakicave kombëtare si individë, dhe se këtoveprime e bëjnë këtë shtet që të mburret. Unë nuk mund të pajtohemme këtë vlerësim pasi që m’u tash jam duke punuar nëpër tërëSerbinë. Përndryshe, kur takohesh jashtë shtetit me përfaqësuesit epushtetit të Serbisë para ndonjë institucioni, kjo do të jetë gjëja e parëqë do të përmendet nga ata. Do të thonë së pari çka kanë bërë përbashkësinë rome dhe atë çka kanë bërë për pakicat tjera etnike.Së pari arsyeja pse kjo nuk është e saktë është vetë deklarata e parë epasaktë se kanë bërë hulumtime të shkeljes së të drejtave të njeriut nëtë kaluarën. Do të thotë nuk është bërë asgjë, është bërë shumë pakpër ndriçimin e rasteve të torturimit, zhdukjes së personave,rrëmbimeve dhe shkeljeve të rënda të të drejtave të njeriut. Pra, egjithë ajo që ka ndodhur në vitet e 90-ta ka mbetur pak a shumë epanjohur. Vendoseni vetveten për një moment në pozitën e njëpjesëtari të një pakice etnike që jeton në Serbi, nëse nuk jeni dhemendoni se ju apo dikush i juaji ka përjetuar grumbullimin efamshëm të armëve në Sanxhak në vitet ’92 dhe ‘93 ose të njëjtën ekeni përjetuar në Bujanovc apo Preshevë. Për njerëzit në Kosovë asqë duhet të flas për këtë gjë. Duhet të flitet ndoshta për njerëzit nëVojvodinë, për të cilët nuk dihet se çka kanë përjetuar në fillim tëviteve të 90-ta dhe nëse këtë e keni përjetuar për shembull në vitet1992, 1993, tash pas 13 vitesh, kryesit e atyre veprave ende shëtisinlirshëm pranë jush, që do të thotë se ata janë pjesëtarë të policisë,sigurimit shtetëror dhe e kryejnë punën fare normalisht dhe do tëkuptoni pse pjesëtarët e pakicave nuk mund të kenë besim në shtet.Gjëja e dytë që është e rëndësishme dhe e cila e përbën tërësinë e tëdrejtave të njeriut, respektivisht të drejtat e pakicave, është përdorimii gjuhës. Mua më duket që nuk ka pasur ndonjë ndryshim dramatik,nëse duam të krahasojmë prej kohës së RSFJ-së, d.m.th nuk shihetndonjë dallim në mes të asaj kohe dhe ligjit që është fuqizuar në104