TRANZICION III

Shteti ligjor apo sundimi i ligjit – Top 10Sasha GajinDhe hyrja (që nuk është e domosdoshme të lexohet)Është vështirë për dikë që jeton në një shtet joligjor dhe tëplogësht, të flasë për idealin e sundimit të ligjit. Sepse shteti ligjornuk është vetëm kategori juridiko-teorike, nuk është vetëm lëndë estudimit për të cilën bëhen debate akademike neutrale – ai përfaqësonshumë më tepër se kjo, ai është me përvojë. Shtetin ligjor e ndieni nëlëkurën tuaj, ju e dini që ai ekziston ose jo, e shihni ose nuk e shihni.Nëse është aty dikund përreth jush, ju duket sikur mund ta prekni.Nëse nuk është, ose nëse ekziston vetëm në shenja, pjesëza, nëse eshihni se më shumë po flitet për të, se sa që mund ta shihni me sy, mesiguri se do ta kuptoni edhe pse nuk jeni jurist.Pra, shtetin ligjor duhet shikuar para së gjithash si njëfenomen kulturor e jo juridik, si një shembull të sjelljes, e jo si njërregull ose parim ligjor. Natyrisht, juristët janë gjithmonë të gatshëmpër të dhënë pikëpamjet e tyre për këtë temë – që të shpjegojnë se çkaështë shteti ligjor, në cilin vend dhe nga cili filozof teoricient ështëpërdorur më së pari kjo shprehje, të ofrojnë definicionin e nocionitdhe të analizojnë elementet e tij, të argumentojnë rreth asaj se a janëpjesë e shtetit ligjor edhe të drejtat e njeriut, demokracia dhe gjyqësiae pavarur, me fjalë të tjera do të mundohen të fitojnë me ndërgjegjedhe profesion bukën e tyre.Problemi me profesorët e teorisë së të drejtës është se ata nukkanë publik. Askush nuk është seriozisht i interesuar, përveçstudentëve që janë të detyruar, të dëgjojnë se çka kanë për të thënëata në lidhje me shtetin ligjor. Por kjo nuk do të thotë se njerëzit nukjanë të interesuar për vetë shtetin ligjor. Përkundrazi, ata janë tëlidhur jetikisht me të, ata jetojnë në të dhe nëse ai nuk ekziston atajetojnë pa të, jashtë tij, pa marrë parasysh atë. Njerëzit dëshirojnë tëjenë të gjindshëm në jetë, të kalojnë sa më mirë, të jenë tësuksesshëm, të kujdesen për vetveten dhe njerëzit e tyre, duan të kenëjetë të mirë në bashkësinë ku jetojnë. Nëse në atë bashkësi sundonligji, ata do ta respektojnë atë ligj, do t’i binden, do të luajnë lojënsipas rregullave të paracaktuara me ligj. Nuk do të ndjehen mirë nëseveprojnë në kundërshtim me rregullat dhe do t’i frikësohen ligjit. Do30