TRANZICION III

Edhe sot gratë përbëjnë strukturën kryesore të shumicës sëorganizatave joqeveritare të cilat merren më të drejtat e grave, tëdrejtat e njeriut, të drejtat e pakicave dhe grupeve të margjinalizuara,grupeve të cilat merren me ballafaqimin me të kaluarën, metematikën e krimeve të luftës si dhe me problematikën e tregtisë megra, fëmijë, por edhe me meshkujt e që hyjnë në sferat e rrezikshmetë krimit të organizuar.Edhe pse gratë përbëjnë një pjesë të madhe të anëtarësisë së tëgjitha partive politike, prania e tyre në skenën publike nuk paraqet asnumrin e grave në shoqëri (gjithmonë pak më i lartë se 50 % - 51,4 %në Serbi sipas regjistrimit nga viti 2002), e as numrin e tyre në partitëpolitike. Është karakteristike paraqitja piramidale e përfaqësimit tëtyre – numri më i madh në funksione të ulëta, ndërsa përfaqësim nëulje duke u ngritur lart në strukturën hierarkike. Njëkohsisht,struktura arsimore e grave është pothuajse e njëjtë me strukturënarsimore të meshkujve, kështu që arsyet për pjesëmarrje të ulët tëfemrave në skenën publike, jo vetëm në politikë, por edhe nëinstitucionet arsimore dhe shkencore, duhet të kërkohen në vlerat epërgjithësuara patriarakale që janë aq të pranishme, sa na duket qënuk ekzistojnë respektivisht se nuk janë dhe nuk mund të jenë fajtorepër këto që po ndodhin në shoqëri.Proceset dhe zërat për emancipin e gruas me kohë përfshijnëedhe proceset dhe zërat për emancipimin e mashkullit. Futja nëprocesin e emancipimit edhe të një grupi nuk është thjesht frazëretorike, po është pasojë e mbikëqyrjes së rrjedhave reale në shoqëridhe pengesë për barazinë e plotë të grave, respektivisht për barazinë eplotë ndërmjet dy sekseve në shoqëritë në zhvillim.Ngjarjet e luftës (1991-1999), si dhe rrjedha e tyre pas luftës,medoemos kanë pasur ndikim të madh edhe te gratë në përgjithësi, tegjendja e barazisë gjinore dhe lëvizjet e grave në tërësi. Ështëlëkundur sistemi i përgjithshëm i vlerave. Roli i Kishës ortodokseserbe është forcuar deri në atë masë sa është vënë në pikëpyetjekarakteri sekularist i shtetit. Kisha ka zënë një vend gjithnjë e më tërëndësishëm në vendimet politike dhe hyn në të gjitha sferat e jetësdhe kulturës shoqërore. Angazhimi i kishës është i natyrësnacionaliste, konzervative dhe patriarkale. Shihen qartë procesetrikthyese në shoqëri, ku viktimat më të mëdha janë gratë. Trendetpartiarkale janë në rritje që reflektohen në ritradicionalizimin dhemargjinalizimin e gruas, si dhe varfërimin e tyre të mëtejmë. Njëkontekst i këtillë politik dhe shoqëror ka sjellë deri te pasivizimi edhemë i madh i gruas në skenën publike. Gruaja ka shumë pak,posaçërisht në politikë dhe në pozitat vendimmarrëse. Por megjithatë,76