Debati “Kosova dhe Serbia – një ditë më pas”Prishtinë, 3 nëntor 2006NAGJA DUHAÇEK: Mirë se vini në debatin “Kosova dhe Serbia – njëditë më pas”. Unë jam Nagja Duhaçek nga Nisma e të rinjve për të drejtate njeriut. Në fillim do t’u kërkoj falje që nuk flas shqip, por kemipërkthimin e drejtpërdrejtë në shqip dhe në anglisht. Do të fillojmoderimin në serbisht, por pastaj çdonjëri mund të ndërhyjë në gjuhën nëtë cilën e ka më së lehti për t'u shprehur. Për fillim do t’ua paraqesprojektin „Shoqëritë e dhunshme në tranzicion“ të cilin tash tri vjet janëduke e zbatuar Nisma e të rinjve për të drejtat e njeriut dhe FondacioniHeinrich Boll Stiftung. Vitin e parë kemi mundur të arrijmë qëllimin mepërfshirjen e shumë të rinjve nga Kosova dhe Serbia në biseda për jetën epërditshme. Viti i dytë ka kaluar në përpjekjet për vendosjen e dialogutndërmjet dy shoqërive civile, nëpërmjet konferencës e cila është mbajturkëtu në Prishtinë vitin e kaluar, ndërsa këtë vit kemi vendosur tëpërqendrohemi në temën një ditë më pas. Pasi që të gjithë të tjerët pomerren me statusin, ne kemi menduar të bëjmë një hap më tej. Në këtëkontekst kemi mbledhur tekste, të cilat përfshijnë tema të ndryshme, sishoqëria civile, barazia gjinore, sundimi i ligjit etj. Po ashtu kemi ftuaredhe panelistë që të komentojnë lidhur me këto tema, kështu që fillimishtpo e ftoj Milenko Deretën nga Iniciativa Qytetare të na flas diçka nëlidhje me këtë, jo më gjatë se pesë – gjashtë minuta, për vendosjen ekomunikimit ndërmjet shoqërive civile në Serbi dhe Kosovë.MILENKO DERETA Iniciativa Qytetare: Mirëdita. Ashtu siç thaNagja, unë quhem Milenko Dereta. Jam drejtor i Inicativës Qytetare. Kyështë një ndër, ashtu si i themi ne, organizatat udhëheqëse joqeveritare nëSerbi dhe më duhet të them nga vendi prej nga vij unë, pra Serbia dheprej atmosferës që mbretëron atje aktualisht, është shumë vështirë tëparamendohet dita më pas, më pas – përgjithmonë. Unë kam menduar sepas përgjithmonë nuk ka më një ditë më pas, ajo është përgjithmonë. Nëfakt, ky është definicioni politik i statusit dhe marrëdhënieve ndërmjetKosovës dhe Serbisë. Natyrisht që ne nga sektori civil jemi tëvetëdijshëm që ajo ditë ka kaluar qëmoti, se Kosova është tashmë epavarur dhe ne në fakt duhet të flasim për ditën kur kjo do të zyrtarizohetdhe kur këtë një ditë do ta pranojë edhe publiku në Serbi, shumë më vonëse të tjerët. Unë këtë e kam quajtur momenti i së vërtetës në një tekst, tëcilin e kam përgatitur për Nismën. Ky është momenti i së vërtetës përSerbinë, për elitën tonë politike dhe një moment i një të vërtete të re përtë gjithë ne. Me të vërtetë është një fillim i ri nëse nisemi nga ai fakt dhekam menduar se do të ishte shumë e rëndësishme nëse do të bënim një134
ekapitullim me atë se si është duke ndikuar e kaluara aktualisht, d.m.thme atë çka ka ndodhur në 15 vitet e fundit, ndoshta edhe më shumë, gati20, jo vetëm në marrëdhëniet e Kosovës dhe Serbisë dhe shqiptarëve eserbëve, por edhe në marrëdhëniet ndërmjet sektorëve joqeveritarë tëKosovës dhe Serbisë. Unë këtë e kam quajtur ballafaqim me të kaluarën,sepse ballafaqimi është sipas meje një parakusht për ndërtimin emarrëdhënieve të reja. Në fakt, situatat dhe prioritetet tona kanë dallimpërmbajtjesor. Ato nuk kanë qenë të njëjta që nga fillimi, ky është njënga përfundimet për të cilat kam folur, i cili është se organizatatjoqeveritare dhe sektori civil në përgjithësi kanë qenë pjesë e njëkonsensusi për qëllimin përfundimtar. Pra, gjatë takimeve, të cilat i kemipasur para luftës dhe pas luftës, tërë kohën është paraqitur fjala pavarësiqë është bërë si një mur ndarës ndërmjet nesh. Ndërkohë për të filluarvetë dialogun, ka qenë e domosdoshme që edhe ne nga ana jonë, ose si ikam quajtur unë nga kufijtë e dukshëm dhe të padukshëm, ta pranojmëatë, ose më mirë të them që të deklarohemi qartë se pavarësia e Kosovësështë diçka që ne e pranojmë si qëllim legjitim. Dhe ne e kemi bërë këtë.Pra, në njërën anë të tavolinës gjithmonë uleshin njerëzit, të cilët janëpjesë e një lëvizje të përgjithshme ndërsa në anën tjetër të tavolinës nëSerbi ishin përfaqësuesit e organizatave joqeveritare, të cilët gjithmonëkanë qenë në anën e kundërt të politikës zyrtare, të paktën ata që kishinpranuar të marrin pjesë në atë dialog. Natyrisht, kjo nuk është një bazë eshëndoshë pasi fuqia e njërës dhe palës tjetër nuk është e njëjtë. Ndikimijuaj këtu është një pjesëz e vogël rreth një qëllimi të përbashkët. Atë çkabëjmë ne është pengesë për shtetin e Serbisë. Këtë duhet ta kemiparasysh, pasi që pritjet janë të mëdha ndërsa mundësitë tona janë në faktshumë të vogla dhe të kufizuara.Fatmirësisht apo fatkeqësisht, kemi edhe shembullin e fundit tëkushtetutës së Republikës së Serbisë, e cila, siç keni dëgjuar ështëadoptuar dhe miratuar nga ana e qytetarëve, ndërsa në fakt ky proces kavërtetuar aftësinë e këtij pushteti për të vjedhur, gënjyer dhe mashtruar,pra kjo kushtetutë ka qenë tema rreth së cilës janë gjendur në pozitakundërshtuese pjesa më e madhe e shoqërisë civile dhe elita e pushtetitpolitik, mu për shkak të preambulës në të cilën përmendet Kosova.Natyrisht, ne e kemi humbur këtë betejë për kush e di të satën herë. Atëqë kemi menduar që nuk duhet të jetë në preambulë, ka mbetur aty, atëqë kemi menduar që nuk duhet të jetë në kushtetutë ka mbetur nëkushtetutë dhe ne tanimë po i përjetojmë pasojat e asaj dite paskushtetutës. Po i përjetojmë në kuptimin e asaj se në kushtetutën eSerbisë banorët janë klasifikuar në dy lloj të qytetarëve; serbët dhe tëtjerët, për të cilët ne kemi kuptuar të paktën nga komisioni i zgjedhjeveqë për çudi të madhe shumica kanë votuar për atë që sipas kushtetutës të135
- Page 1 and 2:
Nisma e të Rinjve për të Drejtat
- Page 4 and 5:
Serbia në vrullin e ri kundërevro
- Page 6 and 7:
Serbët e Kosovës po bëjnë përg
- Page 8 and 9:
liberal. Bashkësia Ndërkombëtare
- Page 10 and 11:
Pas zgjidhjes së statusit të Koso
- Page 12 and 13:
Pozita e pakicave në KosovëJelena
- Page 14 and 15:
Mitrovicës veriore, ku pjesëtarë
- Page 16 and 17:
kërkuar nga të gjithë personat q
- Page 18 and 19:
Kemi refuzuar që të shprehim mend
- Page 20 and 21:
të pushtetit, shëndetësisë dhe
- Page 22 and 23:
ardhmen duhet të përpunohen „th
- Page 24 and 25:
qëndrime të kundërta me politik
- Page 26 and 27:
është interpretuar si përkrahje
- Page 28 and 29:
janë shumë të rënduara dhe duhe
- Page 30 and 31:
Shteti ligjor apo sundimi i ligjit
- Page 32 and 33:
Në Serbi është ndryshe: kur kish
- Page 34 and 35:
shpjegim “nuk është mundur as t
- Page 36 and 37:
ezervuara për shembujt të cilët
- Page 38 and 39:
Eh tash, nëse ata që banojnë në
- Page 40 and 41:
gjyqësisë, do të duhej të jetë
- Page 42 and 43:
Barazia gjinore dhe pozita e femrë
- Page 44 and 45:
tjera feministe të shtetit kombët
- Page 46 and 47:
Indeksi i zhvillimit të çështjev
- Page 48 and 49:
shpesh, janë të pranishme në kë
- Page 50 and 51:
Departamentin për Urbanizim dhe Sh
- Page 52 and 53:
vite shkollimi, përqindja e amvisa
- Page 54 and 55:
asnjë mënyrë i plotë pa diskuti
- Page 56 and 57:
„Dallimi dhe bashkëjetesa“Shk
- Page 58 and 59:
Zagrebi në mënyrë që ta prezant
- Page 60 and 61:
Europa çdo ditë e më tepër po i
- Page 62 and 63:
këtë edhe të drejtën për përd
- Page 64 and 65:
Vendosja e sistemit shumë partiak
- Page 66 and 67:
Ndërkombëtare ka qenë po ashtu i
- Page 68 and 69:
padi penale, i arrestojnë dhe i mb
- Page 70 and 71:
adekuate në rastet e sulmeve nga a
- Page 72 and 73:
Pushteti ka standarde të dyfishta
- Page 74 and 75:
• Serbia të definohet si shtet i
- Page 76 and 77:
Edhe sot gratë përbëjnë struktu
- Page 78 and 79:
- barra e dyfishtë e punëve shtë
- Page 80 and 81:
mekanizmave tashmë të krijuar ins
- Page 82 and 83:
Gratë dhe arsimimiAnalfabetizmi n
- Page 84 and 85: ezikut të dhunës. Përveç rritje
- Page 86 and 87: Ndoshta arsyet për lindshmërinë
- Page 88 and 89: sistem të tillë, gratë do të p
- Page 90 and 91: nga serbët, shqiptarët jetonin n
- Page 92 and 93: për miratimin e ligjeve për të p
- Page 94 and 95: Shërbimi Policor i Kosovës (SHPK)
- Page 96 and 97: shërbimet kryesore që të jenë j
- Page 98 and 99: mundësojë zhvillimin sektorëve t
- Page 100 and 101: - Kuvendi i Kosovës do të ketë n
- Page 102 and 103: përfshijnë Kosovën dhe Serbinë.
- Page 104 and 105: palakmueshme, nëse mund të shpreh
- Page 106 and 107: ‘’Rekomandimet e Lundit’’ q
- Page 108 and 109: eagon ndonjëherë kur ndodh ndonj
- Page 110 and 111: organizohet transporti për në qyt
- Page 112 and 113: disertacione të doktoraturave që
- Page 114 and 115: do të lexoj vetëm një nen, i cil
- Page 116 and 117: çështje i bllokojmë të gjitha t
- Page 118 and 119: shumta dhe biseda me përfaqëues d
- Page 120 and 121: PYETJE: Nga Kushtetuta që Beogradi
- Page 122 and 123: ky është edhe një manipulim për
- Page 124 and 125: se kjo kushtetutë vlerësohet si p
- Page 126 and 127: ashkësive fetare në vend, kur në
- Page 128 and 129: ndihmojnë që një ligj i caktuar
- Page 130 and 131: për një manipulim, pasi ata thon
- Page 132 and 133: Punëtoria « Akuarium - Një ditë
- Page 136 and 137: jenë qytetarë të rendit të dyt
- Page 138 and 139: përdorur roli i gjinisë për atë
- Page 140 and 141: Është një gjendje paksa skizofre
- Page 142 and 143: Bashkësisë Evropiane dhe të gjit
- Page 144 and 145: shkak të konceptit ekzistues të p
- Page 146 and 147: dhe të tjerat në territorin e Ser
- Page 148 and 149: duhet të instalohet një pushtet v
- Page 150 and 151: PETRIT SELIMI: Unë e kam një pyet
- Page 152 and 153: shkojnë në drejtime tjera, sepse
- Page 154 and 155: NAGJA DUHAÇEK: Unë vetëm ju kish
- Page 156 and 157: MILENKO DERETA: Unë jam optimist i
- Page 158: Nisma e të rinjve për të drejtat