Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

Yukarıdaki paragraflarda değinilen görüşler ışığında, açıktır ki, idarenin hangi
sözleşmelerinin özel hukuka ve hangilerinin idare hukukuna bağlı kılınacağı, varılacak
kararın doğurduğu sonuçlar itibariyle özel önem taşımaktadır. Zira, bu sözleşmelerin tâbi
olacağı hukuksal rejim böylece belirlenecek ve bunun sonucunda, anılan sözleşmeler
tahtındaki olası uyuşmazlıkların adli yargıda mı, yoksa idari yargıçlar eliyle mi
görüleceği de açıklık kazanacaktır. Giderek eşitler arası ilişkileri düzenlemek üzere
kurgulanmış bulunan özel hukuk hükümlerine göre mi, yoksa kamusal alana alınmış bir
konumda genel kamunun çıkarlarını gözeten idare hukuku kurallarına göre mi
çözümleneceği hususu da, işte bu ayrımın sonucunda verilecek karara göre belirleniyor
olacaktır.
Đdare hukukçularının bu konu üzerindeki tartışmaları, beklenebileceği üzere, halen
de sonuçlanmış değildir. Bu bağlamda, özellikle kimi sözleşmelerin duraksamaya yer
olmaksızın idari sözleşme sayıldıklarına tesadüf edilebilmektedir. Kamunun borçlanma
gereksinimlerini karşılamak üzere özel kişilerle yaptığı borçlanma (ikraz) sözleşmeleri de,
bu sınıflama içerisindeki bir alt kategori olarak ortaya çıkıyor.
Kamu borçlanma sözleşmeleri, öğretide neredeyse tamamen görüş birliği
içerisinde idari sözleşme sayılmaktadır. 21 Kamunun borçlanması, Osmanlı devletinin son
dönemlerindeki dış borç sorunları çerçevesinde maruz kalınan sancılardan
anlaşılabileceği üzere, ülkenin bekası ile ilgili kimi özellikler taşımaktadır. Bu meyanda
yapılan çarpıcı bir saptamaya hemen burada yer vermek, bağlantının derecesi ve önemini
anlatabilmek bakımından fevkalade yararlı olacaktır kanısındayız:
“Türkiye’nin mali tarihi, siyasi tarihinin gerçek bir mukaddimesidir. Đlki
bilinmezse, ikincisinde yanılgıya düşme tehlikesi vardır ve çoğu kez birbiriyle örtüşecek
kadar biri diğerini tamamlar.” 22
21 Bkz. ileride Bölüm 4.
22 A. Du Velay’ın bir yüzyıl öncesinde, 1903 yılındaki bir saptaması (aktaran: Ertuğrul, N. Đlter;
1923-2008 (85 Yıl) - Cumhuriyet Tarihi El Kitabı, ODTÜ Yayıncılık, Ankara, 2008, s. 192, 211).
12