Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

Burada yer verilen değerlendirmeler de kanımızca eleştiriye maruz kalabilecektir.
Öncelikle, kamu borçlanmalarının vadesi ile bunların hangi amaçla kullanıldıkları
arasında bir bağ kurulması isabetsizdir. Kuşkusuz, altyapı faaliyetleri için borçlanma
sözkonusu ise, bu amaçla sağlanacak borçların ilgili altyapı faaliyetinin kendisini geri
ödeyeceği süreyle eşleştirilmesi ideal bir durum oluşturacağından, kamu borçlanmasında
bu hususa dikkat ediliyor olacağı açıktır. Ancak, kamu tarafındaki bu niyet, piyasadaki
borç vericilerin kararlarını şekillendirmez. Bu niyetten bağımsız olarak oluşan piyasada
vade ve miktar yapısı hangi biçimi almış ise, o koşullar dahilinde kamunun
borçlanabilmesi mümkün olabilecektir.
Diğer yandan, şayet finans piyasasındaki vade-miktar unsurları yeterli derinlik
içeriyor durumdaysa, bu olanaklardan altyapı projelerinin finansmanı için
yararlanılabileceği gibi, kamunun bütçe finansmanı amacıyla da yararlanılabilecektir.
Üstelik, uygulamaya bakıldığında uzun yıllardır proje finansmanı amacıyla iç borçlanma
yoluna gidilmediği de bilinmektedir. Özetle, kamu borçlanmalarında vadenin uzun
olması, sadece kamunun özel sektöre kıyasla borçlarını geri ödeyebilme konusundaki
göreli kudretinden ileri gelir; zira, bilindiği üzere, herşeyden önce kamunun para basma
gibi bir tekeli bulunmaktadır.
Bu itibarla, kamu borçlanmaya çıktığı zaman özel sektör borçlanmalarını bertaraf
eder yahut özel sektörün borçlanma maliyetini (faizleri) artırır (ki iktisat literatüründe
buna “dışlama etkisi” (“crowding-out effect” adı verilmekte ve bu anlamda kamunun özel
sektör faaliyetlerini baltaladığı yorumuna da gidilebilmektedir). 79 Esasen, bu nedenlerden
dolayıdır ki, bir ülkede hiçbir özel sektör borçlanması, kural olarak kamunun
79 Bkz. Abbas, S. M. Ali / Christensen, Jakob E.; The Role of Domestic Debt Markets in
Economic Growth: An Empirical Investigation for Low-income Countries and Emerging Markets,
IMF Working Paper, No. 07/127, Haziran 2007, s. 4, 8; Garcia, Valeriano F.; Public Debt
Sustainability and Demand for Monetary Base, Dünya Bankası, Policy Research Working Paper,
No. 1774, Haziran 1997, s. 19, 35; keza, bkz. Presbitero, Andrea F.; The Debt-Growth Nexus: a
Dynamic Panel Data Estimation, Universita Politecnica Delle Marche, Diparmento di Economia,
Quaderno di Ricerca, No. 243, Ekim 2005, s. 7, 9.
46