Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

açıklanabileceğini iddia etmektedir. Buchanan’a göre, politika yapanlar bu yüzyılın
ortasına kadar borç finansmanı için yeni bir yöntem keşfedemediler...(Ç)ıkarları onları
her zaman vergi dışı kamu gelirlerini kullanmaya yöneltti. (Oysa) (b)u yüzyılda olan şey
borç finansmanının ahlak dışı olarak bilinmesidir.” 53
Nitekim, Osmanlı devletinde de dış borçlanmaya uzun süre gidilmemesinin
nedenleri arasında dış borç almanın onur kırıcı olarak algılanmasının önemli bir yer
tuttuğu, hatta bir dönem Şeyhülislam fetvasıyla dış borcun ‘mekruh’ ilan edildiği dahi
belirtilmektedir. 54 Ne var ki, uygulamadaki gerçeklik bize daha başka şeyler de
söylemektedir, sözgelimi;
“... vergileri artırma durumunda kamuoyundan gelen baskılar..., (borçlanmanın)
vergileme kararı verilip uygulamaya kon(ul)masından çok daha kolay ve hızlı olması (ve
benzeri nedenler) borçlanmanın daha çok tercih edilmesine neden olmaktadır. Ancak bu
durum iktisadi politika uygulanmasından öte, politikacıların israf eğilimini teşvik
edebilmektedir.” 55
Nitekim, modern iktisat yaklaşımlarında kamu borçlanmalarına sınırlar
getirilebilmesini teminen “anayasal iktisat” kavramı adı altında ayrıntılı analizlere
gidildiği de hatırlanmalıdır. 56 Kamunun borçlanması konusunda anayasal iktisat 57
53 Buchanan, Borç Finansmanının Ahlaki Boyutu, (Çev. Haluk Tandırcıoğlu), Maliye Yazıları,
Nisan-Haziran 1999, Sy. 63, s. 47-48’den aktaran: Aykın, Türkiye’de Đç Borçlanma ve Ekonomik
Etkileri, op. cit., s. 1.
54 Yılmaz, Binhan Elif; Osmanlı Đmparatorluğu’nu Dış Borçlanmaya Đten Nedenler ve Đlk Dış
Borç, Akdeniz Üniversitesi ĐĐBF Dergisi (4), 2002, s. 193.
55 Aykın, Türkiye’de Đç Borçlanma ve Ekonomik Etkileri, op. cit., s. 6.
56 Bkz. Savaş, Yeni Anayasa için Ekonomik Anayasa Önerileri, op. cit.; Savaş, Vural; Anayasa
Mahkemesi ve Özelleştirme (Đktisadi Yaklaşım), AYD, C. 15, Ankara, 1998; Savaş, Vural Fuat;
Uluslararası Ekonomik Anayasal Düzen, AYD, C. 14, Ankara, 1997.
57 Bir ulusal devlet sınırları içinde siyasi iktidarın ekonomik faaliyetlerle ilgili takdirî yetkisinin
(vergi koyma, para basma, borçlanma, kamulaştırma, özelleştirme gibi) anayasal kurallarla
34