Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

“Anayasal Đktisat reformu, siyasal iktidarların ekonomi üzerindeki takdiri ve keyfi
müdahalelerini en aza indirmeyi amaçlayan, dolayısıyla ekonominin istikrar içinde
işlemesine yönelik bir reformdur. Anayasal Đktisadın temel amacı mali ve parasal
disiplini tesis etmek, hükümetlerin seçim ekonomisi ve popülist politikalar uygulamasını
engellemek, devletin sınırlandırılması ile bireylerin ekonomik hak ve özgürlüklerini
korumak ve güvence altında almaktır. Bu ise ancak yasal veya anayasal hükümlerle
devletin faaliyetlerine sınırlar getirilerek gerçekleştirilebilir.” 60
Hemen değinmek gerekirse, öğretiden bir görüşte değinildiği üzere;
“(b)ugün, gerek siyaset ilminde, gerek hukuk ilminde vatandaşı devlete karşı
korumanın siyasî yönü... yeterince geliştirilmiş ve kurumsallaştırılmıştır. Ancak, devlete
karşı vatandaşın bir de ekonomik yönden korunması... ihtiyacı ve zarureti
(bulunmaktadır)”. 61
Öte yandan, Osmanlı dönemindeki dış ve iç borçlanmaların devletin batmasına
yol açtığı yolundaki anlayışın etkisiyle Cumhuriyet’in özellikle ilk dönemlerinde gerek
dış ve gerek iç borçlanmalara olumsuz yaklaştığı bilinmektedir. 62 Hatta, denk bütçe
uygulaması üzerinde aşırı derecede hassasiyet gösterildiği de görülmektedir. Sözgelimi,
1926 yılındaki bütçe konuşmasında dönemin Maliye Vekili;
“(b)ütçe açıkları(nı) örtmek için hariçten istikraz edip varidatı(n) bir kısmını
oraya tahsis etmek ve gelecek sene evvelkinden daha elîm bir vaziyete girmek gibi bir
siyaset-i maliye ... 1920 tarihinden beri takip edilmemiş bir yoldur ve bu kapı ilel’ebed
Meclis-i Âlice kapanmıştır”
60 Günay, Ayşe / Özen, Ahmet; Avrupa Birliği’nde Mali Disiplinin Sağlanmasına Yönelik
Maastricht Kriterlerinin Anayasal Đktisat Perspektifinde Değerlendirilmesi, DEÜSBE Dergisi, C.
4, Sy. 2, 2002, s. 74, 75.
61 Savaş, Vural; Đktisat Politikası Anayasası, AYD, C. 5, Ankara, 1988, s. 79.
62 Karakoyunlu, Türk Ekonomisinde Çağdaşlaşma Süreci, op. cit., s. 155.
36