Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

içerisinde tutabilmek olmayıp, genel kamunun çıkarlarını korumaya yönelmektedir. 106 Bu
meyanda, öğretiden bir görüşe atfen zikretmek gerekirse;
“Bir sözleşmenin “idari” olması kamu yararı ile bunun gerçekleştirici ve
gözeticisi olması gereken Đdare yönünden sayısız yararlar sağlamaktadır. Üstelik bu
konudaki uyuşmazlıkların aynı kavramlara daha yakın olan Đdare mahkemeleri önünde
çözümlenmesi de, kişisel hakların korunması yanında asıl kamu yararının zarar
görmemesinin sağlanması gereken bu alanda hakkaniyetin daha etkili biçimde
gerçekleşmesine ulaşmanın tek ve en güvenceli yoludur.” 107
Yine, anılan ikinci grupta yer alan “faiz koşullarını tek yanlı belirleme” gibi
idareye tanınan ayrıcalıklara dayanarak hüküm vermenin dayanaksızlığı üzerinde biraz
daha ayrıntılı olarak durmak gerekecektir. Herşeyden önce, bilindiği üzere sözleşme, iki
tarafın karşılıklı rızasıyla ortaya çıkan bir hukuksal ilişkidir. Şayet, idarenin faiz
koşullarını özel kişilere dayattığı veya zorladığı bir durum sözkonusu ise, o halde burada
bir zorunlu borçlanma ortaya çıkıyor demektir ki, bu durumda sözleşme ilişkisinden daha
ziyade vergi benzeri, kamu gücünün kullanılmasını ön plana çıkaran bir ilişkinin
varlığına atıf yapmak daha doğru olacaktır. 108
Öte yandan, özel kişiler arasındaki ilişkilerde de çoğu zaman taraflardan birinin
diğerine karşı göreli üstünlük durumunda olmakla kendi koşullarını yerine göre karşı
tarafa kabul ettirme konusunda başarı sağlayabildiği açıktır. Özellikle bankaların kredi
verdikleri özel kişilerle imzaladığı sözleşmelerde, kredinin bankanın tek yanlı iradesiyle
ve henüz vadesi gelmeden, istenilen an geri ödenmesinin talep edilebileceği yahut kredi
faizlerinin banka tarafından tek yanlı artırıma tâbi tutulabileceği yönünde koşulların “tip
sözleşme” olarak dahi uygulandığı bilinmektedir. Oysa, bu durum, anılan sözleşmelerin
106 Bkz. Günday, Đdare Hukuku, op. cit., s. 175, 176; keza, bkz. Gözler, Đdare Hukuku-II, op. cit.,
s. 46, 47, 70, 71; yine, bkz. Onar, Đdare Hukukunun Umumî Esasları, op. cit., s. 540.
107 Özay, Günışığında Yönetim, op. cit., s. 511.
108 Aynı yönde bkz. Arsan, Üren; Kamu Borçlarının Sınırlandırılması, AÜSBFD, C. 34, Sy. 1,
1979, s. 49.
63