Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

imtiyazların ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin kararıyla hayat
bulabileceği yönünde yasal düzenleme getirilmiştir. 1924 Anayasası’nda imtiyaz
sözleşmeleri hakkında Danıştay görüşünün alınacağı, bilahare imzalanacak imtiyaz
sözleşmelerinin TBMM tarafından onaylanacağı ve ancak ondan sonra yürürlüğe
girebileceği hususu öngörülmüştür. Bu durum, esasen imtiyaz kavramının Osmanlı
dönemindeki kapitülasyonlarla bağının kurulması sonucunda böylesi bir sıkı rejime tâbi
tutulmuştur. 31
Bununla da kalmamış, imtiyaz verilmesini düzenleyen 516 sayılı Kanun’da 1932
yılında yapılan değişiklikle Meclis onayı zorunlu kılınmıştır. Nihayet, 1961 Anayasası
düzenlenirken, artık Meclis’in devrede kalmasına gerek olmadığı düşüncesinden
hareketle Danıştay’ın denetimi getirilmiştir. Buna göre, TBMM’nin imtiyazları onaylama
yetkisi kaldırılmış, bunu dengeleyebilmek için de Danıştay’ın bu sözleşmeler üzerindeki
yetkisi salt görüş bildirmekten çıkarılıp, inceleme yetkisine dönüştürülmek suretiyle daha
güçlü bir yetki haline dönüştürülmüş, 1982 Anayasası da aynı düzenlemeyi devam
ettirmiştir. 32
Nihayet, yerel yönetimlerin borçlanmasına ilişkin olarak, aynı Kanun’un 19.
maddesinin 10. bendinde, bu defa belediyelerin, kamulaştırma bedellerinin ödenmesi
veya imara uygun tesislerin yapılmasında kullanılmak üzere, en çok 20 yılda geri
ödenmek kaydıyla tahvil çıkarabileceklerine hükmolunmakta ve bu şekilde daha uzun
süreli borçlanmaların önüne geçilmesi öngörülmekteydi.
Belediyelere ilişkin olarak, 1580 sayılı Belediye Kanunu ilga eden 7 Aralık, 2004
tarih ve 5272 sayılı Belediye Kanunu’nun 33 68. maddesi, belediye görevlerinin ve
31 Ayrıntılı bilgi için bkz. Çal, Türkiye’de Kamu Hizmeti ve Đmtiyazın Dönüşüm Öyküsü, op. cit.,
s. 66-70.
32 Bkz. Günday, Metin; Uluslararası Tahkim Alanında Türkiye’de Gerçekleştirilen Yasal
Düzenlemeler, içinde Ekonomik Đstikrar, Büyüme ve Yabancı Sermaye, TCMB Yayını, Ankara,
2001, s. 185-186.
33 24 Aralık, 2004 tarih ve 25680 sayılı RG’de yayımlanmıştır.
26