Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

Diğer yandan, faizlerin belirlenmesindeki isabet derecesi, yabancı piyasalardan
yapılan kamu borçlanmalarında da gündeme gelebilmektedir. Bu meyanda geçtiğimiz
yıllarda yapılan bir araştırmaya göre, ülkemizin enflasyon beklentisi ile borçlanmasına
ödediği faiz oranları arasındaki reel faiz % 9.6 oranıyla en yakın rakibinden 2 puan daha
fazla olup, diğer ülkeler grubunun çoğunluğuyla arasında 5-6 puan fark bulunmaktadır. 111
Özetlersek, sermaye piyasalarında ihraç olunan devlet tahvillerinin önceden
piyasadaki risk algılamasının ölçümlenmesine göre belirlenerek ilan edilen faizleri şayet
piyasadaki risk algılamasının gerektirdiği oranın üzerindeyse aşırı bir talep oluşur ve
beklenenden fazla rağbet görür. Bu durum aslında başarısız bir borçlanma yapıldığının
göstergesidir; zira, tahvil yatırımcılarını cezbetmek üzere “oltaya takılan yem, gereğinden
fazla büyük tutulmuş” demektir. Esasen, devlet adına Hazine Müsteşarlığınca yurt
dışında gerçekleştirilen tahvil iharaçları vesilesiyle anılan Müsteşarlığa “başarı ödülü”
verilmesi bağlamında dile getirilen bir görüşe burada atıf yapmak yerinde olabilir:
“Eğer arz sıkıntısı olmayan bir mal, müşteriler tarafından kapış kapış alınıyorsa
sebep, fiyatının emsaline göre “ucuz” olmasıdır. Dünyada tahvil sıkıntısı yoktur.
Tahviller kapışıldığına göre, Türkiye “pahalı” borçlanmıştır. Ortada bir fiyatlandırma
hatası vardır... (Bu itibarla) Hazine yöneticilerini... tebrik (değil), tenkit etmek gerek.” 112
tahviller de “yok satmıştır”. Bu türden uygulamaların bir borçlanma piyasası işlemi niteliğinde
olmaktan ziyade, belirli kesimlere rant aktarımı görüntüsünü içerdiği söylenebilir. Zira,
uygulamada yaşanan gerçekliğe bakıldığında, bu “pek kârlı” tahvillere sıradan vatandaşın
erişmesi olanak dışı kalmış ve gerçekçi olmayan fiyatlandırmasından dolayı olağanüstü bir taleple
karşılaşması nedeniyle “piyasaya çıkamayan” bahsekonu tahvillere, sadece belirli ilişkiler
marifetiyle ulaşabilmek sözkonusu olmuştur.
111 Bkz. Yeldan, Erinç; “Yükselen Piyasa Ekonomisi”, Ekonomi Politik, Cumhuriyet Gazetesi, 10
Ekim, 2007.
112 Bkz. Cansen, Ege; Olay Yok, Vesile Var; Haber Yok, Reklam Var, Hürriyet Gazetesi, 21
Ocak, 2006, s. 8.
66