Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Hukuksal Niteliği Üzerine Notlar

masraflar” anlamına geldiği veçhile ancak Meclis’in kararıyla yapılacak bir harcama
niteliğini içerdiğini ve dolayısıyla bir kanunla düzenlenmesi gerektiğini
vurgulamaktadır. 134
Kanımızca bu gerekçe, Onar’ın özel hukuka bağlı kıldığı kısa vadeli borçlarda da
geçerli olmak gerektir ve bu anlamda ayırd edici bir husus teşkil edemez. Kanuna
dayanması gereği ise, yine özel hukuka bağlı olacağını belirttiği kısa vadeli borçlar
bakımından da sözkonusudur ve bir ölçüt teşkil etmemesi icap eder. Nihayet, Onar’ın
gerekçe olarak kullandığı “mevzu ve muhtevası tarafların rızası olmadan değiştirilemez.
Bununla beraber bu neticeler hususî hukuktaki kadar ileri götürülmemelidir… Zira âmme
hizmetleriyle alakalıdır” 135 ifadesinin de yerinde veya isabetli olmadığı görüşündeyiz.
Ancak, dikkati çeken bir husus, Düyun-u Umumiye anlamındaki borçların uzun
vadeli borçlar olduğuna değinmekle, Onar’ın –gayri ihtiyari- asıl soruna parmak basıyor
olmasıdır. Eserde yeterli açıklıkta zikredilmeyen bu husus, bize göre, kamusal anlamda
bir güvenlik endişesinin kurgulanması ve idareye dilediğince uzun vadeli borçlar
yaratarak ileriki kuşaklar üzerinde tahammülü güç mali yük oluşturmaması yahut kamu
maliyesinin hesapsızca borç tuzağına veya yüküne maruz bırakmaması, bu yöndeki
tasarrufların da idari sözleşme kılınmak suretiyle bir dereceye kadar dengelenmesi
anlamında algılanabilir.
Giritli / Bilgen / Akgüner’e göre ise;
“(d)evlet ve öteki kamu tüzelkişileri tahvil, bono vs. gibi değişik isimlerle, kimi
senetle çıkarmakta ve bu senetler karşılıpında halktan brç para toplamaktadırlar. Bu
hukuksal yöntemin sonucunda, bu senetleri alanlarla, idare arasında, “sözleşme benzeri”
bir ilişki doğmaktadır. Çünkü, senetleri alan kişilerin bu belgelerine haciz konamamakta;
bu senetler teminat olarak gösterilebilmekte ve bunlar zaman zaman para yerine
134 Đbid., s. 1414.
135 Đbid..
82