ASA Journal 16/2023
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
68<br />
theme / review<br />
“เราไม่สามารถเรียนรู้ความเฉพาะของบริบท<br />
ที่เฉพาะได้เพียงใช้เวลาระยะสั้น เราจึงชอบ<br />
ที่จะทำางานออกแบบที่มีเวลาไม่สั้นจนเกินไป<br />
เพื่อให้เราเข้าใจสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ประกอบเป็น<br />
บริบทเฉพาะถิ่น อันนำามาสู่การคิดกระบวน-<br />
การก่อสร้าง การเลือกสรรวัสดุนำามาร้อยเรียง<br />
จากวัสดุชิ้นต่อชิ้นจนสามารถประกอบเป็น<br />
งานสถาปัตยกรรม”<br />
อาคารสถาปัตยกรรมที่พักอาศัยซึ่งโดดเด่น<br />
ด้วยพื้นผิวของอาคารที่ร้อยเรียงก้อนอิฐหลาก-<br />
หลายลวดลายเข้าไว้ด้วยกัน สอดประสานเข้า<br />
กับท่วงจังหวะของการสลับสับหว่างโปร่งโล่ง<br />
ที่ล้อรับไปกับพื้นที่เปิดและปิดภายใน ร่วมไป<br />
กับกระเบื้องหลังคาลอนคู่ วัสดุสามัญทั่วไป<br />
ที่ถูกเลือกใช้ในงานก่อสร้างบ้านเรือนของผู้คน<br />
ในพื้นที่ ‘บ้าน ณ สตูล’ เป็นโครงการที่พักอาศัย<br />
สำาหรับรองรับการพักพิงของการอยู่อาศัยใน<br />
รูปแบบครอบครัวขยาย คือหนึ่งครอบครัวใหญ่<br />
กับอีกสามครอบครัวย่อย ที่จะเข้ามารวมอยู่<br />
ภายใต้ชายคาเดียวกัน อาคารในผังตัว U แห่งนี้<br />
ตั้งอยู่ในจังหวัดสตูล ท่ามกลางสวนปาล์ม ที่ด้าน<br />
หนึ่งขนาบด้านข้างด้วยภูเขาหินปูน ซึ่งดูแลงาน<br />
ออกแบบและบริหารงานก่อสร้างโดย ‘กลุ่ม<br />
สถาปนิกมุสลิมเพื่อชุมชน’ โดยประกอบไป<br />
ด้วย ซัลมาน มูเก็ม, รุสลาน เดะเระมะ, อนันต์<br />
หลีกา, ฮาริส หมัดบินเฮด และ มูซอฟฟัรด์<br />
กาเจ<br />
ด้วยการลงพื้นที่แทรกซึมทำาความเข้าใจไปกับ<br />
สภาพแวดล้อมเป็นระยะเวลาร่วมกว่าหนึ่งปี<br />
กระทั่งเข้าใจการทำางานของธรรมชาติของภูเขา<br />
ที่อยู่บริเวณด้านหน้าโครงการซึ่งสามารถจะสร้าง<br />
ร่มเงาตกกระทบเข้ามายังพื้นที่ ก่อนกระบวน-<br />
การริเริ่มออกแบบและทำาการวางขอบเขตรูปแบบ<br />
ของการก่อสร้าง ทำาให้ทีมผู้ออกแบบและผู้<br />
รับผิดชอบดูแลงานก่อสร้างเกิดความเข้าใจถึง<br />
บริบทเฉพาะถิ่น อันนำามาสู่การออกแบบสถา-<br />
ปัตยกรรมที่ตอบรับไปกับบริบทแวดล้อมได้<br />
อย่างพอดิบพอดี กล่าวคือบริบทเฉพาะ “พื้นที่<br />
ใต้ร่มเงา” (A Place in the shade) จากการ<br />
วางตัวของแนวภูเขา นำาไปสู่การวางผังของ<br />
อาคารให้สอดคล้องไปกับการขึ้นลงของดวง<br />
อาทิตย์ อีกทั้งแนวทางการพัดของกระแสลม<br />
ท้องถิ่นที่ทางทีมผู้ออกแบบได้ทำาการเฝ้า<br />
สังเกตุและศึกษาย้อนหลังไปเป็นระยะเวลา<br />
หลายปี ผนวกร่วมกับการลงพื้นที่จริงประกอบ<br />
ดังนั้นในการวางผังและทิศทางของอาคารจึง<br />
สามารถทำางานร่วมไปกับสภาพแวดล้อมของ<br />
พื้นที่ได้อย่างลงตัว<br />
ในการวางผังของอาคารสถาปนิกได้ออกแบบ<br />
ให้แต่ละส่วนของที่พักอาศัยทั้งชั้นบนและ<br />
ชั้นล่างมีความเป็นส่วนตัว โดยแบ่งสัดส่วน<br />
ของอาคารออกเป็นสามส่วนที่ทำางานสอดรับ<br />
โดยมีฟังก์ชันไปในทิศทางเดียวกัน และมี<br />
พื้นที่ส่วนกลาง อย่าง พื้นที่ห้องนั่งเล่น ห้อง<br />
รับประทานอาหาร และบริเวณพื้นที่ลานกลาง<br />
บ้านที่ใช้งามร่วมกัน และพื้นที่สำาหรับส่วนของ<br />
ห้องนอนจะสงวนเฉพาะไว้ในบริเวณชั้นสอง<br />
ของอาคาร ด้วยความต้องการสร้างปฏิสัมพันธ์<br />
ให้กับทั้งผู้อยู่อาศัย ร่วมไปกับบริบทสภาพ-<br />
แวดล้อมที่โอบรัดโดยรอบ ผู้ออกแบบจึงเลือก<br />
ขับเน้นนำาเสนอบริเวณพื้นที่ลานกลางบ้านที่จะ<br />
ช่วยสามารถเชื่อมโยงย่อขยายทุกสิ่งทุกอย่าง<br />
เข้าไว้ด้วยกัน แน่นอนว่าแม้ราวกับพื้นที่นอก-<br />
ในจะถูกทลายเข้าหาจนเกือบจะมอบความรู้สึก<br />
กลืนกลายเป็นผืนพื้นที่เดียวกัน ก็ได้ถูกขวาง<br />
กันด้วยจังหวะการทึบและโปร่งของช่องอิฐไว้<br />
อย่างแยบยล<br />
อิฐแดงคุณภาพที่เหลืออยู่ในกระบวนการทาง<br />
อุตสาหกรรม เป็นวัสดุถูกนำากลับมาใช้เป็น<br />
องค์ประกอบหลักในกระบวนการออกแบบ<br />
และก่อสร้างอาคาร อันสืบเนื่องมาจากข้อจำ ากัด<br />
ทางด้านงบประมาณในการก่อสร้าง อย่างไร<br />
ก็ตามด้วยการเลือกใช้อิฐกว่า 25,000 ก้อน<br />
ภายในโครงการกับลวดลายที่หลากหลาย<br />
อันแฝงไปด้วยกลิ่นไอของความดั้งเดิม เนื่อง<br />
ด้วยรูปลักษณ์จากลวดลาย อย่าง ลวดลาย<br />
ดอกไม้ ดาวห้าแฉก หรือลายรางหมู ก็ได้ถูก<br />
นำามาประกอบร่วมกับการออกแบบวางรูป-<br />
แบบการจัดเรียงลวดลายจนเกิดเป็นท่าที<br />
อันร่วมสมัยในท้ายที่สุด โดยแนวทางการก่อ<br />
อิฐนั้น ได้ถูกเรียบเรียงไว้อย่างชัดเจนเพียง<br />
กึ่งหนึ่ง และละให้เกิดการสร้างสรรค์จากการ<br />
จดจำารูปแบบดังกล่าวและทำาซ้ำาตามการจดจำา<br />
ของช่างฝีมือในพื้นที่ผู้จัดเรียบเรียงวางอิฐ<br />
ทีละก้อน และสร้างแนวลวดลายที่อาจจะ<br />
ถูกต้องตรงตามแบบ หรืออิสระจนเกิดเป็น<br />
ความเฉพาะและท่วงทำานองอันไม่สม่ำาเสมอ<br />
แต่โดดเด่นได้อย่างลงตัว<br />
หลักสำาคัญอีกประการในการเลือกใช้อิฐแดง<br />
นำาเสนอพื้นผิวเป็นพื้นผิวของอาคาร นอกจาก<br />
เรื่องของความงามอันจะเกิดขึ้นอย่างไม่ซ้ำากัน<br />
ด้วยจากทั้งสีสันที่ถูกเผาจนเกินพอดีและการ<br />
จัดวางของลวดลายแล้ว สถานะวัสดุสามัญ<br />
ทั่วไปที่ไม่ว่าช่างฝีมือที่ไหนก็สามารถก่อขึ้น<br />
รูปหรือทำางานร่วมได้ นี่ก็เป็นอีกหนึ่งส่วน<br />
สำาคัญอันนำาไปสู่ในการเลือกใช้งานอิฐแดงใน<br />
โครงการอีกด้วย นอกจากนั้นแล้ว อิฐบล็อก<br />
กระเบื้องลอนคู่ รวมไปถึงรูปแบบโครงสร้าง<br />
คอนกรีตเสริมเหล็กก็ได้นำามาผสานเข้าเป็น<br />
โครงสร้างของอาคารร่วมกัน หากแต่ก็ดำาเนิน<br />
ไปในทิศทางของการปรับเปลี่ยนให้ทั้งสอด-<br />
คล้องไปกับบริบทแวดล้อม เช่น การเสริม<br />
ชายคายืดออกกระทั่งสุดข้อจำากัดทางด้าน<br />
ความยาวของแนวเหล็ก เพื่อรองรับกับการ<br />
สาดของน้ำาฝนที่ตกฉุกในพื้นที่ และก็ไม่ลืม<br />
ที่จะวางลูกเล่นให้สอดรับไปกับความร่วมสมัย<br />
เช่นกัน<br />
น่าสนใจอย่างยิ่งว่า ในการออกแบบ ทีมสถา-<br />
ปนิกมุสลิมเพื่อชุมชน มักกล่าวเน้นย้ำาถึงการ<br />
เริ่มต้นดำาเนินกระบวนการในการออกแบบนั้น<br />
ต้องวางอยู่บนรากฐานความสามารถทำางาน<br />
ร่วมกันกับทั้งวัสดุและการทำางานเชิงช่างของ<br />
ผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ที่ไม่เพียงแต่เรียบง่าย<br />
แต่ยังสามารถบอกเล่าผ่านสุนทรียศาสตร์<br />
ทางด้านความงาม พร้อมไปกับการแทรก-<br />
กายทำางานร่วมไปกับบริบทสภาพภูมิกาศอัน<br />
เฉพาะที่จะเกิดขึ้นภายในพื้นที่ โดยเฉพาะ<br />
อย่างยิ่งกับความเข้าใจและข้อจำากัดจากทาง<br />
เจ้าของโครงการไปอย่างพร้อมเพรียง ดังนั้น<br />
ในระหว่างการริเริ่มทำาการออกแบบ พวก<br />
เขาจึงเริ่มจากการทำาความเข้าใจถึงกายภาพ<br />
ทั้งแง่รูปธรรมและนามธรรมของวัดสุที่เลือก<br />
ใช้อย่างเพียงพอ ก่อนวางแนวทางการนำาไป<br />
ใช้ให้เกิดประสิทธิภาพอย่างสูงสุดเท่าที่จะ<br />
สามารถผลักดันให้เกิดขึ้นได้
Change language