14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

Piles y l’arenal, hasta llegar a <strong>Xixón</strong>, on<strong>de</strong><br />

cebaba les dos fontes principales <strong>de</strong> la villa,<br />

la <strong>de</strong> La Plaza o San Llorienzo, y la <strong>de</strong> La<br />

Barquera.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: en<br />

documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />

<strong>de</strong> la Vega, añu 1508, lléese: «e <strong>de</strong> la parte<br />

<strong>de</strong> avaxo, por el rio <strong>de</strong> la Gua, que viene <strong>de</strong><br />

la fuente <strong>de</strong> Santyso para la dicha al<strong>de</strong>a».<br />

<strong>El</strong> diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-<br />

50) recueye: «mas arriba hacia el S. [el río<br />

Piles] tiene el puente llamado Guia <strong>de</strong><br />

piedra y <strong>de</strong> un solo ojo».<br />

L’Hombrucu<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Deva, barriu <strong>de</strong><br />

La Olla.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: aparentemente,<br />

hai tres posibilidaes d’interpretación: o bien<br />

hombrucu entendío como diminutivu <strong>de</strong> la<br />

palabra castellana hombre (en cuenta <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

asturianu home) col sufixu -ucu,<br />

<strong>de</strong>signando daqué característica <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu<br />

que paez una figura humana; o bien<br />

hombrucu entendío como diminutivu<br />

d’hombru col mesmu sufixu, <strong>de</strong>signando<br />

una característica <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu que paez un<br />

hombru o costazu; o bien un here<strong>de</strong>ru <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

llatín ŬMBRA ‘sombra’, por tratase acaso d’un<br />

sitiu on<strong>de</strong> da poco’l sol.<br />

●Etimoloxía: el castellanu hombre y<br />

l’asturianu home proce<strong>de</strong>n <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />

HŎMĬNEM [óminem], <strong><strong>de</strong>l</strong> mesmu significáu;<br />

hombru vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín HŬMĔRUM o ŬMĔRUM<br />

[úmerum], <strong><strong>de</strong>l</strong> mesmu significáu; y el llatín<br />

ŬMBRA significa ‘sombra’.<br />

L’Hortañín<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Llavan<strong>de</strong>ra, barriu<br />

<strong>de</strong> Llavan<strong>de</strong>ra.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: anque nun ye<br />

palabra d’usu común nel asturianu actual,<br />

ye fácil ver nesti nome un <strong>de</strong>riváu<br />

diminutivu <strong><strong>de</strong>l</strong> sustantivu asturianu güertu<br />

‘terrenu acotáu pa semar’, ‘prau nun<br />

puertu, cuestu y con peñes alredor’.<br />

●Etimoloxía: güertu vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín HŎRTUM<br />

‘güertu o xardín’. <strong>El</strong> sufixu diminutivu -ín<br />

vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ĪNUM [-ínum].<br />

●Otres observaciones sobre’l nome: nos<br />

mapes conseñábase como «Los Artañinos».<br />

L’Humedal<br />

103<br />

Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Centro, barriu d’<strong>El</strong><br />

Centro.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: d’una primer<br />

güeyada, L’Humedal paez <strong>de</strong>rivar <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

axetivu asturianu húmedu, por <strong>de</strong>signar un<br />

sitiu aguanosu o enllamargáu, lo que ye un<br />

fechu históricu bien constatáu. Pero esa<br />

relación con húmedu nun ye más qu’una<br />

falsa apariencia. Nun hai duda <strong>de</strong> que<br />

L’Humedal ye una alteración <strong><strong>de</strong>l</strong> primitivu<br />

L’Umedal o L’Omedal, formáu a partir <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

sustantivu asturianu umeru ‘Alnus<br />

glutinosa, árbol <strong>de</strong> corteya escuro y fueya<br />

pegañoso que medra xeneralmente al par<br />

<strong>de</strong> los regueros’ (en castellanu «aliso»),<br />

‘Salix atrocinerea, árbol que tien les cañes<br />

con llanuxu y la fueya ver<strong>de</strong> escuro per un<br />

llau y más claro pel otru’ (en castellanu<br />

«sauce ceniciento»); ver Los Umeros.<br />

D’acordies con esto, la ortografía correcta<br />

sería más bien L’Umedal, pues umeru y los<br />

sos <strong>de</strong>rivaos nun lleven «h». De fechu, los<br />

datos llingüísticos históricos <strong>de</strong> los que se<br />

dispón apunten más bien al árbol llamáu<br />

umeru. Un sitiu pobláu d’umeros llámase<br />

umeral y tamién umedal, en castellanu<br />

«alisal». En 1697 y époques posteriores<br />

documéntase «Huelga Omeda», on<strong>de</strong> ta<br />

presente la palabra güelga ‘sitiu mui<br />

húmedu’ (ver La Güelga), pero non nada<br />

que ver con húmedu. Nel planu <strong>de</strong> Ramón<br />

Lope <strong>de</strong> 1812 conséñase «Zanja <strong>de</strong> los<br />

Omedales». Pela so parte, Xovellanos<br />

escribe nun manuscritu «Humeral», que<br />

nun fai referencia a húmedu, a pesar <strong>de</strong> la<br />

«h». Nel «Plano <strong>de</strong> la Villa y Puerto <strong>de</strong><br />

Gijón», <strong>de</strong> Sandalio Junquera Huergo y<br />

Alonso García Rendueles, <strong>de</strong> 1836, yá<br />

apaez «el Humedal», y «Calle <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

Humedal» ye lo qu’escribe Lucas María<br />

Palacios nel so planu <strong>de</strong> 1866. En resultes<br />

d’estos datos, lo más seguro ye que se<br />

<strong>de</strong>signare al principiu un sitiu pobláu<br />

d’umeros, y d’aen<strong>de</strong>’l topónimu L’Umeral o<br />

L’Umedal. La confusión con húmedu foi<br />

fácil, al haber una asemeyanza fonética<br />

ente los dos términos, favorecida pol fechu<br />

<strong>de</strong> que, n’efectu, constátase hasta fines <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

sieglu XVIII una güelga o sitiu húmedu y<br />

llamargosu, y tamién pol fechu <strong>de</strong> que<br />

l’umeru crez en sitios húmedos. Arrien<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> tolo dicho, resulta que humedal pa<br />

referise a un sitiu húmedu ye palabra

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!