Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
Piles y l’arenal, hasta llegar a <strong>Xixón</strong>, on<strong>de</strong><br />
cebaba les dos fontes principales <strong>de</strong> la villa,<br />
la <strong>de</strong> La Plaza o San Llorienzo, y la <strong>de</strong> La<br />
Barquera.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: en<br />
documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />
<strong>de</strong> la Vega, añu 1508, lléese: «e <strong>de</strong> la parte<br />
<strong>de</strong> avaxo, por el rio <strong>de</strong> la Gua, que viene <strong>de</strong><br />
la fuente <strong>de</strong> Santyso para la dicha al<strong>de</strong>a».<br />
<strong>El</strong> diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-<br />
50) recueye: «mas arriba hacia el S. [el río<br />
Piles] tiene el puente llamado Guia <strong>de</strong><br />
piedra y <strong>de</strong> un solo ojo».<br />
L’Hombrucu<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Deva, barriu <strong>de</strong><br />
La Olla.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: aparentemente,<br />
hai tres posibilidaes d’interpretación: o bien<br />
hombrucu entendío como diminutivu <strong>de</strong> la<br />
palabra castellana hombre (en cuenta <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
asturianu home) col sufixu -ucu,<br />
<strong>de</strong>signando daqué característica <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu<br />
que paez una figura humana; o bien<br />
hombrucu entendío como diminutivu<br />
d’hombru col mesmu sufixu, <strong>de</strong>signando<br />
una característica <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu que paez un<br />
hombru o costazu; o bien un here<strong>de</strong>ru <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
llatín ŬMBRA ‘sombra’, por tratase acaso d’un<br />
sitiu on<strong>de</strong> da poco’l sol.<br />
●Etimoloxía: el castellanu hombre y<br />
l’asturianu home proce<strong>de</strong>n <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />
HŎMĬNEM [óminem], <strong><strong>de</strong>l</strong> mesmu significáu;<br />
hombru vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín HŬMĔRUM o ŬMĔRUM<br />
[úmerum], <strong><strong>de</strong>l</strong> mesmu significáu; y el llatín<br />
ŬMBRA significa ‘sombra’.<br />
L’Hortañín<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Llavan<strong>de</strong>ra, barriu<br />
<strong>de</strong> Llavan<strong>de</strong>ra.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: anque nun ye<br />
palabra d’usu común nel asturianu actual,<br />
ye fácil ver nesti nome un <strong>de</strong>riváu<br />
diminutivu <strong><strong>de</strong>l</strong> sustantivu asturianu güertu<br />
‘terrenu acotáu pa semar’, ‘prau nun<br />
puertu, cuestu y con peñes alredor’.<br />
●Etimoloxía: güertu vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín HŎRTUM<br />
‘güertu o xardín’. <strong>El</strong> sufixu diminutivu -ín<br />
vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ĪNUM [-ínum].<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: nos<br />
mapes conseñábase como «Los Artañinos».<br />
L’Humedal<br />
103<br />
Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Centro, barriu d’<strong>El</strong><br />
Centro.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: d’una primer<br />
güeyada, L’Humedal paez <strong>de</strong>rivar <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
axetivu asturianu húmedu, por <strong>de</strong>signar un<br />
sitiu aguanosu o enllamargáu, lo que ye un<br />
fechu históricu bien constatáu. Pero esa<br />
relación con húmedu nun ye más qu’una<br />
falsa apariencia. Nun hai duda <strong>de</strong> que<br />
L’Humedal ye una alteración <strong><strong>de</strong>l</strong> primitivu<br />
L’Umedal o L’Omedal, formáu a partir <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
sustantivu asturianu umeru ‘Alnus<br />
glutinosa, árbol <strong>de</strong> corteya escuro y fueya<br />
pegañoso que medra xeneralmente al par<br />
<strong>de</strong> los regueros’ (en castellanu «aliso»),<br />
‘Salix atrocinerea, árbol que tien les cañes<br />
con llanuxu y la fueya ver<strong>de</strong> escuro per un<br />
llau y más claro pel otru’ (en castellanu<br />
«sauce ceniciento»); ver Los Umeros.<br />
D’acordies con esto, la ortografía correcta<br />
sería más bien L’Umedal, pues umeru y los<br />
sos <strong>de</strong>rivaos nun lleven «h». De fechu, los<br />
datos llingüísticos históricos <strong>de</strong> los que se<br />
dispón apunten más bien al árbol llamáu<br />
umeru. Un sitiu pobláu d’umeros llámase<br />
umeral y tamién umedal, en castellanu<br />
«alisal». En 1697 y époques posteriores<br />
documéntase «Huelga Omeda», on<strong>de</strong> ta<br />
presente la palabra güelga ‘sitiu mui<br />
húmedu’ (ver La Güelga), pero non nada<br />
que ver con húmedu. Nel planu <strong>de</strong> Ramón<br />
Lope <strong>de</strong> 1812 conséñase «Zanja <strong>de</strong> los<br />
Omedales». Pela so parte, Xovellanos<br />
escribe nun manuscritu «Humeral», que<br />
nun fai referencia a húmedu, a pesar <strong>de</strong> la<br />
«h». Nel «Plano <strong>de</strong> la Villa y Puerto <strong>de</strong><br />
Gijón», <strong>de</strong> Sandalio Junquera Huergo y<br />
Alonso García Rendueles, <strong>de</strong> 1836, yá<br />
apaez «el Humedal», y «Calle <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Humedal» ye lo qu’escribe Lucas María<br />
Palacios nel so planu <strong>de</strong> 1866. En resultes<br />
d’estos datos, lo más seguro ye que se<br />
<strong>de</strong>signare al principiu un sitiu pobláu<br />
d’umeros, y d’aen<strong>de</strong>’l topónimu L’Umeral o<br />
L’Umedal. La confusión con húmedu foi<br />
fácil, al haber una asemeyanza fonética<br />
ente los dos términos, favorecida pol fechu<br />
<strong>de</strong> que, n’efectu, constátase hasta fines <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
sieglu XVIII una güelga o sitiu húmedu y<br />
llamargosu, y tamién pol fechu <strong>de</strong> que<br />
l’umeru crez en sitios húmedos. Arrien<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> tolo dicho, resulta que humedal pa<br />
referise a un sitiu húmedu ye palabra