14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

Alffonso <strong>de</strong> la Figar, que ye en Gigion».<br />

Nun documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San<br />

Pelayo d’Uviéu, <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1399, el contestu<br />

xeográficu <strong>de</strong>xa más clara la i<strong>de</strong>ntificación<br />

d’esti topónimu: «Iten maes lle cobo el<br />

quinto <strong>de</strong> los Arcos <strong>de</strong> sobre el fon<strong>de</strong>ro e la<br />

faça <strong><strong>de</strong>l</strong> Carroçal et la faça <strong>de</strong> la Figar et el<br />

quadro <strong><strong>de</strong>l</strong> Calavierno et la faça con martin<br />

Alffonso et la faça <strong>de</strong> Matafillos». Nel<br />

diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-50)<br />

cítase como «Figal», ensin artículu y col<br />

sufixu -al.<br />

La Folguera<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Granda, barriu <strong>de</strong><br />

Granda <strong>de</strong> Riba.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: trátase <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

sustantivu asturianu folguera ‘felechu’, ‘sitiu<br />

enllenu <strong>de</strong> folgueru’, una variante <strong>de</strong><br />

felguera. Ver <strong>El</strong> Felguerón. A pesar <strong>de</strong> les<br />

apariencies, nun tien nenguna relación col<br />

verbu folgar ‘nun trabayar, <strong>de</strong>scansar’ (en<br />

castellanu «holgar») y los sos <strong>de</strong>rivaos.<br />

●Etimoloxía: ver <strong>El</strong> Felguerón.<br />

Folguera<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> L’Abadía Cenero,<br />

barriu <strong>de</strong> Veranes.<br />

●Ver l’anterior.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: ye<br />

posible qu’esti topónimu seya’l qu’apaez<br />

nun documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San<br />

Pelayo d’Uviéu, <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1391: «…la<br />

jugueria quel dicho monesterio [<strong>de</strong> San<br />

Pelayo <strong>de</strong> Oviedo] ha en Felgueras que es<br />

en Veranes en la felegresia <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong><br />

Çenero, que es todo en el conçello <strong>de</strong><br />

Gigion». L’alternancia <strong>de</strong> singular a plural<br />

pa nomar terrenos ye corriente<br />

mesmamente güei en bien <strong>de</strong> casos. Como<br />

yá se dixo en La Folguera (ver enriba),<br />

folguera ye una variante <strong>de</strong> felguera.<br />

<strong>El</strong> Fomento<br />

Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Centro, barriu d’<strong>El</strong><br />

Centro.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: esti topónimu<br />

formóse a partir <strong>de</strong> la espresión «Dársena<br />

<strong>de</strong>(l) Fomento», nome que sigue llevando<br />

una <strong>de</strong> les componen el puertu vieyu <strong>de</strong><br />

<strong>Xixón</strong>. Tien el so orixe nel nome <strong>de</strong> la<br />

empresa «Sociedad <strong>de</strong> Fomento <strong>de</strong> Gijón»,<br />

conocida popularmente como (<strong>El</strong>) Fomento,<br />

que construyó esa parte <strong><strong>de</strong>l</strong> puertu ente<br />

1875 y 1885.<br />

●Etimoloxía: el cultismu castellanu fomento<br />

y l’asturianu fomentu signifiquen<br />

‘favorecimientu <strong>de</strong> les condiciones<br />

afayadices pa qu’esporpolle daqué’. Nel<br />

sieglu XIX foi una espresión enforma usada<br />

na política, na economía y na<br />

alministración, con un significáu averáu al<br />

<strong>de</strong> ‘progresu, <strong>de</strong>sarrollu’. La <strong>de</strong>nominación<br />

«Ministerio <strong>de</strong> Fomento» ye clásica d’eses<br />

dómines; na segunda metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX yá<br />

sonaba a un arcaísmu, hasta que se rescató<br />

pal nome d’un ministeriu nos años 90. La<br />

palabra llatina que s’adaptó con esti<br />

cultismu ye FOMĔNTUM, que significaba<br />

‘coses que s’echen al fueu’, y tamién<br />

‘calmante caliente’ (y d’aen<strong>de</strong> l’asturianu<br />

fomentu ‘melecina líquido que se pon en<br />

paños calientes’); yera un <strong>de</strong>riváu <strong><strong>de</strong>l</strong> verbu<br />

FŌVĒRE [fowére] ‘calentar’, que d’esa i<strong>de</strong>a<br />

pasaba tamién a ‘animar, alendar,<br />

favorecer, facer esporpollar’.<br />

●Referencia al llugar: gran parte <strong>de</strong> la<br />

dársena d’<strong>El</strong> Fomento ocupábala la playa <strong>de</strong><br />

Pando (ver Pando). De magar la segunda<br />

metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XVI esistía un puertu d’una<br />

dársena en <strong>Xixón</strong>. Depués <strong>de</strong> les estroces<br />

que la mar produció a lo llargo <strong>de</strong> la primer<br />

metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XVIII, sucediéronse los<br />

proyectos d’iguadura y ampliación. En 1872<br />

Amadéu <strong>de</strong> Saboya promulga un Real<br />

Decretu pa construyir un cai <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 500<br />

metros que se metería pela mar <strong>de</strong>n<strong>de</strong> la<br />

playa <strong>de</strong> Pando, ampliando asina’l puertu<br />

<strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>, que tenía una dársena acabada<br />

en 1790. La construcción faise ente 1875 y<br />

1885, con un dique en redondo y un<br />

espigón que separa <strong>El</strong> Fomento d’otra<br />

dársena más pequeña, que la xente llamó y<br />

sigue llamando <strong>El</strong> Fomentín, qu’a fines <strong>de</strong><br />

los años 60 <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX tuvo a puntu <strong>de</strong><br />

rellenase pa llevantar edificios. Toa esta<br />

zona <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong> foi d’usu industrial. En 1979<br />

zarró’l <strong>de</strong>sguace <strong>de</strong> barcos que tovía<br />

trabayaba n’<strong>El</strong> Fomento; <strong>de</strong>n<strong>de</strong> aquella,<br />

producióse la progresiva recuperación d’esi<br />

espaciu urbanu, hasta convertise nuna <strong>de</strong><br />

les más animaes <strong>de</strong> la ciudá. Actualmente<br />

ye’l puertu <strong>de</strong>portivu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>.<br />

85

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!