Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
Alffonso <strong>de</strong> la Figar, que ye en Gigion».<br />
Nun documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San<br />
Pelayo d’Uviéu, <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1399, el contestu<br />
xeográficu <strong>de</strong>xa más clara la i<strong>de</strong>ntificación<br />
d’esti topónimu: «Iten maes lle cobo el<br />
quinto <strong>de</strong> los Arcos <strong>de</strong> sobre el fon<strong>de</strong>ro e la<br />
faça <strong><strong>de</strong>l</strong> Carroçal et la faça <strong>de</strong> la Figar et el<br />
quadro <strong><strong>de</strong>l</strong> Calavierno et la faça con martin<br />
Alffonso et la faça <strong>de</strong> Matafillos». Nel<br />
diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-50)<br />
cítase como «Figal», ensin artículu y col<br />
sufixu -al.<br />
La Folguera<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Granda, barriu <strong>de</strong><br />
Granda <strong>de</strong> Riba.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: trátase <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
sustantivu asturianu folguera ‘felechu’, ‘sitiu<br />
enllenu <strong>de</strong> folgueru’, una variante <strong>de</strong><br />
felguera. Ver <strong>El</strong> Felguerón. A pesar <strong>de</strong> les<br />
apariencies, nun tien nenguna relación col<br />
verbu folgar ‘nun trabayar, <strong>de</strong>scansar’ (en<br />
castellanu «holgar») y los sos <strong>de</strong>rivaos.<br />
●Etimoloxía: ver <strong>El</strong> Felguerón.<br />
Folguera<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> L’Abadía Cenero,<br />
barriu <strong>de</strong> Veranes.<br />
●Ver l’anterior.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: ye<br />
posible qu’esti topónimu seya’l qu’apaez<br />
nun documentu <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San<br />
Pelayo d’Uviéu, <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1391: «…la<br />
jugueria quel dicho monesterio [<strong>de</strong> San<br />
Pelayo <strong>de</strong> Oviedo] ha en Felgueras que es<br />
en Veranes en la felegresia <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong><br />
Çenero, que es todo en el conçello <strong>de</strong><br />
Gigion». L’alternancia <strong>de</strong> singular a plural<br />
pa nomar terrenos ye corriente<br />
mesmamente güei en bien <strong>de</strong> casos. Como<br />
yá se dixo en La Folguera (ver enriba),<br />
folguera ye una variante <strong>de</strong> felguera.<br />
<strong>El</strong> Fomento<br />
Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Centro, barriu d’<strong>El</strong><br />
Centro.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: esti topónimu<br />
formóse a partir <strong>de</strong> la espresión «Dársena<br />
<strong>de</strong>(l) Fomento», nome que sigue llevando<br />
una <strong>de</strong> les componen el puertu vieyu <strong>de</strong><br />
<strong>Xixón</strong>. Tien el so orixe nel nome <strong>de</strong> la<br />
empresa «Sociedad <strong>de</strong> Fomento <strong>de</strong> Gijón»,<br />
conocida popularmente como (<strong>El</strong>) Fomento,<br />
que construyó esa parte <strong><strong>de</strong>l</strong> puertu ente<br />
1875 y 1885.<br />
●Etimoloxía: el cultismu castellanu fomento<br />
y l’asturianu fomentu signifiquen<br />
‘favorecimientu <strong>de</strong> les condiciones<br />
afayadices pa qu’esporpolle daqué’. Nel<br />
sieglu XIX foi una espresión enforma usada<br />
na política, na economía y na<br />
alministración, con un significáu averáu al<br />
<strong>de</strong> ‘progresu, <strong>de</strong>sarrollu’. La <strong>de</strong>nominación<br />
«Ministerio <strong>de</strong> Fomento» ye clásica d’eses<br />
dómines; na segunda metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX yá<br />
sonaba a un arcaísmu, hasta que se rescató<br />
pal nome d’un ministeriu nos años 90. La<br />
palabra llatina que s’adaptó con esti<br />
cultismu ye FOMĔNTUM, que significaba<br />
‘coses que s’echen al fueu’, y tamién<br />
‘calmante caliente’ (y d’aen<strong>de</strong> l’asturianu<br />
fomentu ‘melecina líquido que se pon en<br />
paños calientes’); yera un <strong>de</strong>riváu <strong><strong>de</strong>l</strong> verbu<br />
FŌVĒRE [fowére] ‘calentar’, que d’esa i<strong>de</strong>a<br />
pasaba tamién a ‘animar, alendar,<br />
favorecer, facer esporpollar’.<br />
●Referencia al llugar: gran parte <strong>de</strong> la<br />
dársena d’<strong>El</strong> Fomento ocupábala la playa <strong>de</strong><br />
Pando (ver Pando). De magar la segunda<br />
metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XVI esistía un puertu d’una<br />
dársena en <strong>Xixón</strong>. Depués <strong>de</strong> les estroces<br />
que la mar produció a lo llargo <strong>de</strong> la primer<br />
metá <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XVIII, sucediéronse los<br />
proyectos d’iguadura y ampliación. En 1872<br />
Amadéu <strong>de</strong> Saboya promulga un Real<br />
Decretu pa construyir un cai <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 500<br />
metros que se metería pela mar <strong>de</strong>n<strong>de</strong> la<br />
playa <strong>de</strong> Pando, ampliando asina’l puertu<br />
<strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>, que tenía una dársena acabada<br />
en 1790. La construcción faise ente 1875 y<br />
1885, con un dique en redondo y un<br />
espigón que separa <strong>El</strong> Fomento d’otra<br />
dársena más pequeña, que la xente llamó y<br />
sigue llamando <strong>El</strong> Fomentín, qu’a fines <strong>de</strong><br />
los años 60 <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX tuvo a puntu <strong>de</strong><br />
rellenase pa llevantar edificios. Toa esta<br />
zona <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong> foi d’usu industrial. En 1979<br />
zarró’l <strong>de</strong>sguace <strong>de</strong> barcos que tovía<br />
trabayaba n’<strong>El</strong> Fomento; <strong>de</strong>n<strong>de</strong> aquella,<br />
producióse la progresiva recuperación d’esi<br />
espaciu urbanu, hasta convertise nuna <strong>de</strong><br />
les más animaes <strong>de</strong> la ciudá. Actualmente<br />
ye’l puertu <strong>de</strong>portivu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>.<br />
85