Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
refierse a una versión más pequeña y más<br />
ruina <strong><strong>de</strong>l</strong> oxetu <strong>de</strong>signáu col femenín.<br />
N’efectu, cabezu significa ‘cabeza pequeña<br />
y ruina’, qu’en referencia al terrenu pue<br />
<strong>de</strong>signar una elevación o cuetu<br />
arredondiáu. Pela so parte, cabeza tien<br />
tamién acepciones posibles na toponimia y<br />
quiciabes en relación con cabezu, como son<br />
‘parte cabera d’un oxetu o d’un sitiu’, ‘cabu<br />
abultáu, enancháu, arredondiáu d’un oxetu<br />
allargáu’, ‘parte más alta d’un valle, d’un<br />
monte o d’un picu’. Ha tenese en cuenta<br />
que tamién significa ‘planta yerbácea <strong>de</strong><br />
tallu duru y flor <strong>de</strong> color morao’.<br />
●Etimoloxía: el sustantivu asturianu cabeza<br />
provién <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín vulgar CAPĬTĬA [kapítia],<br />
variante <strong><strong>de</strong>l</strong> clásicu CAPŬT [káput] ‘cabeza’.<br />
CABUEÑES<br />
Parroquia. Códigu alministrativu: 24.03.00.<br />
Nome oficial anterior: «Cabueñes».<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />
reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
usu como topónimu.<br />
●Etimoloxía: Hai <strong><strong>de</strong>l</strong>les hipótesis pa esplicar<br />
el nome <strong>de</strong> Cabueñes. Según una d’elles,<br />
l’aniciu taría nun nome d’home, BŎNĬUS,<br />
d’época romana o altomedieval; con él<br />
formaríase la espresión CASA BŎNĬIS [kása<br />
bóniis] ‘la casa <strong>de</strong> Bonius’. N’asturianu ye<br />
bien corriente que’l sustantivu casa,<br />
cuando-y sigue’l nome <strong><strong>de</strong>l</strong> amu, s’encurtia<br />
en ca; per otru llau, la «ŏ» <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />
conviértese nel diptongu «ue», y una<br />
secuencia «ni + vocal» da llugar a una «ñ».<br />
D’aen<strong>de</strong> resultaría Ca(sa)buéñes, ye dicir,<br />
Cabueñes. Pue pensase tamién nun<br />
compuestu <strong>de</strong> la palabra llatina CAPŬT<br />
‘cabeza, cabecera, parte cabera, cabu’ y la<br />
voz prerromana *ŎNNA ‘ríu’, significando<br />
entós ‘la cabecera <strong><strong>de</strong>l</strong> ríu’. Tien pocu<br />
fundamentu una etimoloxía a partir <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
nome llatín GAVINIUS, como albidraba<br />
Xovellanos.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />
nun documentu <strong>de</strong> San Isidoro <strong>de</strong> Lleón,<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1181, apaez «in Cauonias,<br />
Pelagium Regem»; nel Inventariu <strong>de</strong><br />
Parroquies <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1385, «Santa Olalla <strong>de</strong><br />
Camuennes», una variante cola confusión<br />
<strong>de</strong> «m» por «b», al estilu d’almóndiga en<br />
cuenta albóndiga. Hai que tener en cuenta<br />
que na documentación medieval asturiana<br />
la «nn-» suel ser la representación escrita<br />
d’una pronunciación con «ñ». Nel Llibru <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Cai, añu 1567, yá apaez na forma actual:<br />
«Alonso <strong>de</strong> la Reonda, vezino <strong>de</strong><br />
Cabueñes», «en la dicha felegresia <strong>de</strong><br />
Cabueñes». Nel Catastro <strong><strong>de</strong>l</strong> Marqués <strong>de</strong> la<br />
Ensenada (1752) cítase como «Cabueñes».<br />
Nel Llibru Ordinariu obsérvase <strong><strong>de</strong>l</strong>la<br />
oscilación ente la forma autóctona y una<br />
castellanización <strong><strong>de</strong>l</strong> tipu «Cabueñas», que<br />
nun cuayó nin llegó al usu alministrativu<br />
mo<strong>de</strong>rnu: «y en la al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Cabueñas a<br />
Toribio <strong>de</strong> la Reonda», «En Cabueñas a<br />
Diego <strong>de</strong> Piñueli», «Cabe a Cabueñas…»,<br />
«En Cabueñas a Marcos <strong>de</strong> Billanueba»<br />
(añu 1576); «Juan <strong>de</strong> Zifuentes <strong>de</strong><br />
Cabueñes» (añu 1577); «E luego nonbraron<br />
en Cabueñes a Luques <strong>de</strong> la Ballina» (añu<br />
1578); «y en Cabueñes dijo que nonbraba y<br />
nonbró a Marcos Menen<strong>de</strong>z por fiel e<br />
cogedor» (añu 1577).<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: los<br />
falantes más tradicionales <strong>de</strong> la propia<br />
parroquia, <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong> y otros<br />
cercanos, dicen Cagüeñes, variante mui<br />
espardida y quiciabes más xenuina <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l<br />
puntu <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la fala tradicional, pero<br />
non <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l puntu <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la so forma<br />
histórica.<br />
Cadianes<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Fano, barriu <strong>de</strong><br />
Carceo.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />
reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
usu como topónimu.<br />
●Etimoloxía: nun se conoz a ciertes, pero<br />
puen dase dos hipótesis abondo<br />
verosímiles. Según una, l’orixe d’esti<br />
topónimu paez tar na espresión orixinaria<br />
Casa <strong>de</strong> Ianes, col significáu <strong>de</strong> ‘Casa <strong>de</strong><br />
Xuan’. N’efectu, Ianes yera una forma<br />
medieval <strong><strong>de</strong>l</strong> nome «Xuan», <strong>de</strong> la mesma<br />
proce<strong>de</strong>ncia y significáu que los apellíos<br />
Yanes, Yáñez, Ibanes o Ibáñez, y provién<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> llatín IOHANNIS o IOHANIS [yoánis] ‘<strong>de</strong><br />
Xuan’, xenitivu <strong>de</strong> IOHANNES o IOHANES<br />
[yoánes] ‘Xuan’. Casa <strong>de</strong> Ianes pasó a Casa<br />
d’Ianes, calteniendo dos acentos o golpes<br />
<strong>de</strong> voz nes sílabes «cá» y «diá»; <strong>de</strong>pués,<br />
cola perda <strong><strong>de</strong>l</strong> primer acentu, les dos<br />
palabres fundiéronse nuna, Casadianes (en<br />
<strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> Siero, na parroquia <strong>de</strong><br />
Samartindianes, esiste’l topónimu Les<br />
Casadianes, hermanu d’esti <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>).<br />
37