14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

refierse a una versión más pequeña y más<br />

ruina <strong><strong>de</strong>l</strong> oxetu <strong>de</strong>signáu col femenín.<br />

N’efectu, cabezu significa ‘cabeza pequeña<br />

y ruina’, qu’en referencia al terrenu pue<br />

<strong>de</strong>signar una elevación o cuetu<br />

arredondiáu. Pela so parte, cabeza tien<br />

tamién acepciones posibles na toponimia y<br />

quiciabes en relación con cabezu, como son<br />

‘parte cabera d’un oxetu o d’un sitiu’, ‘cabu<br />

abultáu, enancháu, arredondiáu d’un oxetu<br />

allargáu’, ‘parte más alta d’un valle, d’un<br />

monte o d’un picu’. Ha tenese en cuenta<br />

que tamién significa ‘planta yerbácea <strong>de</strong><br />

tallu duru y flor <strong>de</strong> color morao’.<br />

●Etimoloxía: el sustantivu asturianu cabeza<br />

provién <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín vulgar CAPĬTĬA [kapítia],<br />

variante <strong><strong>de</strong>l</strong> clásicu CAPŬT [káput] ‘cabeza’.<br />

CABUEÑES<br />

Parroquia. Códigu alministrativu: 24.03.00.<br />

Nome oficial anterior: «Cabueñes».<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />

reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

usu como topónimu.<br />

●Etimoloxía: Hai <strong><strong>de</strong>l</strong>les hipótesis pa esplicar<br />

el nome <strong>de</strong> Cabueñes. Según una d’elles,<br />

l’aniciu taría nun nome d’home, BŎNĬUS,<br />

d’época romana o altomedieval; con él<br />

formaríase la espresión CASA BŎNĬIS [kása<br />

bóniis] ‘la casa <strong>de</strong> Bonius’. N’asturianu ye<br />

bien corriente que’l sustantivu casa,<br />

cuando-y sigue’l nome <strong><strong>de</strong>l</strong> amu, s’encurtia<br />

en ca; per otru llau, la «ŏ» <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />

conviértese nel diptongu «ue», y una<br />

secuencia «ni + vocal» da llugar a una «ñ».<br />

D’aen<strong>de</strong> resultaría Ca(sa)buéñes, ye dicir,<br />

Cabueñes. Pue pensase tamién nun<br />

compuestu <strong>de</strong> la palabra llatina CAPŬT<br />

‘cabeza, cabecera, parte cabera, cabu’ y la<br />

voz prerromana *ŎNNA ‘ríu’, significando<br />

entós ‘la cabecera <strong><strong>de</strong>l</strong> ríu’. Tien pocu<br />

fundamentu una etimoloxía a partir <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

nome llatín GAVINIUS, como albidraba<br />

Xovellanos.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />

nun documentu <strong>de</strong> San Isidoro <strong>de</strong> Lleón,<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1181, apaez «in Cauonias,<br />

Pelagium Regem»; nel Inventariu <strong>de</strong><br />

Parroquies <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1385, «Santa Olalla <strong>de</strong><br />

Camuennes», una variante cola confusión<br />

<strong>de</strong> «m» por «b», al estilu d’almóndiga en<br />

cuenta albóndiga. Hai que tener en cuenta<br />

que na documentación medieval asturiana<br />

la «nn-» suel ser la representación escrita<br />

d’una pronunciación con «ñ». Nel Llibru <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

Cai, añu 1567, yá apaez na forma actual:<br />

«Alonso <strong>de</strong> la Reonda, vezino <strong>de</strong><br />

Cabueñes», «en la dicha felegresia <strong>de</strong><br />

Cabueñes». Nel Catastro <strong><strong>de</strong>l</strong> Marqués <strong>de</strong> la<br />

Ensenada (1752) cítase como «Cabueñes».<br />

Nel Llibru Ordinariu obsérvase <strong><strong>de</strong>l</strong>la<br />

oscilación ente la forma autóctona y una<br />

castellanización <strong><strong>de</strong>l</strong> tipu «Cabueñas», que<br />

nun cuayó nin llegó al usu alministrativu<br />

mo<strong>de</strong>rnu: «y en la al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Cabueñas a<br />

Toribio <strong>de</strong> la Reonda», «En Cabueñas a<br />

Diego <strong>de</strong> Piñueli», «Cabe a Cabueñas…»,<br />

«En Cabueñas a Marcos <strong>de</strong> Billanueba»<br />

(añu 1576); «Juan <strong>de</strong> Zifuentes <strong>de</strong><br />

Cabueñes» (añu 1577); «E luego nonbraron<br />

en Cabueñes a Luques <strong>de</strong> la Ballina» (añu<br />

1578); «y en Cabueñes dijo que nonbraba y<br />

nonbró a Marcos Menen<strong>de</strong>z por fiel e<br />

cogedor» (añu 1577).<br />

●Otres observaciones sobre’l nome: los<br />

falantes más tradicionales <strong>de</strong> la propia<br />

parroquia, <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong> y otros<br />

cercanos, dicen Cagüeñes, variante mui<br />

espardida y quiciabes más xenuina <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l<br />

puntu <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la fala tradicional, pero<br />

non <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l puntu <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la so forma<br />

histórica.<br />

Cadianes<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Fano, barriu <strong>de</strong><br />

Carceo.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />

reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

usu como topónimu.<br />

●Etimoloxía: nun se conoz a ciertes, pero<br />

puen dase dos hipótesis abondo<br />

verosímiles. Según una, l’orixe d’esti<br />

topónimu paez tar na espresión orixinaria<br />

Casa <strong>de</strong> Ianes, col significáu <strong>de</strong> ‘Casa <strong>de</strong><br />

Xuan’. N’efectu, Ianes yera una forma<br />

medieval <strong><strong>de</strong>l</strong> nome «Xuan», <strong>de</strong> la mesma<br />

proce<strong>de</strong>ncia y significáu que los apellíos<br />

Yanes, Yáñez, Ibanes o Ibáñez, y provién<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> llatín IOHANNIS o IOHANIS [yoánis] ‘<strong>de</strong><br />

Xuan’, xenitivu <strong>de</strong> IOHANNES o IOHANES<br />

[yoánes] ‘Xuan’. Casa <strong>de</strong> Ianes pasó a Casa<br />

d’Ianes, calteniendo dos acentos o golpes<br />

<strong>de</strong> voz nes sílabes «cá» y «diá»; <strong>de</strong>pués,<br />

cola perda <strong><strong>de</strong>l</strong> primer acentu, les dos<br />

palabres fundiéronse nuna, Casadianes (en<br />

<strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> Siero, na parroquia <strong>de</strong><br />

Samartindianes, esiste’l topónimu Les<br />

Casadianes, hermanu d’esti <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>).<br />

37

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!