14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

garrapata), que n’últimu términu sería una<br />

voz prerromana qu’aludiría a l’acción <strong>de</strong><br />

garrase fuertemente al pelleyu.<br />

Los Gavilanes<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Serín, barriu d’<strong>El</strong><br />

Sisiellu.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: nome formáu col<br />

asturianu gavilanes, plural <strong>de</strong> gavilán<br />

‘Accipiter nisus, páxaru <strong>de</strong> presa diurnu <strong>de</strong><br />

papu rayáu y <strong>de</strong> tamañu pequeñu que caza<br />

paxarinos’. A falta d’otros datos, habría que<br />

pescudar si fai referencia directa al páxaru,<br />

o bien ye un nomatu <strong>de</strong> persona.<br />

●Etimoloxía: orixe <strong>de</strong>sconocíu. Quiciabes<br />

venga <strong><strong>de</strong>l</strong> góticu *GABILA, *GABILANS ‘forcón’,<br />

n’alusión a la forma <strong>de</strong> les garres.<br />

●Referencia al llugar: nome d'un monte y<br />

un camín ente <strong>El</strong> Sisiellu (parroquia <strong>de</strong><br />

Serín) y Picún (L’Abadía Cenero).<br />

La Gayola<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Castiello<br />

Bernueces, barriu <strong>de</strong> Castiello Bernueces.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: topónimu<br />

formáu col nome mo<strong>de</strong>rnu d’una finca <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

llugar, llamada La Gayola. Esti nome paez<br />

tar formáu pol sustantivu asturianu gayola<br />

‘allegría’.<br />

●Etimoloxía: gayola ‘allegría’ provién <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

occitanu gai ‘allegre’, proce<strong>de</strong>nte <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />

GAUDĬUM [gáudium] ‘gociu’, con un sufixu<br />

diminutivu.<br />

GIJÓN / XIXÓN<br />

Zona urbana y capital <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>conceyu</strong>. Códigu<br />

alministrativu: 24.09.00. Nome oficial<br />

anterior: «Gijón».<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />

reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

usu como topónimu 19 .<br />

⎯Formes asturiana <strong>Xixón</strong> y castellana<br />

Gijón: nun principiu, el nome asturianu y<br />

castellanu <strong>de</strong> Gijón / <strong>Xixón</strong> yera<br />

esactamente’l mesmu: na Edá Media<br />

[ZeZón] o [ZiZón], pronunciao como la «j»<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> francés o <strong><strong>de</strong>l</strong> catalán y escrito con «g»,<br />

19 Cualesquier relación con xixu ‘xixa’,<br />

‘xuiciu, capacidá pa razonar, pa pensar’ ye<br />

puramente casual.<br />

con «j» o con «i», nuna alternancia <strong>de</strong><br />

formes como Gegion, Gigion, Gijon, Gigon,<br />

Jijon, Giion, y otres. Pa los sieglos XIV-XV,<br />

la pronunciación ensórdase en [S], <strong>de</strong><br />

manera qu’igual n’asturianu qu’en<br />

castellanu dicíase [SiSón], con una<br />

pronunciación equivalente a l’actual «x»<br />

asturiana, calteniendo la escritura como<br />

Gigion o Gijon, y apaeciendo una grafía<br />

nueva, <strong><strong>de</strong>l</strong> tipu Jixon, Xijon o Xixon.<br />

Depués, <strong>de</strong> magar los sieglos XVI-XVII<br />

produzse la discrepancia que llega hasta<br />

güei: l’asturianu caltuvo la pronunciación<br />

[SiSón] cola grafía <strong>Xixón</strong>, mentres que’l<br />

castellanu camudó la [S] na actual<br />

pronunciación <strong>de</strong> la so «j» velar<br />

característica, conservando sin embargu<br />

l’antigua grafía Gijón. En resultes, pue<br />

dicise que l’asturianu caltién la<br />

pronunciación antigua con una grafía<br />

mo<strong>de</strong>rna, y el castellanu caltién la grafía<br />

antigua con una pronunciación mo<strong>de</strong>rna.<br />

●Etimoloxía: <strong>Xixón</strong> ye un topónimu d’orixe<br />

<strong>de</strong>sconocíu. De va más <strong>de</strong> dos sieglos,<br />

diversos especialistes tentaron d’establecer<br />

hipótesis sobre la proce<strong>de</strong>ncia y significáu<br />

primitivu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>. Equí vamos esponer les<br />

más sobresalientes, mirando d’estremar les<br />

hipótesis científicamente fundamentaes,<br />

d’aquelles que nun pasen <strong>de</strong> ser curiosidaes<br />

ensin base.<br />

Den<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong>los ámbitos eruditos sostiénse,<br />

polo menos <strong>de</strong>n<strong>de</strong>’l sieglu XVIII, la<br />

hipótesis <strong>de</strong> que <strong>Xixón</strong> (castellanu «Gijón»)<br />

proce<strong>de</strong>ría <strong><strong>de</strong>l</strong> nome <strong>de</strong> l’antigua ciudá <strong>de</strong><br />

GIGĬA [guíguia], basándose no que diz<br />

Tolomeo, cronista griegu <strong>de</strong> l’Antigüedá,<br />

que la alluga en territoriu <strong>de</strong> los astures. De<br />

xuru que’l paecíu fonéticu y gráficu ente los<br />

dos nomes convida a i<strong>de</strong>ntificalos. L’ésitu<br />

d’esta tesis fizo fortuna popularmente hasta<br />

l’actualidá: asina, l’asociación <strong>de</strong> vecinos <strong>de</strong><br />

Cimavilla llámase «Gigia», y esti nome<br />

tienen usáola comercialmente <strong><strong>de</strong>l</strong>les<br />

empreses. Apaez tamién como verdá<br />

asentada en toa mena <strong>de</strong> llibros, artículos o<br />

investigaciones que falen <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong><br />

la ciudá y <strong>conceyu</strong>, a nun ser los que tán<br />

escritos por llingüistes profesionales.<br />

Porque, n’efectu, estos va cuantayá que<br />

tienen abandonao la hipótesis <strong>de</strong> GIGĬA, y<br />

en nengún estudiu filolóxicamente seriu se<br />

cita como verosímil esi orixe. Yá Xovellanos<br />

dudaba d’esta hipótesis, y <strong>de</strong>pués otros<br />

94

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!