Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
cimbles, que crez esguilando per otres<br />
plantes’, o tamién una ‘vara fina y cimble’;<br />
en castellanu «vilorto» o «clemáti<strong>de</strong>». Ye<br />
corriente que na toponimia <strong>de</strong> l’Asturies<br />
central una -u <strong><strong>de</strong>l</strong> masculín singular<br />
(bilortéu) que<strong>de</strong> fixada nel usu en -o<br />
(bilorteo), por razones morfolóxiques<br />
propies <strong>de</strong> la llingua asturiana.<br />
●Etimoloxía: bilortu o biluertu tien una<br />
etimoloxía <strong>de</strong>sconocida. Una hipótesis bien<br />
espardida ye la que pon l’orixe d’esta<br />
palabra nuna llingua prerromana <strong>de</strong> la<br />
Península, en relación quiciabes col vascu<br />
bilur o bihur ‘arreyadura o atadura <strong>de</strong> cañes<br />
o <strong>de</strong> bilortos’, bihurtu ‘retorcer’, bildu<br />
‘axuntar, recoyer’. <strong>El</strong> sufixu colectivu o<br />
abondantivu -éu proce<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ĒTUM [étum],<br />
col mesmu significáu.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: nel<br />
diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-50)<br />
vien esti topónimu castellanizáu como<br />
«Vilortedo».<br />
BILORTEO<br />
Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Serín. Códigu<br />
alministrativu: 24.21.18. Nome oficial<br />
anterior: «Vilorteo».<br />
●Ver l’anterior.<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: la<br />
forma actualmente oficial ye correcta<br />
ortográficamente, dao que bilortu y los sos<br />
<strong>de</strong>rivaos escríbense con «b». Dacuando<br />
tiense visto escrito como «Villorteo», que<br />
nun tien fundamentu.<br />
La Bornada<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> L’Abadía Cenero,<br />
barriu <strong>de</strong> Picún.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: tenemos nesti<br />
casu la palabra asturiana bornada o<br />
borronada, <strong>de</strong>finío como ‘conxuntu <strong>de</strong><br />
borrones’, ‘terrenu on<strong>de</strong> se faen borrones<br />
<strong>de</strong> broza o <strong>de</strong> tapinos’, ‘terrenu ganao al<br />
monte faciendo borrones, llabrao y<br />
preparao pa semar’, ‘borrón gran<strong>de</strong>’.<br />
N’asturianu, un borrón ye un ‘montón <strong>de</strong><br />
broza o <strong>de</strong> tapinos que se quema nun<br />
terrenu, con munchu fumu y poca llama,<br />
que se fai p’abonar o pa llimpiar’, y tamién<br />
‘señal que queda nun prau o nuna tierra,<br />
<strong>de</strong>mpués <strong>de</strong> facer una foguera con broza’.<br />
Faise usu <strong><strong>de</strong>l</strong> sufixu -ada, cola i<strong>de</strong>a <strong>de</strong><br />
‘conxuntu’ (como en nial → nialada).<br />
●Etimoloxía: la palabra asturiana borrón,<br />
colos significaos conseñaos enriba, tien un<br />
orixe inciertu. Quiciabes s’entemezan o<br />
confundan <strong><strong>de</strong>l</strong>les proce<strong>de</strong>ncies: o bien el<br />
célticu BŬRRA ‘tela <strong>de</strong> llana basto, parte más<br />
curtia y grosera <strong>de</strong> la llana’, que da llugar al<br />
asturianu borra ‘pelusa que suelta la llana<br />
al abrilo y arbelalo’, ‘posu que <strong>de</strong>xen los<br />
líquidos al ferver o al posar’, ‘restu que<br />
queda <strong>de</strong>pués <strong>de</strong> quemar daqué’; o bien el<br />
griegu dialectal BORRÂS ‘aire <strong><strong>de</strong>l</strong> Norte’,<br />
<strong>de</strong>riváu <strong><strong>de</strong>l</strong> griegu clásicu BORÉAS ‘aire <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Norte’, que taríen nel orixe <strong>de</strong> palabres<br />
asturianes como borrín o borrina ‘masa <strong>de</strong><br />
vapor d’agua en con<strong>de</strong>nsación que<br />
s’acumula al ras <strong>de</strong> la tierra o <strong>de</strong> la mar’<br />
(castellanu «niebla»); y el verbu llatín<br />
COMBŪRĔRE [kombúrere], simplificáu en<br />
BŪRĔRE [búrere], col significáu <strong>de</strong> ‘quemar’.<br />
Ver tamién Los Borra<strong>de</strong>ros y Los<br />
Borronales.<br />
La Boroñá<br />
Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Valdornón, barriu<br />
<strong>de</strong> Quintana.<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: la proce<strong>de</strong>ncia<br />
d’esti topónimu ye’l sustantivu asturianu<br />
κ boroñada, equivalente a boroñal ‘tierra<br />
semada <strong>de</strong> boroña o maíz’. Nesta zona <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>conceyu</strong> <strong>Xixón</strong>, la terminación -ada suel<br />
pronunciase como -á, y d’aen<strong>de</strong> la variante<br />
boroñá. Trátase, claramente, d’un <strong>de</strong>riváu<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> sustantivu boroña, que significa ‘pan <strong>de</strong><br />
fariña <strong>de</strong> maíz’, pero tamién se pue referir a<br />
la planta ‘Zea mays, maíz’.<br />
●Etimoloxía: nun se conoz a ciertes l’orixe<br />
<strong>de</strong> la palabra boroña. Quiciabes proceda <strong>de</strong><br />
la palabra prerromana *BORŬNA o *BORŬNNA,<br />
en relación con dalgún cereal panible. <strong>El</strong><br />
sufixu –ada proce<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín –ĀTAM [átam].<br />
●Referencia al llugar: La Boroñá y Los<br />
Borronales yeren dos antiguos praos<br />
qu’agora tán fundíos nún solu, siendo válida<br />
pal conxuntu cualesquier <strong>de</strong> les dos<br />
<strong>de</strong>nominaciones, anque paez que s’impón<br />
la primera.<br />
●Otres observaciones sobre’l nome: el<br />
nome usáu anteriormente nos mapes, «La<br />
Boroñada», nun respondía a les<br />
característiques <strong>de</strong> la fala <strong><strong>de</strong>l</strong> sueste <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
<strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>, on<strong>de</strong> se pier<strong>de</strong> la -d-<br />
intervocálica na terminación -ada.<br />
32