14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

cimbles, que crez esguilando per otres<br />

plantes’, o tamién una ‘vara fina y cimble’;<br />

en castellanu «vilorto» o «clemáti<strong>de</strong>». Ye<br />

corriente que na toponimia <strong>de</strong> l’Asturies<br />

central una -u <strong><strong>de</strong>l</strong> masculín singular<br />

(bilortéu) que<strong>de</strong> fixada nel usu en -o<br />

(bilorteo), por razones morfolóxiques<br />

propies <strong>de</strong> la llingua asturiana.<br />

●Etimoloxía: bilortu o biluertu tien una<br />

etimoloxía <strong>de</strong>sconocida. Una hipótesis bien<br />

espardida ye la que pon l’orixe d’esta<br />

palabra nuna llingua prerromana <strong>de</strong> la<br />

Península, en relación quiciabes col vascu<br />

bilur o bihur ‘arreyadura o atadura <strong>de</strong> cañes<br />

o <strong>de</strong> bilortos’, bihurtu ‘retorcer’, bildu<br />

‘axuntar, recoyer’. <strong>El</strong> sufixu colectivu o<br />

abondantivu -éu proce<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ĒTUM [étum],<br />

col mesmu significáu.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: nel<br />

diccionariu xeográficu <strong>de</strong> Madoz (1845-50)<br />

vien esti topónimu castellanizáu como<br />

«Vilortedo».<br />

BILORTEO<br />

Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Serín. Códigu<br />

alministrativu: 24.21.18. Nome oficial<br />

anterior: «Vilorteo».<br />

●Ver l’anterior.<br />

●Otres observaciones sobre’l nome: la<br />

forma actualmente oficial ye correcta<br />

ortográficamente, dao que bilortu y los sos<br />

<strong>de</strong>rivaos escríbense con «b». Dacuando<br />

tiense visto escrito como «Villorteo», que<br />

nun tien fundamentu.<br />

La Bornada<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> L’Abadía Cenero,<br />

barriu <strong>de</strong> Picún.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: tenemos nesti<br />

casu la palabra asturiana bornada o<br />

borronada, <strong>de</strong>finío como ‘conxuntu <strong>de</strong><br />

borrones’, ‘terrenu on<strong>de</strong> se faen borrones<br />

<strong>de</strong> broza o <strong>de</strong> tapinos’, ‘terrenu ganao al<br />

monte faciendo borrones, llabrao y<br />

preparao pa semar’, ‘borrón gran<strong>de</strong>’.<br />

N’asturianu, un borrón ye un ‘montón <strong>de</strong><br />

broza o <strong>de</strong> tapinos que se quema nun<br />

terrenu, con munchu fumu y poca llama,<br />

que se fai p’abonar o pa llimpiar’, y tamién<br />

‘señal que queda nun prau o nuna tierra,<br />

<strong>de</strong>mpués <strong>de</strong> facer una foguera con broza’.<br />

Faise usu <strong><strong>de</strong>l</strong> sufixu -ada, cola i<strong>de</strong>a <strong>de</strong><br />

‘conxuntu’ (como en nial → nialada).<br />

●Etimoloxía: la palabra asturiana borrón,<br />

colos significaos conseñaos enriba, tien un<br />

orixe inciertu. Quiciabes s’entemezan o<br />

confundan <strong><strong>de</strong>l</strong>les proce<strong>de</strong>ncies: o bien el<br />

célticu BŬRRA ‘tela <strong>de</strong> llana basto, parte más<br />

curtia y grosera <strong>de</strong> la llana’, que da llugar al<br />

asturianu borra ‘pelusa que suelta la llana<br />

al abrilo y arbelalo’, ‘posu que <strong>de</strong>xen los<br />

líquidos al ferver o al posar’, ‘restu que<br />

queda <strong>de</strong>pués <strong>de</strong> quemar daqué’; o bien el<br />

griegu dialectal BORRÂS ‘aire <strong><strong>de</strong>l</strong> Norte’,<br />

<strong>de</strong>riváu <strong><strong>de</strong>l</strong> griegu clásicu BORÉAS ‘aire <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

Norte’, que taríen nel orixe <strong>de</strong> palabres<br />

asturianes como borrín o borrina ‘masa <strong>de</strong><br />

vapor d’agua en con<strong>de</strong>nsación que<br />

s’acumula al ras <strong>de</strong> la tierra o <strong>de</strong> la mar’<br />

(castellanu «niebla»); y el verbu llatín<br />

COMBŪRĔRE [kombúrere], simplificáu en<br />

BŪRĔRE [búrere], col significáu <strong>de</strong> ‘quemar’.<br />

Ver tamién Los Borra<strong>de</strong>ros y Los<br />

Borronales.<br />

La Boroñá<br />

Llugar <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Valdornón, barriu<br />

<strong>de</strong> Quintana.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: la proce<strong>de</strong>ncia<br />

d’esti topónimu ye’l sustantivu asturianu<br />

κ boroñada, equivalente a boroñal ‘tierra<br />

semada <strong>de</strong> boroña o maíz’. Nesta zona <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

<strong>conceyu</strong> <strong>Xixón</strong>, la terminación -ada suel<br />

pronunciase como -á, y d’aen<strong>de</strong> la variante<br />

boroñá. Trátase, claramente, d’un <strong>de</strong>riváu<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> sustantivu boroña, que significa ‘pan <strong>de</strong><br />

fariña <strong>de</strong> maíz’, pero tamién se pue referir a<br />

la planta ‘Zea mays, maíz’.<br />

●Etimoloxía: nun se conoz a ciertes l’orixe<br />

<strong>de</strong> la palabra boroña. Quiciabes proceda <strong>de</strong><br />

la palabra prerromana *BORŬNA o *BORŬNNA,<br />

en relación con dalgún cereal panible. <strong>El</strong><br />

sufixu –ada proce<strong>de</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín –ĀTAM [átam].<br />

●Referencia al llugar: La Boroñá y Los<br />

Borronales yeren dos antiguos praos<br />

qu’agora tán fundíos nún solu, siendo válida<br />

pal conxuntu cualesquier <strong>de</strong> les dos<br />

<strong>de</strong>nominaciones, anque paez que s’impón<br />

la primera.<br />

●Otres observaciones sobre’l nome: el<br />

nome usáu anteriormente nos mapes, «La<br />

Boroñada», nun respondía a les<br />

característiques <strong>de</strong> la fala <strong><strong>de</strong>l</strong> sueste <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

<strong>conceyu</strong> <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong>, on<strong>de</strong> se pier<strong>de</strong> la -d-<br />

intervocálica na terminación -ada.<br />

32

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!