14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> sustantivu llatín MŌREM ‘vezu, costume’,<br />

n’alusión a tierres <strong><strong>de</strong>l</strong> común, sometíes al<br />

usu <strong>de</strong> los vezos <strong>de</strong> la comunidá. Seya<br />

como fuere, *moría tuvo que tener un<br />

antece<strong>de</strong>nte *moriya, <strong>de</strong> manera que la<br />

espresión directamente orixinaria sería<br />

*MORĪLĬA [morília] o *MORĪCŬLA [moríkula].<br />

Les formes *moriya y *moría amuesen la<br />

mesma <strong>de</strong>sapaición <strong>de</strong> -y- qu’atopamos nel<br />

actual asturianu fiyu o fíu. Moriyón, polo<br />

tanto, provendría d’un aumentativu <strong>de</strong><br />

*moriya col sufixu -ón, <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ŌNEM.<br />

<strong>El</strong> Mortero<br />

Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Oeste, parroquia urbana<br />

<strong>de</strong> Tremañes, barriu <strong>de</strong> Les Maravilles.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: atopamos equí’l<br />

sustantivu asturianu morteru ‘furacu nuna<br />

peña o nun cantu on<strong>de</strong> para l’agua <strong>de</strong><br />

llover’, en relación cola fonte qu’hai nel<br />

llugar; ye frecuente na Asturies central<br />

qu’un sustantivu acabáu en -u tome una -o<br />

al quedar fixáu como topónimu. Nun se pue<br />

<strong>de</strong>scartar que morteru se pueda enten<strong>de</strong>r<br />

tamién como una variante <strong><strong>de</strong>l</strong> asturianu<br />

mortera ‘estensión <strong>de</strong> terrenos comunales<br />

<strong>de</strong> pastu con una reglamentación propia pal<br />

usu <strong>de</strong> los vecinos’, ‘estensión <strong>de</strong> praos o<br />

<strong>de</strong> campes <strong>de</strong> propiedá privada con<br />

<strong>de</strong>terminaos usos comunales’. Una última<br />

hipótesis apunta a un posible túmulu<br />

funerariu, un significáu que s’asociaba<br />

tamién a la palabra morteru, <strong>de</strong> muertu.<br />

●Etimoloxía: en cualesquier <strong>de</strong> les tres<br />

hipótesis mentaes, l’orixe taría nel axetivu<br />

llatín MŎRTŬUM [mórtuum] ‘muertu’, col<br />

sufixu -ĀRĬUM, que dio llugar al asturianu -<br />

eru. Si tien que ver con ‘agua’, aludiría a<br />

‘agua estancao’, ye dicir, ‘muerto’. Si tien<br />

que ver con terrenos comunales, aludiría al<br />

fechu <strong>de</strong> qu’en <strong>de</strong>terminaos periodos <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

añu quedaríen acotaos y ensin esplotar, ye<br />

dicir, ‘muertos’.<br />

●Referencia al llugar: nel llugar d’<strong>El</strong> Mortero<br />

ta La Fonte’l Morteru o La Fonte la Mortera;<br />

cerca d’ella atopóse al pie <strong>de</strong> 1826 un altar<br />

romanu <strong>de</strong>dicáu a la Fortuna Balnearis o<br />

Fortuna Balnear, divinidá <strong>de</strong> los baños, por<br />

un home llamáu Pompeius Peregrinarius. Ye<br />

posible que nel llugar esistieren na<br />

Antigüedá unes termes. Cerca <strong><strong>de</strong>l</strong> sitiu<br />

atopóse tamién una llábana <strong>de</strong>dicada al<br />

dios romanu Xúpiter.<br />

MUNIELLO<br />

134<br />

Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Puao. Códigu<br />

alministrativu: 24.16.01. Nome oficial<br />

anterior: «Muniello».<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: nun ye palabra<br />

reconocible na fala asturiana actual, a nun<br />

ser nel usu como topónimu. Solo ye a<br />

reconocese’l sufixu diminutivu -iellu. Ye<br />

corriente na Asturies central qu’un<br />

sustantivu acabáu en -u que<strong>de</strong> fixáu con -o<br />

si se convierte en topónimu.<br />

●Etimoloxía: <strong>de</strong>sconozse. La hipótesis más<br />

convincente fai remontar esti topónimu a la<br />

espresión prerromana *MUNN- o *MONN-, col<br />

significáu <strong>de</strong> ‘bultu, protuberancia’, d’au<br />

l’asturianu muñón o moyón ‘finxu, piedra<br />

fincada en suelu cola que se marca la<br />

llen<strong>de</strong> d’una finca o d’un prau’ (en<br />

castellanu «mojón, hito»). <strong>El</strong> sufixu<br />

diminutivu -iellu provién <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín -ĔLLUM [él<br />

lum]. La forma d’esti topónimu <strong>de</strong>bió ser<br />

primeramente *Muñello, pero la presencia<br />

<strong>de</strong> dos consonantes palatales na mesma<br />

palabra («ñ» y «ll») pue facer qu’una<br />

d’elles pierda esa característica; nesti casu,<br />

la «ñ» convirtióse nuna secuencia «ni», <strong>de</strong><br />

la mesma manera que La Piñella<br />

(Val<strong>de</strong>soto, <strong>conceyu</strong> Siero) alterna na<br />

pronunciación con La Piniella.<br />

La Muria<br />

Llugar <strong><strong>de</strong>l</strong> distritu Oeste, parroquia<br />

periurbana <strong>de</strong> Tremañes, barriu <strong>de</strong> La<br />

Picota.<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: alcontramos<br />

nesti topónimu’l sustantivu asturianu muria<br />

‘construcción allargada y alta, <strong>de</strong> munchu<br />

grosor, fecha <strong>de</strong> piedres o lladriyos, que val<br />

p’acotar o pa xebrar espacios’ (en<br />

castellanu «muro, pared»), y tamién<br />

‘moyón, piedra fincada en suelu que marca<br />

la llen<strong>de</strong> d’un prau o d’una propiedá’ (en<br />

castellanu «mojón, hito»). Ver tamién La<br />

Parea.<br />

●Etimoloxía: muria, muriu y muru<br />

provienen <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín MŪRUM, col mesmu<br />

significáu.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />

nos mapes <strong>de</strong> los sieglos XVII y XVIII,<br />

fechos na so gran parte por cartógrafos<br />

estranxeros, suel apaecer el topónimu «la<br />

Muria», allugáu nel suroeste <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>conceyu</strong>,

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!