Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
la parroquia <strong>de</strong> La Pedrera, en Mareo <strong>de</strong><br />
Riba.<br />
CASTIELLO BERNUECES<br />
Parroquia. Códigu alministrativu: 24.02.00.<br />
Nome oficial anterior: «Bernueces».<br />
●Ver el siguiente.<br />
CASTIELLO BERNUECES<br />
Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Castiello<br />
Bernueces. Códigu alministrativu: 24.02.01.<br />
Nome oficial anterior: «Bernueces».<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: topónimu<br />
compuestu formáu con dos elementos. <strong>El</strong><br />
primeru ye’l sustantivu castiellu, que nel<br />
asturianu actual quier dicir ‘edificiu o<br />
conxuntu d’edificios fortificaos con muries<br />
altes y con cárcoves’, ‘casa gran<strong>de</strong><br />
po<strong>de</strong>rosa y rica’, pero históricamente na<br />
toponimia asturiana castiellu <strong>de</strong>signa<br />
cualesquier tipu <strong>de</strong> pobláu fortificáu. De<br />
toes maneres, más allá <strong><strong>de</strong>l</strong> fechu constatáu<br />
d’una fortificación histórica, <strong><strong>de</strong>l</strong>les veces lo<br />
qu’hai son referencies metafóriques a<br />
característiques <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu qu’evoquen un<br />
castiellu. Ye corriente que na toponimia <strong>de</strong><br />
l’Asturies central una -u <strong><strong>de</strong>l</strong> masculín<br />
singular que<strong>de</strong> fixada nel usu en -o<br />
(Castiello), por razones morfolóxiques<br />
propies <strong>de</strong> la llingua asturiana. <strong>El</strong> segundu<br />
componente ye’l topónimu Bernueces, que<br />
nun ye palabra reconocible nel asturianu<br />
actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong> usu <strong>toponímicu</strong>. <strong>El</strong><br />
conxuntu <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu escríbese en<br />
palabres xebraes, porque caúna d’elles<br />
conserva l’acentu propiu, nes sílabes «tie»<br />
y «nue». Prescín<strong>de</strong>se <strong>de</strong> la preposición <strong>de</strong><br />
(nun principiu sería Castiello <strong>de</strong> Bernueces),<br />
fechu mui corriente nel asturianu cuando ta<br />
precedida <strong>de</strong> vocal: un vasu lleche, la casa<br />
Xuan, etc.<br />
●Etimoloxía: castiellu vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />
CASTĔLLUM [kastél lum] ‘sitiu fortificáu’,<br />
diminutivu <strong>de</strong> CASTRUM ‘fortificación,<br />
campamentu’. <strong>El</strong> nome <strong>de</strong> Bernueces tien<br />
un aniciu <strong>de</strong>sconocíu. Acordies con una<br />
hipótesis, vendría d’un nome d’home,<br />
posesor <strong>de</strong> dalguna finca o casería, que se<br />
llamaría BERNUTĬUS ‘Bernucio’, y más<br />
concretamente, <strong><strong>de</strong>l</strong> casu xenitivu llatinovulgar<br />
BERNUTĬIS ‘<strong>de</strong> Bernucio’, nuna<br />
espresión como VĪLLA BERNUTĬIS ‘la finca o<br />
casería <strong>de</strong> Bernucio’. Nun tien munchu<br />
fundamentu supone-y un orixe nel llatín<br />
VERNUS ‘primaveral’.<br />
●Referencia al llugar: nel llugar <strong>de</strong> Castiello<br />
l'historiador José Manuel González catalogó<br />
en 1959 un castru prerromanu, a la vera <strong>de</strong><br />
la carretera que va a la capiella <strong>de</strong><br />
Samiguel; tien un diámetru <strong>de</strong> 80 metros y<br />
d’él consérvense restos enforma<br />
<strong>de</strong>sfiguraos. <strong>El</strong> Campu <strong>de</strong> Golf <strong>de</strong> Castiello<br />
ye <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1958.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: no<br />
que se refier a Castiello, hai abondosa<br />
documentación: «in ualle <strong>de</strong> Gigion, in<br />
locum nominatum Castelo» (Monesteriu <strong>de</strong><br />
San Vicente d’Uviéu-1, añu 1170); «in<br />
locum nominatum Castello, in ualle Gigion<br />
situm» (Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-<br />
1, añu 1179); «<strong>de</strong> Sancta Maria <strong>de</strong> la Uega<br />
super hereditatem <strong>de</strong> Castello <strong>de</strong> Gigion»<br />
(Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-3,<br />
1222); «ipsa hereditas <strong>de</strong> Castello»<br />
(monesteriu <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> la Vega, añu<br />
1222); «in Gigione in uilla nominata<br />
Castello» (Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente<br />
d’Uviéu-1, añu 1233), «San Miguel <strong>de</strong><br />
Castiello» (Inventariu <strong>de</strong> Parroquies, añu<br />
1385).<br />
No que se refier a Bernueces, apaez «illa<br />
hereditate quam habeo in Uerno<strong>de</strong>s»<br />
(Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-1, añu<br />
1170); «in Asturiis in ripa maris, in Gigion,<br />
[…] ecclesiam Sancti Petri <strong>de</strong> Vernoses»<br />
(Diócesis <strong>de</strong> Lleón, añu 1176); «et in<br />
concilio <strong>de</strong> Sancto Petro <strong>de</strong> Uernozes<br />
similiter» (monesteriu <strong>de</strong> San Vicente<br />
d’Uviéu-2, añu 1222); «enna felegresía <strong>de</strong><br />
San Pedro <strong>de</strong> Vernuezes» (añu 1345); «San<br />
Pedro <strong>de</strong> Vernuezes» (Inventariu <strong>de</strong><br />
Parroquies, añu 1385).<br />
Más alantre atopamos en diversos<br />
documentos <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />
<strong>de</strong> la Vega, añu 1508: «en Castiello <strong>de</strong> las<br />
Dueñas, e so la canpana <strong>de</strong> Santo Pedro <strong>de</strong><br />
Vernuezes, un aforamiento fecho a Pero<br />
Suarez <strong>de</strong> Castiello»; «segund que viene<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> dicho finso <strong><strong>de</strong>l</strong> Cotaron para el carril<br />
viejo que va para el vayo <strong>de</strong> San Miguel,<br />
que lo querian trocar e dar en trueco con<br />
Alvar Suarez <strong>de</strong> Castiello», «heredad <strong>de</strong><br />
Fernan Suarez <strong>de</strong> Vernuezes e <strong>de</strong><br />
here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Juan <strong>de</strong> Valençia <strong>de</strong> Somio»:<br />
«…por quanto Aluar Suarez <strong>de</strong> Castielo,<br />
feligres <strong>de</strong> San Miguel <strong>de</strong> Castielo nos fizo<br />
relaçion que el queria trocar e concanuiar<br />
con la aba<strong>de</strong>sa e priora e monjas <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
59