14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

la parroquia <strong>de</strong> La Pedrera, en Mareo <strong>de</strong><br />

Riba.<br />

CASTIELLO BERNUECES<br />

Parroquia. Códigu alministrativu: 24.02.00.<br />

Nome oficial anterior: «Bernueces».<br />

●Ver el siguiente.<br />

CASTIELLO BERNUECES<br />

Barriu <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> Castiello<br />

Bernueces. Códigu alministrativu: 24.02.01.<br />

Nome oficial anterior: «Bernueces».<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: topónimu<br />

compuestu formáu con dos elementos. <strong>El</strong><br />

primeru ye’l sustantivu castiellu, que nel<br />

asturianu actual quier dicir ‘edificiu o<br />

conxuntu d’edificios fortificaos con muries<br />

altes y con cárcoves’, ‘casa gran<strong>de</strong><br />

po<strong>de</strong>rosa y rica’, pero históricamente na<br />

toponimia asturiana castiellu <strong>de</strong>signa<br />

cualesquier tipu <strong>de</strong> pobláu fortificáu. De<br />

toes maneres, más allá <strong><strong>de</strong>l</strong> fechu constatáu<br />

d’una fortificación histórica, <strong><strong>de</strong>l</strong>les veces lo<br />

qu’hai son referencies metafóriques a<br />

característiques <strong><strong>de</strong>l</strong> terrenu qu’evoquen un<br />

castiellu. Ye corriente que na toponimia <strong>de</strong><br />

l’Asturies central una -u <strong><strong>de</strong>l</strong> masculín<br />

singular que<strong>de</strong> fixada nel usu en -o<br />

(Castiello), por razones morfolóxiques<br />

propies <strong>de</strong> la llingua asturiana. <strong>El</strong> segundu<br />

componente ye’l topónimu Bernueces, que<br />

nun ye palabra reconocible nel asturianu<br />

actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong> usu <strong>toponímicu</strong>. <strong>El</strong><br />

conxuntu <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu escríbese en<br />

palabres xebraes, porque caúna d’elles<br />

conserva l’acentu propiu, nes sílabes «tie»<br />

y «nue». Prescín<strong>de</strong>se <strong>de</strong> la preposición <strong>de</strong><br />

(nun principiu sería Castiello <strong>de</strong> Bernueces),<br />

fechu mui corriente nel asturianu cuando ta<br />

precedida <strong>de</strong> vocal: un vasu lleche, la casa<br />

Xuan, etc.<br />

●Etimoloxía: castiellu vien <strong><strong>de</strong>l</strong> llatín<br />

CASTĔLLUM [kastél lum] ‘sitiu fortificáu’,<br />

diminutivu <strong>de</strong> CASTRUM ‘fortificación,<br />

campamentu’. <strong>El</strong> nome <strong>de</strong> Bernueces tien<br />

un aniciu <strong>de</strong>sconocíu. Acordies con una<br />

hipótesis, vendría d’un nome d’home,<br />

posesor <strong>de</strong> dalguna finca o casería, que se<br />

llamaría BERNUTĬUS ‘Bernucio’, y más<br />

concretamente, <strong><strong>de</strong>l</strong> casu xenitivu llatinovulgar<br />

BERNUTĬIS ‘<strong>de</strong> Bernucio’, nuna<br />

espresión como VĪLLA BERNUTĬIS ‘la finca o<br />

casería <strong>de</strong> Bernucio’. Nun tien munchu<br />

fundamentu supone-y un orixe nel llatín<br />

VERNUS ‘primaveral’.<br />

●Referencia al llugar: nel llugar <strong>de</strong> Castiello<br />

l'historiador José Manuel González catalogó<br />

en 1959 un castru prerromanu, a la vera <strong>de</strong><br />

la carretera que va a la capiella <strong>de</strong><br />

Samiguel; tien un diámetru <strong>de</strong> 80 metros y<br />

d’él consérvense restos enforma<br />

<strong>de</strong>sfiguraos. <strong>El</strong> Campu <strong>de</strong> Golf <strong>de</strong> Castiello<br />

ye <strong><strong>de</strong>l</strong> añu 1958.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: no<br />

que se refier a Castiello, hai abondosa<br />

documentación: «in ualle <strong>de</strong> Gigion, in<br />

locum nominatum Castelo» (Monesteriu <strong>de</strong><br />

San Vicente d’Uviéu-1, añu 1170); «in<br />

locum nominatum Castello, in ualle Gigion<br />

situm» (Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-<br />

1, añu 1179); «<strong>de</strong> Sancta Maria <strong>de</strong> la Uega<br />

super hereditatem <strong>de</strong> Castello <strong>de</strong> Gigion»<br />

(Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-3,<br />

1222); «ipsa hereditas <strong>de</strong> Castello»<br />

(monesteriu <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> la Vega, añu<br />

1222); «in Gigione in uilla nominata<br />

Castello» (Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente<br />

d’Uviéu-1, añu 1233), «San Miguel <strong>de</strong><br />

Castiello» (Inventariu <strong>de</strong> Parroquies, añu<br />

1385).<br />

No que se refier a Bernueces, apaez «illa<br />

hereditate quam habeo in Uerno<strong>de</strong>s»<br />

(Monesteriu <strong>de</strong> San Vicente d’Uviéu-1, añu<br />

1170); «in Asturiis in ripa maris, in Gigion,<br />

[…] ecclesiam Sancti Petri <strong>de</strong> Vernoses»<br />

(Diócesis <strong>de</strong> Lleón, añu 1176); «et in<br />

concilio <strong>de</strong> Sancto Petro <strong>de</strong> Uernozes<br />

similiter» (monesteriu <strong>de</strong> San Vicente<br />

d’Uviéu-2, añu 1222); «enna felegresía <strong>de</strong><br />

San Pedro <strong>de</strong> Vernuezes» (añu 1345); «San<br />

Pedro <strong>de</strong> Vernuezes» (Inventariu <strong>de</strong><br />

Parroquies, añu 1385).<br />

Más alantre atopamos en diversos<br />

documentos <strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />

<strong>de</strong> la Vega, añu 1508: «en Castiello <strong>de</strong> las<br />

Dueñas, e so la canpana <strong>de</strong> Santo Pedro <strong>de</strong><br />

Vernuezes, un aforamiento fecho a Pero<br />

Suarez <strong>de</strong> Castiello»; «segund que viene<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> dicho finso <strong><strong>de</strong>l</strong> Cotaron para el carril<br />

viejo que va para el vayo <strong>de</strong> San Miguel,<br />

que lo querian trocar e dar en trueco con<br />

Alvar Suarez <strong>de</strong> Castiello», «heredad <strong>de</strong><br />

Fernan Suarez <strong>de</strong> Vernuezes e <strong>de</strong><br />

here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Juan <strong>de</strong> Valençia <strong>de</strong> Somio»:<br />

«…por quanto Aluar Suarez <strong>de</strong> Castielo,<br />

feligres <strong>de</strong> San Miguel <strong>de</strong> Castielo nos fizo<br />

relaçion que el queria trocar e concanuiar<br />

con la aba<strong>de</strong>sa e priora e monjas <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

59

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!