14.04.2013 Views

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />

●Referencia al llugar: en Veranes<br />

<strong>de</strong>scubriéronse en 1920 restos d’una villa<br />

romana <strong><strong>de</strong>l</strong> Baxu Imperiu, con unes<br />

instalaciones termales en forma d’ábsi<strong>de</strong><br />

que s’emplegaron como ilesia cristiana na<br />

Alta Edá Media, xunto con un cementeriu<br />

altomedieval. Les escavaciones dirixíes<br />

<strong>de</strong>n<strong>de</strong> 1997 por Carmen Fernán<strong>de</strong>z Ochoa<br />

aportaron más conocencies sobre esti<br />

importante xacimientu arqueolóxicu. En<br />

marzu <strong><strong>de</strong>l</strong> 2007 inauguróse’l muséu creáu<br />

nel mesmu llugar. Llámase popularmente<br />

Torrexón <strong>de</strong> San Pedro o Santa María <strong>de</strong><br />

Veranes.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />

«In Ueranes ecclesias Sancti Petri et Sancte<br />

Marie <strong>de</strong> Riera et Sancte Eulalie <strong>de</strong><br />

Cetnero» (Llibru <strong>de</strong> los Testamentos, añu<br />

857); «Fernán Pérez, dicho Fernán Ravia,<br />

morador en Veranes que ye en Gigion enna<br />

felegresía <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong> Çenero»<br />

(Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo d’Uviéu, añu<br />

1329); «Alvar Alffonsso e Johán Pérez,<br />

moradores en Veranes, que ye en Gigion,<br />

en la felegresía <strong>de</strong> Santiannes <strong>de</strong> Çenero»<br />

(mesma fonte, añu 1352); «Diego Alfonso e<br />

Diego Ferrándiz, moradores en Beranes,<br />

que ye en la feligresía <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong><br />

Cenero que ye en Gigion» (mesma fonte,<br />

1363), «todos los heredamientos e lantados<br />

quel dicho monesterio ha en Veranes e en<br />

sos términos» (mesma fonte, añu 1363);<br />

«…la jugueria quel dicho monesterio [<strong>de</strong><br />

San Pelayo <strong>de</strong> Oviedo] ha en Felgueras que<br />

es en Veranes en la felegresia <strong>de</strong> Santianes<br />

<strong>de</strong> Çenero, que es todo en el conçello <strong>de</strong><br />

Gigion», «por todos mios bienes en el dicho<br />

logar <strong>de</strong> Veranes por el San Martino la<br />

colecha fecha» (Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo<br />

d’Uviéu, añu 1391); «Item una faça en<br />

arganedo que atiesta en camino que va<br />

para Verannes» (Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />

<strong>de</strong> la Vega, añu 1453); «E Luego nonbraron<br />

en la media habadia <strong>de</strong> arriba a Fernando<br />

<strong>de</strong> Bal<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> Beranes» (Llibru Ordinariu,<br />

añu 1578).<br />

●Otres observaciones sobre’l nome:<br />

Veranes ye tamién el nome d’un regatu <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

llugar.<br />

VERIÑA<br />

Parroquia. Códigu alministrativu: 24.25.00.<br />

Nome oficial anterior: «Veriña».<br />

209<br />

●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />

reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

usu como topónimu.<br />

●Etimoloxía: <strong>de</strong>sconozse. Ye posible que<br />

remonte a un nome romanu d’home, que<br />

sería l’amu <strong>de</strong> dalguna tierra o finca <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

llugar. Esi nome sería probablemente<br />

VERĪNĬUS, <strong><strong>de</strong>l</strong> que saldría un axetivu femenín<br />

VERĪNĬAM [weríniam] ‘<strong>de</strong> Verinius’, nuna<br />

espresión como VĪLLAM VERĪNĬAM ‘la casería<br />

<strong>de</strong> Verinius’.<br />

●Referencia al llugar: una parte <strong>de</strong> la<br />

parroquia <strong>de</strong> Veriña viose afectada, <strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />

los años 50 <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX, poles<br />

instalaciones si<strong>de</strong>rúrxiques d’«Uninsa» (en<br />

1971 prén<strong>de</strong>se’l primer fornu altu), <strong>de</strong>pués<br />

«Ensi<strong>de</strong>sa» (1973), «CSI Corporación<br />

Si<strong>de</strong>rúrgica Integral» (1994), y «Aceralia<br />

Corporación Si<strong>de</strong>rúrgica» (1997).<br />

Mesmamente, fálase davezu <strong>de</strong> la «Factoría<br />

<strong>de</strong> Veriña», cuando la industria<br />

verda<strong>de</strong>ramente atópase cuasi toa ella<br />

dientro la parroquia <strong>de</strong> Fresno.<br />

●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />

teniendo en cuenta que nn representaba na<br />

Edá Media’l soníu <strong>de</strong> l’actual «ñ», tenemos:<br />

«Petrus <strong>de</strong> Verinna» (inventariu <strong>de</strong> bienes<br />

<strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo d’Uviéu, añu<br />

1220); «yo, Johán <strong>de</strong> Verinna, morador en<br />

Jove que ye en Gigion» (Monesteriu <strong>de</strong> San<br />

Pelayo d’Uviéu, añu 1330); «Testigos: […]<br />

Pedro Martiniz <strong>de</strong> Verinna» (mesma fonte,<br />

añu 1332); «con el bachiller Alfonso Alvarez<br />

<strong>de</strong> Verinna, canonigo e vicario por el sennor<br />

<strong>de</strong>an don Juan <strong>de</strong> Grado», «el bachiller <strong>de</strong><br />

Verinna» (Catedral d’Uviéu-4, añu 1479). <strong>El</strong><br />

Llibru <strong><strong>de</strong>l</strong> Cai recueyen testimonios como<br />

estos: «Joan Prieto <strong>de</strong> Beriña, vezino <strong>de</strong>sta<br />

villa» (añu 1576), «para cobrar todas las<br />

bulas que al presente se <strong>de</strong>ben en los<br />

lugares <strong>de</strong> Jobe e Beriña» (añu 1567).<br />

Idénticos son los que s’atopen nel Llibru<br />

Ordinariu: «En Beriña a Fernando Alvarez<br />

<strong>de</strong> Beriña», «Juan Prieto Beriña», «E luego<br />

paresçio Juan Alvarez <strong>de</strong> Beriña, el biejo, y<br />

mandó por la al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Beriña beinte reales<br />

por la alcavala <strong>de</strong> la dicha al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Beriña<br />

por todo el dicho año. No firmó, que no<br />

sabe», «En Beriña, Fernando Alvarez <strong>de</strong><br />

Beriña, el cojo», «Juan Prieto <strong>de</strong> Beriña»<br />

(añu 1576); «el liçençiado Zifuentes para<br />

en Jobe y Beriña, el qual nonbro a Juan<br />

Albarez <strong>de</strong> Beriña» (añu 1577); «Y luego<br />

nonbró en Beriña a Fernando Albarez» (añu<br />

1578). Lo mesmo’l Catastro <strong><strong>de</strong>l</strong> Marqués <strong>de</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!