Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
Diccionariu toponímicu del conceyu de Xixón _bicolor_ - El Comercio
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Diccionariu</strong> <strong>toponímicu</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> Conceyu <strong>de</strong> <strong>Xixón</strong><br />
●Referencia al llugar: en Veranes<br />
<strong>de</strong>scubriéronse en 1920 restos d’una villa<br />
romana <strong><strong>de</strong>l</strong> Baxu Imperiu, con unes<br />
instalaciones termales en forma d’ábsi<strong>de</strong><br />
que s’emplegaron como ilesia cristiana na<br />
Alta Edá Media, xunto con un cementeriu<br />
altomedieval. Les escavaciones dirixíes<br />
<strong>de</strong>n<strong>de</strong> 1997 por Carmen Fernán<strong>de</strong>z Ochoa<br />
aportaron más conocencies sobre esti<br />
importante xacimientu arqueolóxicu. En<br />
marzu <strong><strong>de</strong>l</strong> 2007 inauguróse’l muséu creáu<br />
nel mesmu llugar. Llámase popularmente<br />
Torrexón <strong>de</strong> San Pedro o Santa María <strong>de</strong><br />
Veranes.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />
«In Ueranes ecclesias Sancti Petri et Sancte<br />
Marie <strong>de</strong> Riera et Sancte Eulalie <strong>de</strong><br />
Cetnero» (Llibru <strong>de</strong> los Testamentos, añu<br />
857); «Fernán Pérez, dicho Fernán Ravia,<br />
morador en Veranes que ye en Gigion enna<br />
felegresía <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong> Çenero»<br />
(Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo d’Uviéu, añu<br />
1329); «Alvar Alffonsso e Johán Pérez,<br />
moradores en Veranes, que ye en Gigion,<br />
en la felegresía <strong>de</strong> Santiannes <strong>de</strong> Çenero»<br />
(mesma fonte, añu 1352); «Diego Alfonso e<br />
Diego Ferrándiz, moradores en Beranes,<br />
que ye en la feligresía <strong>de</strong> Santianes <strong>de</strong><br />
Cenero que ye en Gigion» (mesma fonte,<br />
1363), «todos los heredamientos e lantados<br />
quel dicho monesterio ha en Veranes e en<br />
sos términos» (mesma fonte, añu 1363);<br />
«…la jugueria quel dicho monesterio [<strong>de</strong><br />
San Pelayo <strong>de</strong> Oviedo] ha en Felgueras que<br />
es en Veranes en la felegresia <strong>de</strong> Santianes<br />
<strong>de</strong> Çenero, que es todo en el conçello <strong>de</strong><br />
Gigion», «por todos mios bienes en el dicho<br />
logar <strong>de</strong> Veranes por el San Martino la<br />
colecha fecha» (Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo<br />
d’Uviéu, añu 1391); «Item una faça en<br />
arganedo que atiesta en camino que va<br />
para Verannes» (Monesteriu <strong>de</strong> Santa María<br />
<strong>de</strong> la Vega, añu 1453); «E Luego nonbraron<br />
en la media habadia <strong>de</strong> arriba a Fernando<br />
<strong>de</strong> Bal<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> Beranes» (Llibru Ordinariu,<br />
añu 1578).<br />
●Otres observaciones sobre’l nome:<br />
Veranes ye tamién el nome d’un regatu <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
llugar.<br />
VERIÑA<br />
Parroquia. Códigu alministrativu: 24.25.00.<br />
Nome oficial anterior: «Veriña».<br />
209<br />
●Formación <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu: palabra non<br />
reconocible nel asturianu actual fuera <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
usu como topónimu.<br />
●Etimoloxía: <strong>de</strong>sconozse. Ye posible que<br />
remonte a un nome romanu d’home, que<br />
sería l’amu <strong>de</strong> dalguna tierra o finca <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
llugar. Esi nome sería probablemente<br />
VERĪNĬUS, <strong><strong>de</strong>l</strong> que saldría un axetivu femenín<br />
VERĪNĬAM [weríniam] ‘<strong>de</strong> Verinius’, nuna<br />
espresión como VĪLLAM VERĪNĬAM ‘la casería<br />
<strong>de</strong> Verinius’.<br />
●Referencia al llugar: una parte <strong>de</strong> la<br />
parroquia <strong>de</strong> Veriña viose afectada, <strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
los años 50 <strong><strong>de</strong>l</strong> sieglu XX, poles<br />
instalaciones si<strong>de</strong>rúrxiques d’«Uninsa» (en<br />
1971 prén<strong>de</strong>se’l primer fornu altu), <strong>de</strong>pués<br />
«Ensi<strong>de</strong>sa» (1973), «CSI Corporación<br />
Si<strong>de</strong>rúrgica Integral» (1994), y «Aceralia<br />
Corporación Si<strong>de</strong>rúrgica» (1997).<br />
Mesmamente, fálase davezu <strong>de</strong> la «Factoría<br />
<strong>de</strong> Veriña», cuando la industria<br />
verda<strong>de</strong>ramente atópase cuasi toa ella<br />
dientro la parroquia <strong>de</strong> Fresno.<br />
●Documentación histórica <strong><strong>de</strong>l</strong> topónimu:<br />
teniendo en cuenta que nn representaba na<br />
Edá Media’l soníu <strong>de</strong> l’actual «ñ», tenemos:<br />
«Petrus <strong>de</strong> Verinna» (inventariu <strong>de</strong> bienes<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> Monesteriu <strong>de</strong> San Pelayo d’Uviéu, añu<br />
1220); «yo, Johán <strong>de</strong> Verinna, morador en<br />
Jove que ye en Gigion» (Monesteriu <strong>de</strong> San<br />
Pelayo d’Uviéu, añu 1330); «Testigos: […]<br />
Pedro Martiniz <strong>de</strong> Verinna» (mesma fonte,<br />
añu 1332); «con el bachiller Alfonso Alvarez<br />
<strong>de</strong> Verinna, canonigo e vicario por el sennor<br />
<strong>de</strong>an don Juan <strong>de</strong> Grado», «el bachiller <strong>de</strong><br />
Verinna» (Catedral d’Uviéu-4, añu 1479). <strong>El</strong><br />
Llibru <strong><strong>de</strong>l</strong> Cai recueyen testimonios como<br />
estos: «Joan Prieto <strong>de</strong> Beriña, vezino <strong>de</strong>sta<br />
villa» (añu 1576), «para cobrar todas las<br />
bulas que al presente se <strong>de</strong>ben en los<br />
lugares <strong>de</strong> Jobe e Beriña» (añu 1567).<br />
Idénticos son los que s’atopen nel Llibru<br />
Ordinariu: «En Beriña a Fernando Alvarez<br />
<strong>de</strong> Beriña», «Juan Prieto Beriña», «E luego<br />
paresçio Juan Alvarez <strong>de</strong> Beriña, el biejo, y<br />
mandó por la al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Beriña beinte reales<br />
por la alcavala <strong>de</strong> la dicha al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Beriña<br />
por todo el dicho año. No firmó, que no<br />
sabe», «En Beriña, Fernando Alvarez <strong>de</strong><br />
Beriña, el cojo», «Juan Prieto <strong>de</strong> Beriña»<br />
(añu 1576); «el liçençiado Zifuentes para<br />
en Jobe y Beriña, el qual nonbro a Juan<br />
Albarez <strong>de</strong> Beriña» (añu 1577); «Y luego<br />
nonbró en Beriña a Fernando Albarez» (añu<br />
1578). Lo mesmo’l Catastro <strong><strong>de</strong>l</strong> Marqués <strong>de</strong>