12.01.2013 Views

Manual de Hipertensión Arterial en la Práctica Clínica de ... - SAMFyC

Manual de Hipertensión Arterial en la Práctica Clínica de ... - SAMFyC

Manual de Hipertensión Arterial en la Práctica Clínica de ... - SAMFyC

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Manual</strong> <strong>de</strong> <strong>Hipert<strong>en</strong>sión</strong> <strong>Arterial</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Práctica</strong> <strong>Clínica</strong> <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Primaria<br />

Etiopatog<strong>en</strong>ia<br />

En muchas formas <strong>de</strong> HTA probablem<strong>en</strong>te particip<strong>en</strong> dos mecanismos: una causa concreta<br />

que iniciaría <strong>la</strong> HTA, y un segundo proceso <strong>en</strong> el que se mant<strong>en</strong>dría, una vez resuelta <strong>la</strong> causa, por <strong>la</strong><br />

hipertrofia vascu<strong>la</strong>r secundaria (17). Existe re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s e<strong>la</strong>stasas (<strong>en</strong>zimas<br />

<strong>de</strong>structoras <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fibras <strong>de</strong> e<strong>la</strong>stina y <strong>la</strong> HTA sistólica ais<strong>la</strong>da (18), más frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> ancianos (19).<br />

En este s<strong>en</strong>tido, también exist<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> cuanto a género, pues <strong>la</strong>s hormonas sexuales<br />

(HS) estimu<strong>la</strong>n <strong>de</strong> manera difer<strong>en</strong>te el <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> proteínas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s célu<strong>la</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> matriz <strong>de</strong>l músculo liso.<br />

Las HS fem<strong>en</strong>inas increm<strong>en</strong>tan el <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> e<strong>la</strong>stina <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al colág<strong>en</strong>o (efecto protector contra<br />

<strong>la</strong> esclerosis) (20).<br />

3.3. HTA Y RESISTENCIA A LA INSULINA<br />

En <strong>la</strong> HTA se ha <strong>de</strong>scrito una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> s<strong>en</strong>sibilidad <strong>de</strong> los tejidos a <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

insulina, con <strong>la</strong> correspondi<strong>en</strong>te hiperinsulinemia comp<strong>en</strong>sadora.<br />

En este s<strong>en</strong>tido, se ha i<strong>de</strong>ntificado un g<strong>en</strong>, G-308 A (variante <strong>de</strong>l Factor <strong>de</strong> Necrosis Tumoral<br />

alfa), que se ha re<strong>la</strong>cionado con <strong>la</strong> etiopatog<strong>en</strong>ia <strong>de</strong>l síndrome metabólico. Así, los individuos<br />

portadores <strong>de</strong> este g<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tan valores más altos <strong>de</strong> PA sistólica (21). A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los diabéticos<br />

tipo 2 y obesos, esta resist<strong>en</strong>cia se produce fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el músculo esquelético y sobre <strong>la</strong> vía<br />

no oxidativa <strong>de</strong>l metabolismo intracelu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong> glucosa. El aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad simpática, con <strong>la</strong><br />

consecu<strong>en</strong>te alteración <strong>de</strong>l <strong>en</strong>dotelio vascu<strong>la</strong>r, podría ser el f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o fisiopatológico fundam<strong>en</strong>tal<br />

implicado <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> hipert<strong>en</strong>sión <strong>de</strong>bido a hiperinsulinemia.<br />

Está c<strong>la</strong>ra <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong> e<strong>la</strong>sticidad <strong>en</strong> <strong>la</strong> pared arterial re<strong>la</strong>cionada con el síndrome<br />

metabólico (22). Asimismo, existe re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre el IMC y una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> adaptabilidad arterial,<br />

que se refleja <strong>en</strong> un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión <strong>de</strong> pulso (23).<br />

3.4. FUNCIÓN CARDÍACA<br />

Es típico <strong>de</strong> <strong>la</strong> HTA establecida una RP elevada con gasto cardíaco normal. En un estadio<br />

posterior se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ría una hipertrofia <strong>de</strong> v<strong>en</strong>trículo izquierdo (HVI) comp<strong>en</strong>sadora, producida tanto<br />

por <strong>la</strong> estimu<strong>la</strong>ción simpática mant<strong>en</strong>ida como por respuesta al aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> postcarga. La HVI<br />

increm<strong>en</strong>ta el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermedad coronaria con isquemia, fallo congestivo, arritmias y muerte<br />

súbita. La HVI es pues un predictor “per se” <strong>de</strong> complicaciones cardiovascu<strong>la</strong>res. Pue<strong>de</strong> ser concéntrica<br />

o excéntrica, y estaría más directam<strong>en</strong>te re<strong>la</strong>cionada con el consumo <strong>de</strong> Na, aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> viscosidad<br />

sanguínea y elevación <strong>de</strong>l sistema R<strong>en</strong>ina-Angiot<strong>en</strong>sina-Aldosterona. Los niveles elevados <strong>de</strong><br />

aldosterona están asociados con fibrosis miocárdica.<br />

3.5. SISTEMA RENINA-ANGIOTENSINA-ALDOSTERONA Y CALÍCR EINA-<br />

QUININA<br />

La r<strong>en</strong>ina, secretada por <strong>la</strong>s célu<strong>la</strong>s yuxtaglomeru<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong>s arterio<strong>la</strong>s afer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l riñón,<br />

actúa sobre el angiot<strong>en</strong>sinóg<strong>en</strong>o, transformándolo <strong>en</strong> angiot<strong>en</strong>sina I (AI), <strong>la</strong> cual, a su vez, pasa a<br />

angiot<strong>en</strong>sina II (AII) a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>zima conversora <strong>de</strong> <strong>la</strong> angiot<strong>en</strong>sina (ECA) (FIGURA 3.3). Para que<br />

se libere r<strong>en</strong>ina es necesario un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l Ca citosólico. La AII, el K <strong>de</strong> <strong>la</strong> dieta y <strong>la</strong> vasopresina y el<br />

péptido natriurético auricu<strong>la</strong>r, actúan mediante un mecanismo <strong>de</strong> retroalim<strong>en</strong>tación, inhibiéndo<strong>la</strong>. Las<br />

prostag<strong>la</strong>ndinas PGE2 y PGI2, caídas <strong>de</strong> volum<strong>en</strong> o <strong>de</strong>plecciones salinas <strong>la</strong> estimu<strong>la</strong>n. La conversión <strong>en</strong><br />

angiot<strong>en</strong>sina II se realiza <strong>en</strong> el pulmón, y se inactiva por <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> angiot<strong>en</strong>sinasas pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los<br />

tejidos y célu<strong>la</strong>s <strong>de</strong>l torr<strong>en</strong>te sanguíneo.<br />

La AII actúa a nivel <strong>de</strong>l músculo liso vascu<strong>la</strong>r, corazón, riñones, sistema nervioso c<strong>en</strong>tral y<br />

terminaciones adr<strong>en</strong>érgicas, produci<strong>en</strong>do ret<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> volum<strong>en</strong> a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> estimu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

Grupo <strong>de</strong> <strong>Hipert<strong>en</strong>sión</strong> <strong>Arterial</strong><br />

Sociedad Andaluza <strong>de</strong> Medicina <strong>de</strong> Familia<br />

20

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!