15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ZiriTadi mineralebia boqsitebi (Al2O3•nH2O), korundi (Al2O3), krioliTi<br />

(Na3AlF6). alumini aseve Sedis aluminsilikatebis mindvris Spatebi _<br />

K2O•Al2O3•6SiO2 (orToklazi), nefelinebi – Na2O•Al2O3•2SiO2 <strong>da</strong> K2O•Al2O3•2SiO2,<br />

kaolini – Al2O3•2SiO2•2H2O <strong>da</strong> sxv. SedgenilobaSi.<br />

miReba: teqnikaSi alumins boqsitebi<strong>da</strong>n gamoyofili aluminis oqsidis<br />

eleqtroliziT Rebuloben. Al2O3-is Zneladdnobadobis gamo (lR.t.<br />

2050ºC) atareben krioliTSi gaxsnili Al2O3-is eleqtrolizs. krioliTi<br />

adviladlRobadia, misi nalRobi kargad xsnis Al2O3-s <strong>da</strong> mas eleqtrogamtarobasac<br />

aniWebs.<br />

savaraudoa, rom Al2O3 maRal temperaturaze ganicdis disociacias<br />

Semdegi sqemiT:<br />

Al2O3 Al3+ 3- + AlO3 katodze aRdgeba Al 3+ -ionebi: Al 3+ + 3e → Al<br />

anodze ki iJangeba AlO3 3 ⎯-ionebi: 4AlO3 3 ⎯ – 12e → 2Al2O3 + 3O2<br />

<strong>da</strong>saSvebia aseTi procesebis mimdinareobac:<br />

Na3AlF6 → 3NaF + AlF3<br />

AlF3 → Al 3+ + 3F -<br />

katodze isev Al 3+ -kationebi aRdgeba: Al 3+ + 3e → Al<br />

xolo anodze F - -ionebi <strong>da</strong>iJangeba: 3F - – 3e → 3/2 F2<br />

gamoyofili fTori reaqciaSi Sedis Al2O3-Tan Semdegi sqemiT:<br />

Al2O3 + 3F → 3/2 O2 + 2AlF3<br />

rogorc Cans amiT saboloo Sedegi ar icvleba.<br />

fizikuri Tvisebebi: martivi nivTierebis saxiT alumini movercxlisfro-TeTri<br />

metalia. is msubuq metalebs miekuTvneba (simkvrive 2,7<br />

g/sm 3 ). alumini kristaldeba waxnagcentrirebuli kuburi struqturis<br />

saxiT. misi lRobis temperatura maRali ar aris (660ºC). xasiaTdeba SesaniSnavi<br />

plastiurobiT. iglineba Zalze Txeli kilitis (0,0005 mm sisqis)<br />

<strong>da</strong> TiTqmis nebismieri diametris mavTulis saxiT. aqvs maRali eleqtro-<br />

(spilenZis eleqtrogamtarobis <strong>da</strong>axloebiT 67%) <strong>da</strong> siTbogamtaroba.<br />

<strong>qimiuri</strong> Tvisebebi: alumini ze<strong>da</strong>piri Cveulebriv pirobebSi <strong>da</strong>farulia<br />

mtkice Txeli (0,00001 mm) oqsiduri afskiT, romelic mas haerisa<br />

<strong>da</strong> wylis moqmedebisgan icavs. wyalTan alumini reaqciaSi amalgamirebul<br />

(vercxliswylTan Senadnobi, romelic <strong>da</strong>mcav afsks ver ikeTebs)<br />

mdgomareobaSi an im SemTxvevaSi Sedis, Tu misi oqsiduri afski<br />

meqanikurad <strong>da</strong>zianebulia.<br />

2Al + 6H2O → Al(OH)3 + 3H2↑<br />

maRal temperaturaze metaluri alumini Slis wylis orTqls:<br />

2Al + 3H2O → Al2O3 + 3H2↑<br />

aluminis burbuSela an fxvnili alSi Setanisas iwvis sinaTlisa <strong>da</strong><br />

siTbos gamoyofiT:<br />

2Al + 3O2 → Al2O3<br />

alumins gansakuTrebuli swrafva aqvs Jangbadisadmi, Al2O3-is warmoqmnis<br />

jibsis enTalpia -1582 kj/molis tolia. amis gamo, metaluri<br />

alumini oqsidebi<strong>da</strong>n aRadgens bevr metals (aluminTermia) didi<br />

raodenobiT siTbos gamoyofiT (∆H=1676 kj/moli). am meTodis gamoyenebiT<br />

miiReba rkina, kalciumi, qromi <strong>da</strong> sxv.:<br />

8Al + 3Fe3O4 → 9Fe + 4Al2O3<br />

reaqciis Sedegad temperatura 2000-3000ºC-s aRwevs, rac sxva<strong>da</strong>sxva<br />

teqnikur procesebSi (magaliTad, metalebis Sednoba <strong>da</strong> sxv.) gamoiyeneba.<br />

107

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!