15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2N2 + 3Si → Si3N4<br />

azoti uSualod ar uerTdeba gogirds <strong>da</strong> halogenebs. azoti<br />

JangbadTan Zalian maRal temperaturaze moqmedebs (3500-40000C): N2 + O2 2NO<br />

marcxni<strong>da</strong>n marjvniv es reaqcia endoTermulia <strong>da</strong> xasiaTdeba didi<br />

raodenobiT siTbos STanTqmiT. aRniSnuli reaqcia bunebaSic<br />

mimdinareobs Weqa-quxilis dros.<br />

Tanamedrove qimiis erT-erT umniSvnelovanes amocanas warmoadgens<br />

Cveulebriv pirobebSi (katalizatorebis gamoyenebiT) molekuluri<br />

azotis fiqsacia _ misi bmul mdgomareobaSi ga<strong>da</strong>yvana. amis perspeqtiva<br />

isaxeba kompleqsuri naerTebis gamoyenebiT molekulur azotis gar<strong>da</strong>qmnaSi.<br />

molekuluri azotis SesakavSireblad gamoyenebulia rodiumis,<br />

paladiumis, titanis, kobaltis, zogjer rkinis kompleqsebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

rTul ligandebTan, magram samwuxarod, miRebuli naerTebis <strong>da</strong>SliT isev<br />

azoti gamoiyofa <strong>da</strong> ara amiaki. dReisaTvis kompleqsSi arsebuli aqtivirebuli<br />

azoti ver “aiZules” emoqme<strong>da</strong> wyalbadTan amiakis warmoqmniT,<br />

Tumca samecniero literaturaSi amis Sesaxeb garkveuli informacia ukve<br />

arsebobs.<br />

azoti gamoiyeneba amiakis sinTezSi, (xolo amiaki azotmJavasa <strong>da</strong><br />

azotiani sasuqebis warmoebaSi), sxva<strong>da</strong>sxva feTqebadi nivTierebebis misaRebad,<br />

agreTve inertuli aris Sesaqmnelad (mag., argonis nacvlad) im procesebSi,<br />

sa<strong>da</strong>c Jangbadis monawileoba arasasurvelia, qlorsilanebis warmoebaSi Ziri-<br />

Tadi reaqciis Tanamde airebis (HCl) gamosadevnad, sareaqcio sistemis hermetizaciis<br />

Sesamowmeblad <strong>da</strong> sxv.<br />

amiaki. amoniumis marilebi: azoti wyalbadTan ramdenime naerTs<br />

warmoqmnis (amiaki, hidrazini, hidroqsilamini, azotwyalbadmJava),<br />

romelTa Soris yvelaze mniSvnelovani amiakia.<br />

amiaki ufero, haerze TiTqmis 2-jer msubuqi, <strong>da</strong>maxasiaTebeli mkveTri<br />

sunis (“niSaduris spirts” amiakis suni aqvs) wyalSi kargad xsnadi airia.<br />

oTaxis temperaturaze 700 moc. amiaki ixsneba 1 moc. wyalSi. Cveulebriv<br />

temperaturaze, maRali wnevis pirobebSi, advilad Txevaddeba (dR.t. -<br />

33,4<br />

56<br />

0C, lR.t. -77,70C). amiakis wyalTan Se<strong>da</strong>rebiT sagrZnoblad <strong>da</strong>bali<br />

duRilis temperatura gapirobebulia Se<strong>da</strong>rebiT susti molekulaTa-<br />

Sorisi wyalbaduri bmebiT.<br />

rogorc cnobilia, sami p orbitali sivrceSi orientirebulia urTierTmarTobulad<br />

(900-iani kuTxiT, maqsimaluri ganzidva). aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

azots (romelsac sami savalento p orbitali aqvs) wyalbadTan<br />

kovalenturi bmebi am mimarTulebiT un<strong>da</strong> warmoeqmna. sinamdvileSi,<br />

amiakis molekulaSi savalento kuTxe 107.3°-is tolia, rac meTanis naxSirbadis<br />

msgavsad, amiakis azotis savalento orbitalebis sp 3 hibridizaciaze<br />

miuTiTebs. e.i. azoti wyalbadis sam atomTan bmebs sp 3 hibriduli orbitalebiT<br />

amyarebs. meoTxe hibriduli orbitali Tavisufali eleqtronuli wyviliT<br />

bmaSi ar monawileobs. aseT orbitals araekvivalenturi orbitali ewodeba.<br />

amrigad, amiakSi, meTanis msgavsad, valenturi orbitalebis sp 3 -hibridizacia<br />

xorcieldeba. magram am ukanasknelisagan gansxvavebiT amiakSi bmebs Soris<br />

kuTxe tetraedrulze naklebia <strong>da</strong> 107.3°-is tolia. maSasa<strong>da</strong>me, amiakSi azotis<br />

hibriduli orbitalebi ganlagebulia <strong>da</strong>maxinjebuli tetraedris wveroebis<br />

mimarTulebiT. araekvivalenturi orbitali xasiaTdeba maRali eleqtronuli<br />

simkvriviT <strong>da</strong> kuTxe, romelsac igi bmis warmomqmnel hibridul orbitalebTan<br />

qmnis, metia hibridul orbitalebs Soris kuTxesTan Se<strong>da</strong>rebiT. molekula<br />

piramidis formisaa. radgan amiakSi kuTxe tetraedrulze naklebia, SeiZleba

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!