15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

maSasa<strong>da</strong>me, azotis molekulaSi atomebs Soris xorcieldeba sami bma:<br />

erTi σsp-sp <strong>da</strong> ori πp-p bma.<br />

molekuluri azoti maRali <strong>qimiuri</strong> mdgradobiT gamoirCeva, rasac<br />

ganapirobebs azotis atomebs Soris arsebuli mtkice <strong>qimiuri</strong> bma. atomebi<strong>da</strong>n<br />

molekuluri azotis warmoqmna egzoTermuli procesia mniSvnelovani siTburi<br />

efeqtiT. amitom azotis molekulebSi bmebis <strong>da</strong>saxleCad Zalze didi energiaa<br />

saWiro:<br />

2N N 2<br />

(ΔH = - 936, 768 kj/moli)<br />

azotis atombirTvebs Soris manZili 0,109 nm-ia, rac ganapirobebs misi<br />

molekulis simtkices. azotis atomebs Soris sammag bmaSi erT-erT bmas<br />

uCveulod maRali energia aRmoaCn<strong>da</strong> (E bm=522,75 kj/moli), rac aZnelebs sammagi<br />

bmis <strong>da</strong>rRvevas.<br />

miReba:<br />

mrewvelobaSi azoti miiReba haeris gaTxevadebiT <strong>da</strong> Txevadi haeris<br />

fraqciuli gamoxdiT. azoti Jangbadze ufro <strong>da</strong>balmduRarea (duR.t. -196 0 C-is<br />

tolia), amitom is Jangbadze adre orTqldeba, rac misi Jangbadisagan <strong>da</strong>cilebis<br />

SesaZleblobas ganapirobebs. misi miReba aseve SeiZleba garkveul<br />

temperaturaze gaxurebul rkinaze haeris nakadis gatarebiT. am dros azoti<br />

sufTavdeba haeris Jangbadisagan, magram minarevis saxiT Seicavs inertul<br />

airebs <strong>da</strong> zogierT sxva minarevs (mag., CO2).<br />

laboratoriul pirobebSi azots ZiriTa<strong>da</strong>d amoniumis nitritis an<br />

amoniumis diqromatis Termuli <strong>da</strong>SliT Rebuloben:<br />

NH4NO2 → N2 + 2H2O<br />

(NH4)2Cr2O7 → N2 + Cr2O3 + 4H2O<br />

amoniumis nitritis Se<strong>da</strong>rebiT <strong>da</strong>bali mdgradobis gamo, SesaZlebelia<br />

azotis miReba natriumis nitritis amoniumis qloridTan gaxurebiT:<br />

NaNO2 + NH4Cl → N2 ↑+ NaCl + 2H2O<br />

fizikuri <strong>da</strong> <strong>qimiuri</strong> Tvisebebi: molekuluri azoti usuno, ufero,<br />

wyalSi mcired xsnadi airia. is sammagi bmis maRali mdgradobis gamo<br />

qimiurad inertulia, magram saTanado pirobebis SerCeviT bevr martiv<br />

nivTierebasTan reagirebs. molekuluri azoti uerTdeba aqtiur metalebs<br />

metalTa Zabvis mwkrivSi aluminis CaTvliT (oTaxis temperaturaze azoti<br />

mxolod Li-Tan urTierTqmedebs) nitridebis warmoqmniT:<br />

6 Li + N2 → 2 Li 3N<br />

3 Mg + N2 → Mg 3N2<br />

magniumis anTebuli lenta azotian WurWelSi Setanisas wvas ganagrZobs<br />

Sesabamisi nitridis warmoqmniT. Mg−N bma maRali simtkiciT gamoirCeva.<br />

azoti arametalebTanac moqmedebs, Jangbadi, wyalbadi <strong>da</strong> a.S.<br />

reaqciebi arametalebTan mxolod maRal temperaturaze mimdinareobs.<br />

azoti wyalbadTan optimaluri siCqariT reagirebs 450-500<br />

55<br />

0C-ze <strong>da</strong> 10-<br />

30 mpa wnevaze, katalizatorebis Tanaobisas (amiakis sinTezis samrewvelo<br />

meTodi – atmosferuli azotis bmul azotad gar<strong>da</strong>qmnis ZiriTadi xerxi):<br />

N2 + 3H2 2NH3 reaqcia katalizuria, katalizatirad gamoiyeneba garkveuli wesiT<br />

<strong>da</strong>mzadebuli forovani rkina promotorebiT – K2O, Al2O3, SiO2.<br />

azoti naxSirbadTan (gavarvarebul koqsTan) warmoqmnis dicians –<br />

(CN)2, xolo siliciumTan maRaltemperaturaze (10000C) – qimiurad mdgrad<br />

naerTs, Si3N4 :<br />

N2 + 2C → (CN)2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!