15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ge kr + GeO 2 kr<br />

Sn kr + SnO 2 kr<br />

5.2. germaniumis qvejgufi<br />

germaniumis qvejgufi aerTianebs elementebs: germaniumi (Ge), kala<br />

(Sn), tyvia (Pb), romlebic sruli eleqtronuli analogebia. maTi gare<br />

garsis eleqtronuli konfiguraciaa: ns 2 np 2 . IVA jgufi periodul<br />

sistemaSi iwyeba naxSirbadiT, romelic tipuri arametalia, Semdeg modis<br />

siliciumi, romelic faqtiurad arametalia, germaniumi SeiZleba miekuTvnos<br />

metalsac <strong>da</strong> arametalsac, masSi orive tipis <strong>da</strong>maxasiaTebeli Tvisebebi<br />

<strong>da</strong>axloebiT Tanabrad aris warmodgenili. kala <strong>da</strong> tyvia ki metalebia.<br />

rogorc vxe<strong>da</strong>vT, erTsa <strong>da</strong> imave jgufSi TvisebebiT erTmaneTisagan<br />

mniSvnelovnad gansxvavebuli <strong>elementebi</strong>a moTavsebuli. faqtiurad,<br />

germaniumi ukve avlens metalur Tvisebebs, romelic momdevno<br />

elementebSi Zlierdeba. aRniSnuli mimarTulebiT izrdeba atomis<br />

radiusi <strong>da</strong> Sesabamisad mcirdeba ionizaciis energia:<br />

cxrili 11<br />

elementi atomis radiusebi, ionizaciis energia,<br />

nm<br />

ev.<br />

Ge 139 7,90<br />

Sn 155 7,34<br />

Pb 175 7,42<br />

atomuri nomris zr<strong>da</strong>sTan erTad s-eleqtronebis roli <strong>qimiuri</strong><br />

bmebis warmoqmnaSi mcirdeba. Tu germaniumisaTvis ufro metad (+4) Jangvi-<br />

Ti ricxvia <strong>da</strong>maxasiaTebeli, tyviisaTvis _ (+2). kalas naerTebSi es<br />

gansxvaveba Se<strong>da</strong>rebiT naklebad vlindeba, Tumca kalas (+4) JangviTi<br />

ricxvis mqone naerTebi ufro mdgradia.<br />

TvisebaTa cvlilebis aRniSnuli xasiaTi SesabamisobaSia qvemoT<br />

mocemuli disproporcionirebis reaqciebisaTvis gansazRvrul ∆G-is<br />

mniSvnelobebs:<br />

2 GeO<br />

2 SnO<br />

∆G = 47 kjouli<br />

∆G = -6 kjouli<br />

∆G = -160 kjouli<br />

Pbkr + PbO2 kr 2 PbO<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, pirveli procesi un<strong>da</strong> warimarTos marjvni<strong>da</strong>n<br />

marcxniv, rac imas niSnavs, rom GeO2 ufro mdgradia, vidre GeO. mesame<br />

reaqcia ki, piriqiT, marcxni<strong>da</strong>n marjvniv mimdinareobs. e.i. PbO, PbO2-ze<br />

ufro mdgradia.<br />

gavrceleba bunebaSi: rogorc cnobilia, germaniumis, rogorc elementis<br />

arseboba 1871 wels iwinaswarmetyvela d. mendeleevma, aRwera misi<br />

fizikuri <strong>da</strong> <strong>qimiuri</strong> Tvisebebi <strong>da</strong> mas ekasiliciumi uwo<strong>da</strong>. 1885 wels<br />

germanelma mecnierma k. vinklerma vercxlis ma<strong>da</strong>nSi axali alementi<br />

aRmoaCina, romelsac ekasiliciumis Tvisebebi hqon<strong>da</strong>. vinklerma am<br />

elements germaniumi uwo<strong>da</strong>.<br />

germaniumi ganbneuli elementia. calke sabadoebs ar qmnis. is axlavs<br />

bunebriv sulfidur <strong>da</strong> silikatur madnebs.<br />

kala ar aris farTod gavrcelebuli elementi. misi Semcveloba<br />

de<strong>da</strong>miwis qerqSi 0,04%-s Seadgens, magram kala misi spilenZTan<br />

Senadnobis saxiT (brinjao _ 10% Sn, 90% Cu) uxsovari droi<strong>da</strong>n aris<br />

a<strong>da</strong>mianebisTvis cnobili, amis mizezia madni<strong>da</strong>n misi miRebis siadvile<br />

96

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!