zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

siliciumi bunebaSi ZiriTadad SiO2-is (kaJmiwis) saxiT aris gavrcelebuli.
kaJmiwa ki bunebaSi ufro xSirad kvarcis saxiT gvxvdeba. cnobilia
aseve misi gansxvavebuli kristaluri formebi: kristabaliti da
tridimiti. Cveulebriv pirobebSi mdgrad formas warmoadgens α-kvarci,
sxva formebi ki imave pirobebSi metastabiluria. 870 0 C-mde mgdradia
kvarci, tridimiti _ 870-1470 0 C-mde, xolo kristabaliti 1470 0 C zemoT.
kaJmiwis sxvadasxva saxeobebi erTmaneTisagan Si O Si kuTxeebiT da Si-O
bmis sigrZeebiT gansxvavdeba.
naxazi 23. mTis broli da bolisferi topazi
kvarci bunebaSi xSirad gavrcelebulia sakmaod kargad formirebuli
kristalebis saxiT, romlebic zogjer mniSnelovnad didi zomisaa.
kvarcis aseT bunebriv saxeobebs gansakuTrebuli saxelebi hqvia:
gamWvirvale ufero kristalebs mTis brols uwodeben, iisfers _
ameTvistos, muq yavisfers _ bolisfer topazs da a.S. isini Zvirfas da
naxevrad Zvirfas qvebs warmoadgenen. wvrilkristalur minarevebian
kvarcs agats uwodeben.
dedamiwis qerqis Semadgeneli mTis qanebi ZiriTadad silikatebisa da
aluminsilikatebisagan Sedgeba. bunebrivi silikatebi SeiZleba ganvixiloT,
rogorc polisiliciumis mJavebis protonTa ama Tu im metaliT
nawilobrivi an sruli Canacvlebis produqtebi. gansakuTrebiT
mniSvnelovania aluminsilikatebi, romelTa anionebi siliciumTan erTad
aluminsac Seicaven maTze modis dedamiwis qerqis masis naxevarze meti.
mniSvnelovani aluminsilikatebia: kaolini Al2O3·2SiO2·2H2O, mindvris Spati
K2O·Al2O3·6SiO2, nefelinebi – Na2O·Al2O3·2SiO2 da K2O·Al2O3·2SiO2 da a.S.
miRebis meTodebi:
a) teqnikuri siliciumi miiReba silicium(IV) oqsidze magniumis
moqmedebiT:
SiO2 + Mg → Si + 2MgO
am meTodis naklia Tanamde produqtis saxiT Mg2Si-is warmoqmna.
silicium(IV) oqsidis gaxureba naxSirTan (koqsTan):
SiO2 + 2C → Si + 2CO
reaqciis Tanamde produqtis saxiT warmoiqmneba siliciumis karbidi
– karborundi (SiC).
b) qimiurad sufTa siliciumi miiReba tetraqlorsiliciumis
orTqlis (maRal temperaturaze) TuTiis fxvnilze gatarebiT:
SiCl4 + 2Zn → Si + 2ZnCl2
91