15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Jangbadis atomebis savalento eleqtronebi<strong>da</strong>n O2-is molekulis eleqtronuli<br />

konfiguraciis warmoqmnis sqema aseTia:<br />

O[1s 2 2s 2 2p 4 ]+O[1s 2 2s 2 2p 4 ] →O2[KK(σs) 2 (σ * s) 2 (σz) 2 (πx) 2 (πy) 2 (π * x) 1 (π * y) 1 ]<br />

rogorc naxazi<strong>da</strong>n (3) Cans, Jangbadis molekulaSi sami wyvili eleqtroni<br />

[(σz) 2 , (πx) 2 , (πy) 2 ] ganlagebulia sam makavSirebel orbitalze, gamTiSav<br />

orbitalebze ki ori gauwyvilebeli eleqtronia. O2-is molekulis<br />

amgvari aRnagoba kargad xsnis Txevad (kondensirebul) mdgomareobaSi mis<br />

paramagnitur Tvisebas. O2-Si bmis rigi oris tolia. e.i. Jangbadis<br />

molekulaSi bma ormagi bunebisaa: lO=O = 0,121 nm, ris gamoc Jangbadis<br />

molekulaSi birTvebs Soris manZili naklebia Se<strong>da</strong>rebiT Sesabamisi<br />

martivi (erTmagi) bmis sigrZeze (0.148 nm), amitom O2-is molekula sakmaod<br />

mdgradia, rasac a<strong>da</strong>sturebs misi atomebad disociaciis energiis maRali<br />

mniSvneloba (495,15 kj/moli). e.i. molekulis Termodinamikuri maxasiaTeblebi<br />

eTanadeba mis struqturas. am mizeziT aixsneba molekuluri<br />

Jangbadis <strong>da</strong>bali <strong>qimiuri</strong> aqtiuroba im qimiur reaqciebSi, rodesac<br />

adgili aqvs misi molekulis atomizacias. amitom, aseTi reaqciebi maRal<br />

temperaturaze gacxelebiT <strong>da</strong> katalizatorebis monawileobiT mimdinareobs.<br />

molekuluri Jangbadis kovalenturi bunebis gamo (naklebad polarizebadia)<br />

molekulaTaSorisi urTierTqmedebis energia umniSvneloa <strong>da</strong><br />

is tipur airs warmoadgens, romelsac Zalze <strong>da</strong>bali duRilis<br />

temperatura aqvs (t duR. -183 0 C, t RR. -219 0 C). mis gasaTxevadeblad saWiroa<br />

<strong>da</strong>bali temperatura <strong>da</strong> maRali wneva.<br />

gansxvavebiT lurji feris myari Jangbadisagan, Txevadi Jangbadi Riacisferi<br />

moZravi siTxea (myari <strong>da</strong> Txevadi Jangbadi gansxvavdeba molekula-<br />

TaSorisi urTierTqmedebis energiebis mniSvnelobebiT, rac maT gansxvavebul<br />

SefervaSic aisaxeba). mas specialur balonebSi inaxaven, romelsac<br />

cisferi zoli aqvs. Txevad Jangbads magniti izi<strong>da</strong>vs misi paramagnituri<br />

Tvisebis gamo. wvis procesebi Txevad JangbadSi Zalze energiulad<br />

mimdinareobs (masSi xis naxSiri advilad iwvis). Txevadi JangbadiT<br />

gaJRenTili qvanaxSiris fxvnili gamoiyeneba, rogorc asafeTqebeli masala<br />

_ “oqsilikviti”. is Zlieri asafeTqebeli masalaa (dinamitis siZlieris) <strong>da</strong><br />

dinamitTan Se<strong>da</strong>rebiT usafrTxoa, radgan garkveuli drois Semdeg kargavs<br />

afeTqebis unars.<br />

Jangbadis miRebis teqnikuri <strong>da</strong> laboratoriuli meTodebi:<br />

Jangbadis miRebis ZiriTadi teqnikuri meTodebia:<br />

a) atmosferuli haeris gaTxevadeba <strong>da</strong> misi fraqciuli gamox<strong>da</strong>;<br />

b) wylis eleqtrolizi<br />

haeris gaTxevadeba <strong>da</strong> Semdgomi gamox<strong>da</strong> Jangbadis miRebis ZiriTadi<br />

samrewvelo meTodia. Jangbadis <strong>da</strong> azotis <strong>da</strong>yofa <strong>da</strong>fuZnebulia Txevadi<br />

Jangbadis <strong>da</strong> azotis duRilis temperaturebs Soris sxvaobaze, Jangbadis<br />

duRilis temperatura Txevadi azotis duRilis temperaturaze 13<br />

gradusiT maRalia (haeris t duR.=-196 0 C) amitom gaTxevadebuli haeri<strong>da</strong>n jer<br />

aorTqldeba azoti, xolo Semdeg _ Jangbadi. haeris gaTxevadebiT<br />

miRebuli Jangbadi minarevebis saxiT Seicavs azotsa <strong>da</strong> inertul airebs.<br />

wylis eleqtroliziT sufTa Jangbadi miiReba:<br />

2H2O → 2H2 + O2<br />

orive samrewvelo meTodi energiis mniSvnelovan <strong>da</strong>naxarjs saWiroebs<br />

<strong>da</strong> iaf meTodebs ar miekuTvneba.<br />

32

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!