15.12.2012 Views

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

zogadi da araorganuli qimia nawili meore (qimiuri elementebi)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2LiOH → Li2O + H2O<br />

maSin, roca NaOH <strong>da</strong> KOH gaxurebisas <strong>da</strong>uSlelad qroldeba. aseve<br />

gansxvavebulia misi wyalTan <strong>da</strong>mokidebulebac. magniumis msgavsad,<br />

oTaxis temperaturaze (25 0 C) wyalTan Se<strong>da</strong>rebiT sustad reagirebs, Tumca<br />

is sakmaod aqtiuri liTonia Jangbadisa <strong>da</strong> azotis mimarT. haerze<br />

swrafad iJangeba, xolo azotTan yvela sxva nivTierebisagan gansxvavebiT<br />

oTaxis temperaturaze moqmedebs Sesabamisi nitridis (Li3N) warmoqmniT:<br />

4Li + O2 → 2 Li2O (muqi ruxi)<br />

6Li + N2 → 2Li3N (kaSkaSa wiTeli)<br />

liTiumi halogenebTan Cveulebriv pirobebSi moqmedebs Sesabamisi<br />

halogenidebis warmoqmniT:<br />

Li + X2 → 2LiX, X = F, Cl, Br, J<br />

xolo wyalbads, gogirds <strong>da</strong> naxSirbads gaxurebiT uerTdeba.<br />

gavarvarebuli liTiumi CO2-Sic iwvis (magniumis msgavsad):<br />

4Li + CO2 → 2Li2O + C<br />

4Li + C→ 2Li4C<br />

2Li + S → Li2S<br />

<strong>da</strong>narCeni tute metalebi <strong>qimiuri</strong> TvisebebiT (wyalTan <strong>da</strong> azotTan<br />

urTierTqmedebis gar<strong>da</strong>) hgavs liTiums, mxolod maTi <strong>qimiuri</strong> aqtiuroba<br />

gacilebiT maRalia. isinic iwvian halogenebis areSi (fToris <strong>da</strong> qloris<br />

areSi TviTaaldebian), haerze advilad iJangebian, wvisas ki peroqsidebs<br />

(mag., Na2O2) an hiperoqsidebs (mag., KO2, RbO2, CsO2) warmoqmnian. wyals<br />

oTaxis temperaturaze Zalze energiulad Slian siTbos didi raodenobis<br />

gamoyofiT, rasac natriumisa <strong>da</strong> kaliumis SemTxvevaSi gamoyofili<br />

wyalbadis aaleba, xolo momdevno metalebis SemTxvevaSi afeTqebac<br />

axlavs.<br />

tute metalebi sxva<strong>da</strong>sxva metalebTan warmoqmnian Senadnobebs.<br />

liTiumi saintereso Tvisebebis mqone Senadnobebs warmoqmnis magniumTan,<br />

aluminTan, TuTiasTan <strong>da</strong> sxv. Senadnobebs is aniWebs mTel rig<br />

specifikur, Zvirfas Tvisebebs. ase, magaliTad aluminis Senadnobi,<br />

romelic 1% liTiums Seicavs, xasiaTdeba maRali meqanikuri simtkiciT<br />

<strong>da</strong> koroziamedegobiT, xolo 2% liTiumis Semcveli spilenZis Senadnobi<br />

maRali eleqtrogamtarobiT gamoirCeva. praqtikuli TvalsazrisiT,<br />

sayuradReboa natriumis Txevadi Senadnobi kaliumTan (lR.t. -12,6ºC),<br />

romelic organul sinTezSi gamoiyeneba.<br />

liTiumis birTvuli gar<strong>da</strong>qmniT warmoiqmneba triTiumi, rasac<br />

atomur energetikaSi garkveuli praqtikuli mniSvneloba gaaCnia:<br />

6 3Li + 0 1n → 3 1H + 4 2He<br />

fizikuri Tvisebebi: tute metalebi movercxlisfro-TeTri (ceziumi<br />

mooqrosfro-yviTeli) myari nivTierebebia. miekuTvnebian rbil metalebs,<br />

rac maTi moculobacentrirebuli kuburi struqturiT aris ganpirobebuli.<br />

tute metalebs <strong>da</strong>bali simkvrive (≤1,9 g/sm 3 ) <strong>da</strong> lRobis <strong>da</strong>bali<br />

temperatura (liTiumis lR.t. 180,5 ºC, natriumis – 97,8ºC, kaliumis – 63,6ºC,<br />

rubidiumis – 39,5ºC, ceziumis – 28,4ºC) axasiaTebT. moculobacentrirebul<br />

kubur struqturaSi koordinaciuli ricxvi 8-is tolia. yvelaze maRali<br />

simtkiciT gamoirCeva heqsagonaluri struqturis metalebi. waxnagcentrirebuli<br />

struqturis mqone metalebs (spilenZi, alumini <strong>da</strong> sxv.<br />

Sualeduri mdgomareoba ukavia. zogierTi metalisTvis (mag., rkina, kala<br />

<strong>da</strong> sxv.), pirobebis mixedviT <strong>da</strong>maxasiaTebelia polimorfizmi _ sxva<strong>da</strong>sxva<br />

tipis kristaluri struqturis warmoqmnis unari. rkinisaTvis <strong>da</strong>maxasia-<br />

118

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!