Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

Alle architecturen, die net als ACT-R op een symbolische manier werken, hebben dergelijke
problemen, in tegenstelling tot connectionistische modellen. Clark & Karmiloff-Smith (1993) gaan
ook op deze algemene connectionisme-symbolisme-kwestie in. Ze menen dat de RR-theorie
aangeeft dat we cognitieve modellen alleen succesvol kunnen ontwerpen in connectionistische
modellen – die dus alle voordelen van parallelle verwerking in zich hebben – die verrijkt zijn met
een soort "toplaag" die symbolische verwerking mogelijk maakt. ACT-R lijkt hier trouwens al
behoorlijk op, want ACT-R is een symbolische architectuur met een soort van connectionistische
onderlaag.
3.2 Productieregels hebben een richting
We komen nog een probleem tegen dat samenhangt met de symbolische manier van verwerken
van ACT-R. Productieregels leggen verbanden tussen concepten, maar die verbanden lopen wel
altijd een bepaalde kant op. Het determinatorenmodel leert nieuwe productieregels die verbanden
leggen tussen determinatoren, de omstandigheden waarin ze werden uitgesproken en de rollen
van de determinatoren. Ook deze productieregels hebben dus een richting, ofwel van
determinator, via omstandigheden naar rol (begriprichting) ofwel juist van rol via omstandigheden
naar determinator (productierichting). Het is echter ook denkbaar is dat de verbanden tussen
determinator en rol niet zozeer een richting hebben, maar meer als een soort onderdeel van een
semantisch netwerk in het cognitieve systeem gerepresenteerd zijn. Je kunt je immers voorstellen,
dat als je al vaak voorbeelden hebt gehoord van la-zinnen en het verband hebt ontdekt tussen la
en unieke objecten, die nieuw in het gesprek worden geintroduceerd, dat je dan zelf ook la op de
juiste manier gaat gebruiken. In het determinatorenmodel kan deze omkering van de richting
alleen via een omweg, namelijk door een analogie te trekken en daarbij een voorbeeld te
gebruiken, dat in de andere richting is ingevuld. Pas na uitvoeriger psychologisch onderzoek
zouden we vast kunnen stellen of mensen inderdaad in staat zijn de verbanden tussen
determinatoren en hun rollen zo direct om te draaien. Wat wel bekend is uit de psychologie, is dat
mensen vaak de neiging hebben om ALS-DAN-regels, die dus een strikte richting hebben, op te
vatten als regels met een dubbele richting (Johnson-Laird, 2001). Ook wat betreft deze materie
zijn connectionistische modellen in het voordeel, omdat de verbanden in dergelijke modellen altijd
twee kanten op gaan.
Er is nog een tweede manier waarop het feit dat productieregels een richting hebben
beperkend werkt. Als we ons de verbanden tussen de dimensies in het determinatorenmodel
voorstellen als lijnen in een netwerk, dan zien we dat de beïnvloeding allerlei kanten op zou
moeten en kunnen gaan. Niet alleen van determinator via aantal naar rol en van rol via aantal
naar determinator, maar bijvoorbeeld ook van aantal naar determinator (en rol). Op die manier
zou je een concurrentie kunnen krijgen tussen une als telwoord en la, omdat beide woorden van
toepassing zijn in een context met een uniek object. Een dergelijke concurrentie is niet
onvoorstelbaar, maar op het moment dus niet mogelijk in ACT-R.
3.3 De eerste voorbeelden
We zagen zojuist dat productie en begrip elkaar via het declaratieve geheugen kunnen
beïnvloeden. Kleine kinderen leren taal grotendeels door napraten. Horen ze veel une-desvoorbeelden
in een korte periode, dan zullen ze ook vaak une-des gaan gebruiken als ze zelf een
lidwoord moeten produceren en de analogiestrategie gebruiken. Andersom kunnen ze
voorbeelden van hun eigen uitspraken, en dus ook hun eigen foute constructies, gebruiken voor
begrip. Het is allemaal leuk en aardig dat productie en begrip invloed op elkaar kunnen hebben,
maar er blijft wel een opstartprobleem over. Je kunt immers alleen maar analogie toepassen als je
minimaal één voorbeeld ter beschikking hebt. Hoe komen die voorbeelden er dan in eerste
109