Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

• De determinator die gebruikt is, met de waarden la en une.
• Het zelfstandig naamwoord (noun) van de linguïstische term, bijvoorbeeld voiture, montre of
brosse.
• Het aantal objecten van dezelfde soort als het huidige object, aanwezig in de
extralinguïstische context, met de waarden 1, meer en 1-aangewezen.
• De focus voordat de uitspraak wordt gedaan (focus-voor). De focus vooraf kan leeg zijn,
maar kan ook de waarde symbool hebben.
• De focus nadat de uitspraak is gedaan (focus-na). Deze kan de waarden symbool,
hoeveelheid en label krijgen. Hieronder bespreek ik wat deze waarden betekenen.
• De functie die het lidwoord heeft (rol). Dit zijn natuurlijk de zes eerder besproken functies. In
het model is de naamgeving echter wat versimpeld:
1. De non-specifieke en de exoforische functie krijgen bij rol de waarde introduceren.
2. De numerieke functie is versimpeld tot de rol hoeveelheidaangeven.
3. De anaforische functie heet in het model continueren.
4. De deictische functie is in het model vervangen door aanwijzen.
5. De naamgevende functie heet gewoon naamgeven.
De focus-waarden slaan op het volgende. Leeg bij focus-voor betekent dat er nog geen onderwerp
van gesprek was, maar dat die wel aangewezen wordt met de huidige uitspraak. De focus-na is
dan symbool. Als er al een object is dat de focus van het gesprek is, dan krijgt focus-voor de
waarde symbool. Als focus-na de waarde label heeft, betekent dit dat de focus komt te liggen op
de naam van het object. Bij hoeveelheid komt de focus, zoals je wel zou verwachten, op de
hoeveelheid van het object te liggen. In de beperkte context van dit experiment is die hoeveelheid
altijd 1. De focus-voor en focus-na geven samen in feite de functie van het lidwoord aan. Is de
focus-voor leeg en de focus-na symbool, dan was het lidwoord bedoeld om een onderwerp te
introduceren, oftewel aan te wijzen als gespreksonderwerp (exoforische en non-specifieke
functie). Als er vooraf al een object in de focus was, dan kan het lidwoord één van de volgende
functies hebben: numerieke functie (focus-na is dan hoeveelheid), anaforische functie (focus-na is
dan symbool) of naamgevende functie (focus-na is dan label). In het model zullen we ook de
volgende versimpeling toepassen: als object X eerst de focus van gesprek was en na de uitspraak
is dat object Y, dan geven we de focus-voor van de uitspraak de waarde leeg. Leeg betekent in
het model dus ofwel echt leeg ofwel iets anders dan het object waar de uitspraak over ging. Op
dezelfde manier is de waarde symbool bij focus-voor en focus-na altijd gekoppeld aan de waarde
bij object. Als de focus-voor de waarde symbool heeft en de focus-na ook, dan is er geen
focusverschuiving geweest. Stel dat de uitspraak la X bevatte en dat X al onderwerp van gesprek
was. Focus-voor heeft dan de waarde symbool. Achteraf ligt de focus nog steeds op hetzelfde
object, namelijk X, dus krijgt focus-na ook de waarde symbool. De gebruikte functie was dus
kennelijk de anaforische functie (in het model wordt dit continueren genoemd).
De hierboven besproken zes aspecten van voorbeelden zijn nodig om onderscheid te
maken tussen de zes soorten voorbeelden. Hieronder geef ik aan hoe een prototypisch voorbeeld
bij iedere functie er dan uit zou komen te zien.
Naamgevende functie
Determinator: une
Noun: voiture
Aantal: 1-aangewezen
Focus-voor: symbool
Focus-na: label
Rol: naamgeven
Correct: naamgeven
60