Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

voor bepaalde meetbare uitkomsten en die kunnen dan vervolgens gecheckt worden met behulp
van proefpersonen. Op die manier krijg je een echte wisselwerking tussen simulatiemodellen en
empirisch onderzoek. Pas als een model resultaten redelijk succesvol repliceert en daarnaast
voorspellingen doet, die blijken te kloppen met naderhand uitgevoerde experimenten, kun je echt
spreken van een succesvol model. In een dergelijke situatie kun je hardere en meer overtuigende
uitspraken doen over de achterliggende cognitieve processen. Het is echt een wisselwerking:
experimenten sturen het modelleerproces en de modellen geven vervolgens weer richting aan
nieuw empirisch onderzoek.
Het determinatorenmodel komt niet ver met deze hoogdravende ambities. Maar het leent
zich er wel uitstekend voor. Het model kan immers veel meer dan de playroomstaak. Het kan ook
lidwoorden op een normale manier verwerken, telwoorden verwerken en zelf lidwoorden en
telwoorden produceren. Het geeft dus zeker aanleiding tot allerlei voorspellingen. Vooral de
productiekant is interessant. Karmiloff-Smith heeft namelijk ook een productie-experiment gedaan
met de experimentele opzet van de speelkamers (1979a, experiment 1). Om de werkwijze van het
model met deze resultaten te vergelijken, is slechts een kleine uitbreiding nodig van het
determinatorenmodel. Het enige wat toegevoegd zou hoeven te worden is een setje regels die
normale productie van lidwoorden aanpast voor productie van lidwoorden in de experimentele
context. Verder onderzoek in deze richting zou dus zonder veel extra moeite wel veel extra
resultaten opleveren. Wat helemaal mooi zou zijn, is dat uitgebreide determinatorenmodel dan
weer verder uit te breiden, met behulp van de leidraad uit de vorige paragraaf, zodat het model
ook verwante taken zou kunnen uitvoeren, zoals de verwerking van persoonlijke
voornaamwoorden. Pas dan zou de interactie tussen taken, zoals de RR-theorie die beschrijft,
werkelijk zichtbaar worden.
4.2 Ecologische rationaliteit en cognitieve modellen
Eerder in dit hoofdstuk werd al de link gelegd tussen de strategieën die het determinatorenmodel
en het blokkenmodel gebruiken en de simpele heuristieken (fast and frugal heuristics) die Todd en
Gigerenzer (2000) bespreken. Deze onderzoekers geven aan dat ze hun theorie over simpele
heuristieken graag zouden willen toepassen op cognitieve taken, die wat ingewikkelder zijn, zoals
planning en probleemoplossen. De hierboven besproken leidraad zou ook daarvoor wel eens heel
handig kunnen zijn. Als we simpele heuristieken gebruiken voor het uitvoeren van taken, dan is
het ook zeer waarschijnlijk dat we vergelijkbare simpele heuristieken gebruiken voor het aanleren
van deze taken. Ook zagen we al dat de ecologische rationaliteit die Todd en Gigerenzer
beschrijven, duidelijke verbanden heeft met de zoek-dimensie-strategie en met generalisatie-doorspecialisatie.
Volgens Todd en Gigerenzer is het nog onduidelijk in wat voor "taal" ecologische
rationaliteit beschreven kan worden. Cognitieve modellen kunnen wellicht, in navolging van het
determinatorenmodel en het blokkenmodel, meer licht werpen op hoe regelmatigheden in de
omgeving worden uitgebuit door het cognitieve beslissingsapparaat.
Dit onderzoek zou dan wel weer ondersteund moeten worden door psychologisch
onderzoek. Immers, de manier waarop het determinatorenmodel op zoek gaat naar nieuwe
relevante dimensies is een behoorlijke versimpeling van de werkelijkheid. Het model zoekt min of
meer met voorbedachte rade. In werkelijkheid is dat natuurlijk niet zo. Het is juist zo razend knap
van mensen dat ze in de loop van hun ontwikkeling steeds beter in staat zijn orde te scheppen in
de chaos die de omgeving op het eerste gezicht lijkt te zijn. Ze krijgen door wanneer ze op welke
aspecten in de omgeving moeten letten en hoe ze die moeten interpreteren, zonder dat ze veel
aanknopingspunten hebben in welke richting ze het moeten zoeken!
111