Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

3 Overeenkomsten en verschillen met de Balance Scale Task
3.1 De Balance Scale Task
In hoofdstuk 2 kwam de Balance Scale Task (BST) al ter sprake. Deze taak lijkt erg op de taak in
het blokkenexperiment. Een kind krijgt een balansschaal met twee armen te zien met
verschillende gewichtjes erop geplaatst, op verschillende afstanden van de voet van de schaal.
Het kind moet beoordelen welke van de twee armen van de schaal naar beneden zal gaan. Als er
evenwicht is, zullen beide armen omhoog blijven. Siegler (1981) heeft regels opgesteld, die de
strategieën van de kinderen in verschillende leeftijdsfases beschrijven. Op grond van deze regels
hebben Van Rijn, Van Someren en Van der Maas (in press) een model in ACT-R gemaakt. Uit de
regels en het model blijkt dat de kinderen eerst alleen letten op de gewichten op beide armen en
niet op de afstand die ze hebben tot de voet van de balansschaal. Als ze ouder worden,
ontwikkelen ze meer geavanceerde regels, die als de gewichten op beide armen even zwaar zijn,
het aspect afstand erbij betrekken. Pas na instructie en wanneer ze kunnen vermenigvuldigen, zijn
ze in staat alle gevallen met verschillende afstanden en gewichten goed op te lossen.
3.2 Overeenkomst: het ontdekken van relevante dimensies
Bij de Balance Scale Task en bij het blokkenexperiment spelen dus de dimensies lengte (oftewel
afstand) en gewicht een rol. In beide gevallen neemt het kind eerst slechts één van de dimensies
in ogenschouw. Later wordt dat gecombineerd met de tweede dimensie. Het grappige is, dat de
Balance Scale Task kennelijk de kinderen als eerste aan de dimensie gewicht doet denken, terwijl
in het blokkenexperiment de lengte de meest opvallende dimensie is. De kinderen beginnen aan
zo'n taak met een schat aan eerder opgedane ervaringen. Op grond van die ervaringen, zullen ze
een experimentele setting op een bepaalde manier interpreteren. In de ene setting herkennen ze
dat de dimensie gewicht van belang is en in de andere setting herkennen ze de lengte als een
dimensie om op te letten. Karmiloff-Smith en Inhelder (1974/1975) beweren dat jonge kinderen in
balanssituaties nog niet de rol van de dimensie gewicht kennen. Uit onze vergelijking met de
Balance Scale Task blijkt dat dit niet zonder meer waar is. Het is eerder zo dat jonge kinderen
eerst proberen met behulp van één dimensie de taak te volbrengen. Als ze later door hebben dat
dit niet goed genoeg werkt, gaan ze op zoek naar een tweede relevante dimensie. Welke
dimensie ze als eerste ontdekken is afhankelijk van waar de experimentele situatie hen aan doet
denken. Later in dit hoofdstuk en ook nog in volgende hoofdstukken, zullen we uitgebreider ingaan
op hoe dat zoeken en ontdekken van relevante dimensies dan precies gaat.
4 Wat kunnen we gebruiken van het determinatorenmodel?
In deze paragraaf zal ik de discussie over het blokkenexperiment van Karmiloff-Smith en Inhelder
bespreken. Door deze discussie te vergelijken met mijn analyse van het playrooms-experiment,
hoop ik aan te kunnen geven welke elementen uit het determinatorenmodel bruikbaar zouden
kunnen zijn voor het blokkenmodel.
4.1 De strategieën
Karmiloff-Smith en Inhelder gebruiken het blokkenexperiment als illustratie voor hun theorie over
hoe kinderen cognitieve taken leren. Ze beschrijven hoe de kinderen eerst ieder blok als een
aparte uitdaging zien. Ze laten zich nog niet beïnvloeden door eerdere successen of tegenvallers.
Ze krijgen het voor elkaar op grond van telkens proberen en bijstellen ieder blok (behalve
87