Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

2A: De Representational Redescription theorie
1 Samenvatting van de theorie
1.1 Ontwikkeling stopt niet bij beheersing van de vaardigheid
De representational redescription theorie geeft een algemene beschrijving van hoe een cognitieve
vaardigheid zich ontwikkelt in een microdomein. Tijdens de ontwikkeling veranderen de
representaties van de aangeleerde kennis een aantal keer van vorm. De RR-theorie onderscheidt,
zoals we al zagen, vier niveaus van representatie:
• Niveau Impliciet (I). De vaardigheid wordt beheerst door de persoon. Hij gebruikt de kennis
op dit niveau om snel en efficiënt de vaardigheid uit te voeren. De representaties zijn echter
nog slechts impliciet in de geest van de persoon aanwezig. Ze vormen een op zichzelf staand
geheel. Het cognitieve systeem heeft de onderdelen van de vaardigheid nog niet apart
gerepresenteerd. De vaardigheid zit wel in het cognitieve systeem, maar is nog niet bekend
aan dit systeem. Ook zijn de representaties nog niet beschikbaar voor andere componenten
van het cognitieve systeem. De geleerde procedure kan snel en efficiënt uitgevoerd worden,
maar is verder totaal niet flexibel. Dit betekent dat de persoon alleen de geleerde procedure
kan gebruiken bij precies die ene taak. Er is geen generalisatie mogelijk buiten de taak zelf.
• Niveau Expliciet-1 (E1). Op niveau E1 veranderen de representaties van vorm. Ze worden
flexibeler. De E1-representaties zijn abstracties van de I-representaties. De onderdelen van de
procedure zijn werkelijk los van elkaar komen te staan en kunnen gerelateerd worden aan
andere herschreven representaties. De representaties zijn minder lokaal. Hierdoor is het op dit
niveau mogelijk generalisaties te maken buiten de direct geleerd procedure. De representaties
zijn echter nog niet beschikbaar voor bewuste toegang. De persoon kan deze representaties
daardoor nog niet onder woorden brengen.
• Niveau Expliciet-2 (E2). Ook nu zijn de representaties weer flexibeler en abstracter
geworden. Flexibeler betekent in dit verband dat de representaties nu ook als
kennisonderdelen bij andere taken gebruikt kunnen worden. Ook bij taken, die niet precies in
dezelfde context liggen. Het E2-niveau is een soort tussenniveau, waarbij de representaties
wel bewust toegankelijk zijn, maar nog niet klaar voor een verbale omschrijving.
• Niveau Expliciet-3 (E3). Op het E3-niveau zijn de representaties het meest expliciet. De
persoon kan ze geheel flexibel gebruiken in een systeem van aan elkaar gerelateerde
representaties en weet de rol van de representaties in dit systeem ook te omschrijven.
Karmiloff-Smith gaat ervan uit dat het doorlopen van deze niveaus zich zowel op een
macrotijdschaal (een tijdsverloop van een aantal jaren) als op een microtijdsschaal (tijdens één
experimentele sessie) kan manifesteren. In Beyond Modularity gebruikt ze een mooi voorbeeld
om uit te leggen wat de meerwaarde van de E-niveaus is: als je een zebra voor je neus hebt
staan, dan herken je hem als zijnde een zebra. In je hoofd heb je van dit dier een representatie in
de vorm van een soort plaatje (I-niveau). Als je deze representatie herrepresenteert tot gestreept
dier (E1-niveau), dan heb je heel wat details van de eerdere representatie weggegooid. Maar het
cognitieve systeem heeft ook voordeel van deze meer abstracte representatie. Nu ben je namelijk
in staat de analogie tussen de zebra en het zebrapad (oversteekplaats) te zien. De herschreven
representatie is misschien minder specifiek, maar wel productiever. Je kunt het zwart-witgestreept-concept
nu immers gebruiken voor een nieuw doel. Het is natuurlijk niet zo, dat na
herrepresentatie van het zebraplaatje, we de andere aspecten van zebra's zijn vergeten. In het
algemeen geldt dat de representaties op een lager niveau ook beschikbaar blijven. Dit is met
name handig voor taken, die vragen om snelle, geautomatiseerde, reacties.
19