Afstudeerscriptie - Kunstmatige Intelligentie - Rijksuniversiteit ...

• steeds meer regelmatigheid in de tegenvoorbeelden,
• veranderingen in algemene conceptuele vaardigheden van het kind,
• integratie (op een bewustere manier) van voelfeedback in het oplossingsproces.
In de vorige subparagraaf merkte ik al op dat de opgaande lijn in de U-vorm wordt bewerkstelligd
door een verfijning van de algemene theorie. Karmiloff-Smith en Inhelder geven aan dat deze
verfijning alleen kan plaatsvinden als er eerst een voldoende stevige, strikt toegepaste theorie-inactie
is gevormd. Als het kind deze theorie-in-actie heeft gevormd, heeft het namelijk begrepen dat
het moet zoeken naar een overkoepelend iets, dat voor alle blokken opgaat. Pas als het kind de
theorie-in-actie dan vervolgens vaak en regelmatig heeft toegepast, is het in staat de regelmaat in
de tegenvoorbeelden te vinden. Karmiloff-Smith en Inhelder beschrijven een proces dat gaat van
het negeren van tegenvoorbeelden ("Deze blokken zijn gewoon niet in balans te krijgen") via het
proberen te vormen van een extra losstaande theorie naar een nieuwe theorie die de oude
theorie-in-actie aanpast en verfijnt. Het kind ontdekt de regelmaat in de verdachte
gewichtsblokken. De algemene conceptuele ontwikkeling van het kind heeft het mogelijk gemaakt
dat het kind op zoek gaat naar een tweede dimensie die misschien van belang kan zijn bij de
blokken. In andere situaties heeft het al ervaren dat gewicht soms een essentiële factor is. Nu is
het kind dus in staat om een nieuwe theorie-in-actie te vormen, die gewicht in aanmerking neemt.
Deze uitbreiding van het blikveld zorgt er echter niet voor dat de niet-verdachte gewichtsblokken
ook goed aangepakt worden. Pas als het kind doorheeft dat het bij deze blokken weer terug kan
vallen op voelfeedback, komt de goede oplossing in zicht. De voelfeedback wordt nu niet alleen
gebruikt, maar ook geïncorporeerd in de theorie-in-actie. Nu is het kind in staat de twee
ontwikkelde theorieën-in-actie – eentje over lengte en eentje over gewicht – samen te voegen en
te komen tot één, nauwer gedefinieerde theorie in actie die inhoudt dat je zowel lengte als gewicht
in de gaten moet houden, ook bij blokken waarbij het gewicht niet zichtbaar ongelijk verdeeld is.
Nu gaan we weer over tot de vergelijking met het determinatorenmodel. Ook daarin kruipt
de prestatie op het woord une weer op uit het dal. Ook hier zien we dat het kind (of het model) de
theorie eerst goed moet hebben ontwikkeld en toegepast, voordat het de regelmaat in de
tegenvoorbeelden kan ontdekken. De algemene cognitieve ontwikkeling die een voorwaarde
vormt, is in dit geval het vermogen naar nog een derde dimensie te zoeken. Daarnaast heeft het
kind inmiddels ervaren dat de dingen die in de vorige zin gezegd zijn, of wat er gezegd is voordat
de determinator kwam, een voorspelling kunnen geven over de rol van de determinator. Op
dezelfde manier heb je immers informatie uit de vorige zin nodig als je een zin als "Hij is aardig."
wilt begrijpen. Deze twee ontwikkelingen maken het mogelijk voor het model om de dimensie
focus-voor te ontdekken en te bepalen. Met deze nieuwe dimensie vormt het model dan weer
allerlei nieuwe productieregels. Dit is vergelijkbaar met het ontstaan van een losstaande nieuwe
theorie-in-actie. Maar er ontstaan ook nieuwe productieregels, die de eerdere dominante
productieregel nauwer maken. Deze nieuwe productieregels zijn dus het laatste stadium in het
proces: de tweede, nieuw ontstane theorie-in-actie is samengegaan met de oude theorie-in-actie
en er is een succesvollere, sterkere theorie-in-actie uit voortgekomen.
Al met al kunnen we dus concluderen dat ook de opgaande lijn van de U-vorm in het
blokkenmodel redelijk analoog aan de opgaande lijn in het determinatorenmodel kan worden
geïmplementeerd. In hoofdstuk 4B: Mogelijke werking van het blokkenmodel zullen we zien hoe
dat dan concreet uitpakt. In dit hoofdstuk gaan we nog even verder met vergelijkingen maken en
overeenkomsten zoeken, want Karmiloff-Smith en Inhelder zelf zien ook een link tussen de
ontwikkeling in het blokkenexperiment en taalontwikkeling.
4.3 Theorieën-in-actie en theorieën-in-taal
Taalontwikkeling doorloopt volgens de auteurs globaal hetzelfde patroon als hierboven is
beschreven voor het blokkenexperiment. Eerst weten kinderen correcte uitingen te doen, die nog
niet "in de war gemaakt" zijn door regels. Langzaam aan ontdekken ze patronen in de
89