PODO II - Federaal Wetenschapsbeleid

Project CP/35 - “Verhandelbare Mobiliteitsrechten: Haalbaarheid, Socio-economische effectiviteit en Maatschappelijk
Draagvlak”
verdeling van emissierechten kan als een subsidie worden beschouwd, wat implicaties inhoudt
voor de concurrentiepositie van een land, een sector of een individueel bedrijf. Bij de
toekenning van emissierechten moet daarom rekening gehouden worden met de Europese
concurrentieregels ter zake (Bernheim, 2001, p. 78).
2.3.2.2. ‘Grandfathering’ van de rechten
Als er gekozen wordt voor een cap en trade systeem, kan de initiële allocatie van
emissierechten gratis geschieden op basis van historische emissies, eventueel gecorrigeerd
met emissienormen. Dit is het zogenaamde ‘grandfathering’ principe. In deze methode
verdeelt de overheid de rechten dus gratis over de marktpartijen, en heeft zij dus een volledige
invloed op de samenstelling van de markt. Dit brengt met zich mee dat ongewenste
monopolievorming relatief eenvoudig kan worden voorkomen. Het grote voordeel van dit
systeem is dat het niet gepaard gaat met een grote toename van de kosten voor de betrokken
vervuilers. De financiële inspanningen beperken zich tot de eventuele aankoop van
emissierechten voor de uitstoot van de vervuiler boven op de gratis toegekende rechten, of de
aanpassingsinvesteringen die hij doet om het emissieniveau waarvoor hij rechten heeft te
bereiken. Daarnaast bestaan er opportuniteitskosten voor het aanhouden van emissierechten
die op de markt ten gelde kunnen gemaakt worden. Bestaande bedrijven zullen het systeem
ook gemakkelijker gaan aanvaarden, zij verkrijgen immers ‘gratis’ een emissierecht.
‘Grandfathering’ is gebaseerd op het beginsel van het verworven recht van de vervuilers, net
zoals de eerste eigenaars van grond op een gegeven moment er het eigendomsrecht over
hebben verworven (Bernheim, 2001, p. 78).
Een nadeel van deze methode is dat er problemen ontstaan bij toewijzing van rechten aan
nieuwkomers op de markt. Nieuwkomers moeten rechten kopen van gevestigde
ondernemingen, en moeten dus uitgaven doen die de gevestigde ondernemingen niet moeten
doen. Dit hoeft echter geen werkelijke toetredingsbarrière te zijn. ‘Grandfathering’ betekent
namelijk niet dat de gevestigde bedrijven er verder geen rekening mee moeten houden. Op het
moment dat een bedrijf een emissievergunning heeft, betekent het houden van de vergunning
een opportuniteitskost die even hard in de bedrijfsbeslissingen van de gevestigde
onderneming moet worden gewogen als in de beslissing van de toetreder (Brouwer et al.,
2001). De overheid kan ook rechten opzij zetten voor nieuwe deelnemers. Dit systeem
impliceert dat de nieuwe deelnemers geen directe additionele kosten hebben om de markt te
betreden. ‘Grandfathering’ is over het algemeen goedkoper voor deelnemende entiteiten
omdat zij enkel rechten moeten kopen voor emissies in surplus van hun initiële gratis
allocatie. Zij ontvangen een zogenaamde ‘windfall profit’. Het recht vertegenwoordigt een
vermogenstitel op de markt voor de verhandelbare rechten die wordt verkregen zonder dat de
partij daar een vergoeding voor heeft moeten betalen.
Een bijkomende opmerking is dat men, wanneer men kijkt naar historische emissies, ook
rekening zou moeten houden met eventuele eerdere investeringsinspanningen van bedrijven.
Op korte termijn kan ‘grandfathering’ leiden tot een stijging in de vervuiling omdat bedrijven
ervan op de hoogte zijn dat meer huidige emissies leiden tot een hoger aantal toekomstige
rechten. Natuurlijk kan dit een stimulans geven om huidige emissies op te krikken met doel
om een hogere initiële verdeling van rechten te verkrijgen. Dit probleem kan vermeden
worden door de initiële verdeling te baseren op de ‘command-and-control’ toegestane
emissies en niet op de echte emissies. Hierdoor zullen stijgende emissies geen stijging in de
rechten betekenen (Tietenberg, 2001).
PODO II - Deel I - Duurzame productie- en consumptiepatronen – Transport 26