PODO II - Federaal Wetenschapsbeleid

Project CP/35 - “Verhandelbare Mobiliteitsrechten: Haalbaarheid, Socio-economische effectiviteit en Maatschappelijk
Draagvlak”
uniforme heffingen), regulering maar ook verhandelbare rechten zijn een manier om de
externe effecten te internaliseren (Van Velthoven en Van Wijck, 2001).
Om optimale efficiëntie te bereiken dient de handel in emissierechten zo min mogelijk te
worden belemmerd. Handelsbelemmeringen kunnen bestaan uit transactiekosten en
beperkingen op de overdraagbaarheid. Transactiekosten zijn alomtegenwoordig in
markteconomieën en ontstaan door de transfer van een eigendomsrecht omdat partijen elkaar
moeten vinden om te communiceren en informatie uit te wisselen (Stavins, 1995).
Transactiekosten spelen dus een heel belangrijke rol in het succes of de faling van een
emissierechten systeem. Voor een goede marktwerking is het wenselijk om de administratieve
lasten die dit met zich meebrengt, tot een minimum te beperken. In het verleden zijn enkel die
trading programma’s met lage transactiekosten een succes geworden, zoals het Acid Rain
Programma in de V.S., RECLAIM in Californië en de Visrechten handel in Nieuw-Zeeland.
Een belangrijke voorwaarde voor lage transactiekosten blijkt te liggen in het bestaan van
voldoende handelsvolume tussen de spelers.
Cap and Trade programma’s hebben in het algemeen lage transactiekosten en een laag risico,
indien de markt voldoende groot is om de transactiekosten binnen de perken te houden.
Firma’s kunnen gewoon rechten verhandelen zonder dat een bepaalde regulerende interventie
nodig is. Bovenop de transactiekosten die gedragen worden door de handelspartners, ontstaan
er ook transactiekosten bij de regulerende autoriteit om het systeem te valideren en
administratief te regelen, zoals reeds aangegeven is dit het derde component van de
transactiekosten. Deze kosten blijken tevens laag te zijn voor de bestaande systemen zoals het
Acid Rain Programma (Tietenberg et al., 1999).
2.3.5. Veilingen en bedenkingen bij marktoverwicht en prijsinformatie
In alle ontwerpen van verhandelbare rechten programma’s komen steeds bedenkingen aan bod
van eventueel marktoverwicht. Er moet voldoende (potentiële) concurrentie zijn. Dit kan
opgelost worden indien er genoeg rechten in omloop zijn zodat er geen marktoverwicht kan
ontstaan. Dus een goed werkende markt voor verhandelbare rechten en het voorkomen van
marktdominatie kan bereikt worden door het bestaan van voldoende vragers en aanbieders.
Hoe meer de marktspelers verschillen in de kosten die ze moeten maken ter verbetering van
het milieu, des te meer reden ze hebben om in de rechten te handelen.
Wanneer het aantal spelers op de markt klein is, zal de markt minder goed functioneren dan in
geval van een markt met veel spelers met verschillende marginale reductiekosten (Broer,
Mulder en Vromans, 2002). Een veiling van een deel van de rechten is een belangrijk middel
om potentieel marktoverwicht in te kiem te smoren. Indien we bijvoorbeeld een veiling voor
brandstofrechten bekijken, zal marktoverwicht geen probleem zijn. Zelfs in een ‘upstream 5 ’
programma zullen er nog genoeg kopers zijn voor de rechten. Zeer belangrijk hierin is dat de
grootste kopers enkel een klein deel van de markt vertegenwoordigen 6 waardoor
marktoverwicht geen groot probleem zal zijn bij een veiling van de rechten. Het zal dus
onmogelijk zijn voor een firma om concurrenten te verhinderen om rechten aan te kopen op
de veiling of in een actieve secundaire markt voor brandstofrechten.
5
De rechten worden via de veiling verkocht aan producenten van brandstof, niet aan de consumenten.
6
De grootste 10 olieproducenten vertegenwoordigen slechts een klein percentage van de markt (16,2%) – bron:
Cramton en Kerr, 1999, Table 1, p. 4
PODO II - Deel I - Duurzame productie- en consumptiepatronen – Transport 31