Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

In de tussenliggende periode zijn drie andere invoeringsstudies uitgevoerd: 138
• een onderzoek van prorail uit 2003;
• een door prorail en Ns opgesteld ertms-implementatieplan uit 2006, dat iedere lidstaat in
2007 bij de europese Commissie moest indienen;
• een in opdracht van de minister van Verkeer en Waterstaat uitgevoerde maatschappelijke
kosten-baten analyse opgesteld door Decisio in 2009.
Deze studies waren echter met name gericht op de vervangingstermijn van bestaande installaties en
de vraag of eerst de infrastructuur of eerst het materieel moet worden voorzien van ertms, en minder
op de vraag welke besparingsmogelijkheden ertms biedt ten opzichte van bestaande technologieën.
Hoewel sinds 1999 bekend is dat juist prestatieverbeteringen essentieel zijn om ertms te kunnen
invoeren, is de vraag hoe het systeem kan bijdragen aan dergelijke prestatieverbeteringen slechts in
beperkte mate en op een abstract niveau beantwoord. In elk van de drie studies werd geconcludeerd
dat er nog onzekerheid is over de kosten en de baten van ertms.
Het is niet duidelijk hoe ERTMS gefinancierd moet worden. Niet alleen zijn volgens de gedane
studies de hoogte van de kosten en baten zelf nog onduidelijk, ook blijkt uit correspondentie 139
tussen de spoorbedrijven en het ministerie van Verkeer en Waterstaat en uit interviews die de
raad met betrokken partijen heeft gevoerd dat de kosten en opbrengsten ongelijk over de partijen
zijn verdeeld. besparingen voor één partij zijn bijvoorbeeld mogelijk wanneer een andere partij
investeert. De vervoerders en prorail hebben een gemeenschappelijk implementatieplan waarover
men het eens is, maar wat deze partijen zelf niet kunnen financieren. Zij dringen er bij het Ministerie
op aan dat snel met de invoering begonnen moet worden, waarbij de kosten voor een (groot) deel
door het ministerie gedragen zouden moeten worden Het ministerie wil dit alleen doen wanneer er
sprake is van een duidelijk maatschappelijk belang.
Om deze impasse te doorbreken, hebben de gezamenlijke spoorbedrijven in april 2010 aan de
minister voorgesteld om een duidelijke regisseur voor de invoering van ertms in te stellen, en om
een gezamenlijk ertms-expertisecentrum op te stellen.
Het is op dit moment niet duidelijk waar ertms precies zal worden ingevoerd. De genoemde
invoeringsstudies reppen alleen over het hoofdspoorwegnet, niet over de regionale lijnen. Ook
is niet duidelijk of ertms snel kan worden ingevoerd op emplacementen, terwijl daar nu juist de
risico’s van door rood rijden optreden. De lijnen die momenteel van ertms zijn of worden voorzien,
stoppen ieder net buiten de grote knooppunten (HsL, betuweroute, Havenspoorlijn, Amsterdam –
Utrecht, Hanzelijn). Aanleg op de knooppunten is technisch weliswaar mogelijk, maar vereist vaak
het vervangen van de beveiligingsinstallatie van het station, waarmee hoge kosten zijn gemoeid.
bij aanleg van ertms op de Havenspoorlijn is ertms niet op de emplacementen aangelegd, dit
werd gedaan om de complexiteit te verminderen. Gevolg is dat op deze emplacementen ondanks
aanleg van ertms een soortgelijk, ‘gat’ blijft bestaan als bij Atb-eG.
evenmin is duidelijk wanneer ertms daadwerkelijk zal zijn ingevoerd. Het ministerie van Verkeer
en Waterstaat houdt hierin een onduidelijke koers aan. enerzijds argumenteert het ministerie dat
het niet wenselijk is om alle seinen van Atb-VV te voorzien omdat ertms over een periode van
circa acht tot tien jaar zal worden ingevoerd. 140 Anderzijds neemt het ministerie ten aanzien van
ertms een afwachtende houding aan, omdat het in de veronderstelling verkeert dat Nederland
met de ontwikkeling van ertms voorop loopt en dat vooroplopen te grote risico’s met zich mee
brengt. 141 Het Ministerie meent dat de huidige versie van de ERTMS-specificaties (2.3.0d) niet
138 prorail, beleidstransitie treinbeveiliging en –beheersing, maart 2003; prorail en Ns,
Implementatiestrategie ertms. Onderbouwing van de strategische keuzes met businesscase, 24
augustus 2006; Decisio en SYSTRA S.A., Social Cost Benefit Analysis of implementation strategies for
ertms in the Netherlands, 8 januari 2010.
139 brief van de minister van Verkeer en Waterstaat aan de tweede Kamer, 21 september 2007;
brief van Ns, prorail en brG aan de minister van Verkeer en Waterstaat, 19 juni 2008;
brief van Ns, prorail en brG aan de minister van Verkeer en Waterstaat, 9 april 2010.
140 Verslag van een algemeen overleg, Kamerstuk 29893-94.
141 brief minister van Verkeer en Waterstaat aan tweede Kamer, 21 september 2007, Verkeer en Waterstaat/
DGp-2007/6541/Kamerstuk 29893-54
104