Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

2.3 de sTs-probleMaTiek in nederland
Het is niet uniek voor de botsing bij barendrecht dat een trein ten onrechte een rood sein passeert.
Dit komt in Nederland vaker voor. Deze paragraaf bevat informatie over de sts-problematiek
in Nederland. Dit betreft informatie over het aantal sts-passages, de gevolgen en de oorzaken
daarvan en de locaties waarop deze passages plaatsvonden. Hierover is het volgende bekend: 38
• aantal: In de periode 2004-2008 schommelde het aantal sts-passages 39 rond de 250 per jaar.
In 2006 vonden 287 sts-passages plaats, het hoogste aantal ooit. sinds 2006 is het aantal
sts-passages afgenomen naar 240 in 2008 en 214 in 2009. In de eerste tien maanden van
2010 hebben circa 135 sts-passages plaatsgevonden; als deze trend doorzet dan zullen in
2010 naar verwachting ongeveer 160 tot 170 sts-passages plaatsvinden.
• gevolgen: Veruit de meeste sts-passages hadden geen negatieve gevolgen. Ongeveer 17%
van de sts-passages, ruim 40 gevallen per jaar, had wel gevolgen. In de meerderheid van deze
gevallen (ruim 30 gevallen per jaar) bleef de schade beperkt tot schade aan de infrastructuur,
bijvoorbeeld beschadiging van een wissel. In enkele gevallen per jaar leidde de sts-passage
tot het passeren van een open overweg en in enkele gevallen kwam het tot een ongeval, dat
wil zeggen tot een botsing of ontsporing. In de afgelopen tien jaar (2000-2009) hebben zich 32
sts-gerelateerde treinbotsingen voorgedaan (zie bijlage 8).
• oorzaken: Ongeveer 87% van de sts-passages vond plaats doordat de machinist van de
trein niet of te laat remde. bij iets meer dan de helft van deze gevallen reed de trein ongeremd
door het rode sein en bij iets minder dan de helft van deze gevallen remde de machinist te laat
om voor het sein tot stilstand te komen (‘doorschieten’ genaamd). De overige sts-passages
(ongeveer 13%) werden veroorzaakt doordat treinen als gevolg van gladde sporen voorbij een
rood sein ‘gleden’ of doordat ‘geparkeerde’ treinen die onvoldoende op de rem stonden, door
een rood sein ‘rolden’.
• locaties: ruim 80% van de sts-passages vond plaats op een emplacement. Van de overige
gevallen vond het overgrote deel plaats bij een inrijsein, een sein bij het begin van een
emplacement. Van de geregistreerde sts-passages vindt ongeveer 1% plaats bij seinen langs
de vrije baan, een baanvak of doorgaand stuk spoor, meestal tussen twee stations. 40
bij sommige seinen doen zich meer sts-passages voor dan bij andere. er is sprake van een recidive
sein als bij een sein binnen vijf jaar drie of meer sts-passages plaatsvinden. 41 er zijn ruim tachtig
recidive seinen. De samenstelling van deze groep varieert enigszins in de loop der tijd, omdat er
bij sommige seinen geen drie sts-passages in vijf jaar meer zijn voorgevallen en dit bij andere
juist wel gebeurt. Ongeveer driekwart van de sts-passages vond plaats bij een niet-recidive sein.
Van het kwart van de sts-passages dat bij recidive seinen plaatsvond, deed zich ongeveer de helft
voor bij seinen met drie sts-passages in vijf jaar en de andere helft bij seinen met vier of meer
sts-passages in vijf jaar.
Figuur 6 toont de ontwikkeling in het aantal sts-passages vanaf 1981. Vóór die tijd zijn geen
betrouwbare gegevens beschikbaar. Het figuur laat zien dat het aantal geregistreerde STS-passages
in de tweede helft van de negentiger jaren is gestegen van 125 à 150 voor 1995 tot 250 à 275 in
het begin van deze eeuw. Daarbij moet in ogenschouw worden genomen dat in de loop der tijd ook
veranderingen zijn opgetreden in het aantal treinbewegingen en mogelijk ook in de meldingsgraad
van sts-passages en het aantal rode seinen dat machinisten onderweg tegenkomen. Dit betekent
dat de data wel een indruk geven van het aantal sts-passages, maar met zorg moeten worden
geïnterpreteerd. Daarbij geldt tevens dat ingrepen door Atb of ertms niet automatisch worden
38 IVW-database mIsOs.
39 De genoemde aantallen hebben betrekking op het totale aantal sts-passages. Dit zijn niet alleen de
passages van bediende lichtseinen, maar ook overige seinen/s-borden.
40 Hierbij is het belangrijk op te merken dat op de vrije baan sts-passages van automatische seinen
(p-seinen) niet automatisch worden geregistreerd en ervan uitgegaan kan worden dat niet al deze
sts-passages worden gemeld of anderszins bekend worden. Het risico van het passeren van een
automatisch sein op de vrije baan is doorgaans geringer dan op een emplacement, omdat er achter
dergelijke seinen geen wissels liggen en treinen in dezelfde richting rijden.
41 Gelet op enerzijds het aantal seinen (circa 10.000) en anderzijds het gemiddelde aantal sts-passages
per jaar (circa 250), kan ‘twee sts-passages in een periode van vijf jaar’ bij hetzelfde sein statistisch
gezien nog door ‘toeval’ worden verklaard.
31