Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

eschouWing
Op 20 september 1839 reed in Nederland de eerste trein van Amsterdam naar Haarlem. Anno 2010
-circa 170 jaar later- reizen dagelijks meer dan een miljoen mensen in Nederland met de trein.
Ook rijden dagelijks vele goederentreinen op het spoor, waaronder treinen met gevaarlijke stoffen.
Het kost weinig verbeeldingskracht om te bedenken dat door rood rijden op het spoor desastreuze
gevolgen kan hebben.
Op 24 september 2009 botsten bij barendrecht twee goederentreinen frontaal op elkaar. Deze
botsing is ontstaan doordat één van de betrokken treinen een stoptonend sein (sts) is gepasseerd
(‘door rood is gereden’). Dit betekent dat een cruciale beveiligingsmaatregel binnen het spoorverkeer
heeft gefaald. seinen vormen namelijk de ruggengraat van het veiligheidssysteem op het spoor en
hebben een bindend karakter. treinen rijden niet op zicht zoals een automobilist of trambestuurder,
treinen rijden op seinen. De remweg van een trein is (bij hogere snelheden) te lang om op zicht
te kunnen rijden. De door seinen gegeven opdrachten moeten dan ook onvoorwaardelijk en altijd
worden opgevolgd. Dit is essentieel voor de veiligheid van het treinverkeer. Het passeren van een
rood sein wordt door machinisten als ‘heiligschennis’ beschouwd. toch komt het jaarlijks meer
dan 200 keer voor dat een trein een rood sein passeert. Dit leidt enkele keren per jaar tot een
ongeval. Daarom richt dit onderzoek zich niet alleen op de botsing bij barendrecht, maar ook op
de sts-problematiek in brede zin. Gezien de zeer ernstige consequenties die aan sts-passages
kunnen zijn verbonden, verwacht de Onderzoeksraad dat veiligheid hoog op de prioriteitenlijst van
zowel de spoorbedrijven als de overheid staat.
ToedrachT, gevolgen en oorzaak van de boTsing bij barendrechT
De twee treinen die op 24 september 2009 bij barendrecht 1 op elkaar botsten, waren een gemengde
goederentrein en een containertrein. De gemengde goederentrein 2 was onderweg van Onnen (een
plaats in Groningen) naar Kijfhoek (een rangeerterrein tussen barendrecht en Zwijndrecht). De
containertrein was onderweg van de maasvlakte naar Warschau. De gemengde goederentrein
passeerde bij barendrecht een rood sein. De containertrein naderde op dat moment vanaf de
andere kant over hetzelfde spoor. Onder het viaduct van de A15 botsten de treinen frontaal op
elkaar. even later naderde een internationale reizigerstrein barendrecht via een ander spoor. Deze
trein botste met lage snelheid op een goederenwagen van de gemengde goederentrein die, als
gevolg van de botsing, gedeeltelijk op het spoor van de internationale reizigerstrein terecht was
gekomen. een sneltrein die richting barendrecht reed, is nabij de ongevalslocatie gestopt om hulp
te bieden.
Door de botsing is de machinist van de gemengde goederentrein om het leven gekomen en raakte de
machinist van de containertrein zwaargewond. Zowel de betrokken treinen als de railinfrastructuur
raakten zwaar beschadigd en ook aan het A15-viaduct werd schade toegebracht. De gevaarlijke
stoffen die zich in wagens van beide treinen bevonden, zijn bij de botsing niet vrijgekomen. Het
wegverkeer werd als gevolg van de botsing enkele uren stilgelegd en er was vier dagen vrijwel
geen treinverkeer mogelijk tussen Kijfhoek en de rotterdamse haven.
De treinbotsing bij barendrecht kon plaatsvinden doordat de gemengde goederentrein ten
onrechte een rood sein is gepasseerd. Hoewel niet met 100% zekerheid is vast te stellen waarom
dit is gebeurd, vindt de Onderzoeksraad het op basis van zijn onderzoek aannemelijk dat de trein
door rood is gereden doordat de machinist onwel was. De eerste aanwijzing daarvoor is dat de
bewuste trein onderweg twee keer tot stilstand is gekomen als gevolg van een ingreep door de
1 De botsing vond feitelijk plaats bij barendrecht Aansluiting. Om de leesbaarheid van deze beschouwing
te bevorderen, wordt deze locatie kortweg barendrecht genoemd.
2 een gemengde goederentrein is een trein die op een rangeerterrein wordt samengesteld uit verschillende
losse wagens en lading vervoert voor meerdere verladers. Het is een synoniem voor bonte trein, unit
cargo trein of wagenladingtrein.
7