Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

Tegengaan van een ongeval als gevolg van een sTs-passage. Ook na een sts-passage zijn
er mogelijkheden om een botsing te voorkomen of de ernst van de afloop te beperken:
• tegensein 7 automatisch op rood: Het is technisch mogelijk om bij een passage van een rood
sein de betreffende tegenseinen direct op rood te zetten. Hoewel deze maatregel niet in alle
situaties effectief zal zijn, kan het automatisch op rood zetten van een tegensein ertoe leiden
dat eerder een remming wordt ingezet en dat zo een botsing wordt voorkomen of de gevolgen
daarvan worden beperkt. Als deze maatregel bij barendrecht was ingezet, dan zou het sein
voor de tegemoetkomende containertrein ongeveer 15 seconden eerder op rood zijn gegaan en
had de machinist van die trein ongeveer 15 seconden eerder kunnen remmen. Dit was echter
niet het geval; het betreffende tegensein ging pas op rood toen de gemengde goederentrein
daadwerkelijk in de rijweg van de containertrein kwam.
• Herroepen sein: Als de treindienstleider op zijn beeldscherm had gezien dat de gemengde
goederentrein voorbij een rood sein reed, had hij kunnen proberen de botsing te voorkomen
door het sein voor de containertrein te herroepen (op rood te zetten). met deze maatregel kan
een ongeval als gevolg van een sts-passage niet volledig worden uitgesloten; de maatregel
kan echter wel bijdragen aan het beperken van het aantal ongevallen. Deze mogelijkheid
wordt momenteel echter niet optimaal benut. De taak van de treindienstleider bestaat volgens
prorail uit het instellen van rijwegen en niet uit het bewaken daarvan. bovendien is het
bedieningsgebied van de treindienstleider vaak dermate groot en/of complex dat hij zonder
technische ondersteuning niet zal zien of er ergens een trein door rood rijdt. een dergelijk
systeem heeft wel bestaan (melding ‘trein door rood’), maar dit is vanwege te veel valse
meldingen afgeschaft zonder dat daar een beter systeem voor in de plaats is gekomen. 8
• Alarmoproep: Als de treindienstleider had gezien dat de gemengde goederentrein voorbij een
rood sein reed, had hij een alarmoproep kunnen doen in het gebied van beide treinen. Alle
machinisten in dat gebied hadden dan per direct de alarmoproep van de treindienstleider kunnen
horen en daarnaar kunnen handelen. In dit verband is het verder belangrijk op te merken dat
de machinist van de internationale reizigerstrein en de treindienstleider na de botsing allebei
twee keer een alarmoproep hebben gedaan. Door een technisch probleem kwam de verbinding
in beide gevallen pas bij de tweede poging tot stand. Het is bekend dat zich in Nederland vaker
problemen voordoen bij de totstandkoming van verbindingen via Gsm-r, het telefonienetwerk
dat daarvoor wordt gebruikt.
aanpak van de sts-probleMaTiek
In de afgelopen tien jaar (2000-2009) hebben zich 32 sts-gerelateerde treinbotsingen voorgedaan.
bovendien is uit dit onderzoek gebleken dat de omstandigheden waaronder het voorval bij
barendrecht kon plaatsvinden niet uniek zijn. Dit verontrust de raad. Niet alle beschikbare
mogelijkheden om de sts-problematiek te beheersen worden benut. De raad heeft onderzocht
hoe dit komt, en welke partijen hier een rol spelen.
aanpak van de sTs-problematiek: verantwoordelijkheden. De nieuwe spoorwegwet,
die in 2005 in werking is getreden, bepaalt dat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van
het spoorverkeer bij de spoorbedrijven (de vervoerders en de infrastructuurbeheerder) ligt. Zij
moeten ieder voor zich en gezamenlijk zorgen voor afdoende beheersing van de veiligheidsrisico’s
door passende maatregelen te treffen (zorgplicht). De systeemverantwoordelijkheid voor
spoorwegveiligheid ligt bij de minister van Infrastructuur en milieu (voorheen Verkeer en
Waterstaat). 9 Deze moet er onder andere op toezien dat de spoorbedrijven voldoende invulling
geven aan hun zorgplicht. De minister vult deze verantwoordelijkheid in door:
7 een tegensein is het laatste sein dat een naderende trein tegenkomt, voordat een botsing dreigt met
een trein die door rood is gereden.
8 De afschaffing van de melding ‘Trein door rood’ is door de Raad voor de Transportveiligheid eerder aan
de orde gesteld in het onderzoek naar de treinbotsing bij Dordrecht op 28 november 1999.
9 met het aantreden van het kabinet rutte op 14 oktober 2010 is de benaming van de portefeuille
veranderd in ‘Infrastructuur en milieu’. In dit rapport wordt de portefeuille aangeduid met de benaming
zoals die gold ten tijde van het voorval: Verkeer en Waterstaat.
10